Internet coraz popularniejszy, ale większość składa PIT‑a osobiście

Wtorkowy sondaż CBOS na temat podatkowych dylematów Polaków pokazuje, że rewolucja elektroniczna zmienia sposoby rozliczania się z podatków, ale w okresie ostatnich piętnastu lat wzrosło przyzwolenie na zatajanie dochodów i nieoficjalne zatrudnianie pracowników.

Ponad trzy piąte badanych (62 proc.) deklaruje, że należy do grona osób, które osobiście rozliczały się z fiskusem z zeszłorocznych dochodów. Blisko jedna piąta ankietowanych (18 proc.) skorzystała z możliwości rozliczenia przez zakład pracy bądź ZUS. Natomiast jeden na pięciu badanych (20 proc.) nie podlegał obowiązkowi złożenia zeznania podatkowego od dochodów osobistych.

W tym roku prawie jedna trzecia podatników (29 proc.) rozliczyło się w formie elektronicznej przez internet. W poprzednim roku z możliwości takiej skorzystało 20 proc. badanych, a dwa lata temu 12 proc.

Maleje za to odsetek osób, które z wypełnionym PIT-em udają się do urzędu. W tym roku w ten sposób rozliczyło się 55 proc. podatników, w zeszłym było to 62 proc., a w 2012 67 proc. Zmniejsza się też odsetek wysyłających rozliczenia pocztą - z 15 proc. w 2012 r. do 10 proc. w tym roku.

"Upowszechnienie się korzystania z internetu doprowadziło do dość paradoksalnych zmian: mieszkańcy wsi, zazwyczaj bardziej oddaleni od urzędów skarbowych, częściej udają się do nich osobiście niż mieszkańcy dużych miast. Samodzielnie w urzędach skarbowych zeznania podatkowe składa niemal dwie trzecie mieszkańców wsi (64 proc.) i dwie piąte mieszkańców największych miast (40 proc.)" - zauważył CBOS.

53 proc. badanych samodzielnie rozliczających się z dochodów osobistych nie miało problemów z wypełnieniem formularza podatkowego. Co trzeci (30 proc.) uważa, że samodzielne przygotowanie zeznania na druku PIT jest skomplikowane.

Odsetek podatników uskarżających się na zbyt zawiły formularz podatkowy jest obecnie znacznie mniejszy niż przez kilkoma laty. Przed rokiem 2009 wśród podatników przeważały opinie, że wypełnienie deklaracji podatkowej jest trudnym zadaniem.

Rośnie popularność programów komputerowych umożliwiających rozliczenie podatku dochodowego. Obecnie korzysta z nich dwie piąte podatników samodzielnie rozliczających się z fiskusem (40 proc.). To odsetek dwukrotnie wyższy niż 5 lat temu. Wciąż jednak po pomoc do kogoś z rodziny lub znajomych zwracała się ponad połowa osób osobiście wypełniających swoje zeznanie podatkowe (52 proc.). Z usług profesjonalistów korzysta mniej więcej co czwarty podatnik rozliczający się samodzielnie (29 proc.).

Większość badanych (53 proc.) potępia unikanie podatków przez zatajanie bądź ukrywanie części osiąganych dochodów, jednak niemal dwie piąte (37 proc.) godzi się je usprawiedliwić w przekonaniu, że podatki w Polsce są za wysokie, a zarobki zbyt niskie. Tylko nieliczni (4 proc.) są skłonni tego typu praktyki wręcz pochwalić - jako przejaw zaradności życiowej. Od 1999 r. wzrósł odsetek badanych odnoszących się ze zrozumieniem do zatajania dochodów w celu uniknięcia podatków (o 7 punktów procentowych).

Dość zbliżone są również opinie badanych na temat praktyki zatrudniania pracowników nieoficjalnie ("na czarno"), by nie ponosić związanych z legalnym zatrudnieniem kosztów. Większość ankietowanych (58 proc.) uważa, że tego rodzaju zachowania są naganne. Co trzeci (34 proc.) jest skłonny tolerować zatrudnianie "na czarno" w związku ze zbyt wysokimi składkami z tytułu pracy, a trzech na stu badanych (3 proc.) gotowych jest nawet je pochwalić. W okresie ostatnich piętnastu lat zwiększyło się przyzwolenie na tego typu praktyki (o 8 punktów procentowych).

Badanie przeprowadzono metodą wywiadów bezpośrednich w dniach 8-14 maja na liczącej 1074 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.