Jak świętowali Boże Narodzenie pracownicy w PRL‑€“u?

Władze manipulowały nimi, starając się pozyskać przychylność różnych grup pracowniczych. W zamian oczekiwały posłuszeństwa i lojalności. Do dzisiaj wypomina się górnikom stworzone dla nich sklepy, w których kupić mogli towary nieobecne w PRL lub trudno dostępne na „zwykłym” rynku.

Handel w tamtym czasie przypominał raczej wyprawę na polowanie, niż zwykłe zakupy. W latach sześćdziesiątych, siedemdziesiątych i osiemdziesiątych toczyła się wielka batalia o wszystkie możliwe produkty, jakie my dzisiaj możemy swobodnie kupować w sklepach. Mimo tego nostalgia za Polską Rzeczpospolitą Ludową jest ciągle żywa. Komu najlepiej się żyło "za komuny" i jak pracownicy świętowali wtedy Boże Narodzenie?

*Polecamy: * Nie tylko pieniądze – co jest dla nas naprawdę ważne w pracy?

*Ciasto na święta *

W PRL krajem rządziła gospodarka centralna, ceny były z góry narzucane przez państwo, co sprawiało, że na "oficjalnym" rynku nie było konkurencji. W latach sześćdziesiątych sklepy były bardzo słabo zaopatrzone, chociaż stan krytyczny osiągnięto w latach osiemdziesiątych, kiedy półki dosłownie świeciły pustkami.

12 sierpnia 1976 r. - po nieudanej podwyżce cen w czerwcu - władze wprowadziły kartki na cukier, powracając po ponad 20 latach do systemu reglamentacji artykułów powszechnego użytku. Od tego czasu ciasto na święta stało się prawdziwym smakołykiem.

1 kwietnia 1981 r. wprowadzano kolejną reglamentację. Od tego momentu na kartki sprzedawano mięso i jego przetwory. System reglamentacji był bardzo skomplikowany. Mniej lub więcej mięsa można było kupić w zależności od wieku i rodzaju wykonywanej pracy - pracujący fizycznie mieli tu przewagę . Co więcej - przepisy określały też jakość mięsa przynależną jednej osobie - lepszych gatunkowo mięs i wędlin zawsze było jak na lekarstwo. Reglamentację mięsa zniesiono z końcem lipca 1989 r.

Nie tylko mięso było na kartki. W kwietniu 1981 r. władze podjęły też decyzję o wprowadzeniu reglamentacji masła, smalcu, mąki pszennej, kaszy, płatków zbożowych, ryżu, czekolady, papierosów. Już po miesiącu do listy towarów sprzedawanych na kartki dołączył proszek do prania i mydło, w październiku dokładnie wyliczano podstawowe artykuły dla niemowląt - oliwkę i mleko w proszku dla dzieci, mleko o zawartości tłuszczu 3,2 proc. Nic dziwnego, że w latach 80. okres świąt był prawdziwą walką o przetrwanie.

Na kartki był też alkohol, który dodatkowo (ten z zawartością alkoholu powyżej 4,5 proc.) można było sprzedawać dopiero po 13.00. Kto mógł, urywał się z firmy, by choć na święta móc kupić deficytowy towar. W kolejkach na długo przed godziną 13.00 stawali urzędnicy, budowlańcy, czy taksówkarze. Zakaz zniesiono dopiero w listopadzie 1990 roku. Oczywiście bardziej obrotni potrafili zarobić na chęci wypicia innych. Niemal wszędzie funkcjonowały tzw. meliny, w których alkohol po wyższej cenie dostępny był od ręki.

Tysiące ofert pracy z całej Polski. Kliknij i wybierz interesującą Cię branżę!

Handel przed świętami

Powszechny brak towaru sprawiał, że ze sprzedawczynią nikt nie zadzierał. Doszło do tego, że pracownicy handlu zyskiwali status kogoś w rodzaju elity. Braki w zaopatrzeniu powodowały przed świętami prawdziwy atak zdesperowanych klientów na sklepy z wędlinami, rybami czy alkoholem. I choć na co dzień rola sprzedawczyń polegała na powtarzaniu dwóch słów: "nie ma”, w grudniu ekspedientki miały co robić . Władza okazywała litość i w sklepach przed świętami pojawiało się nieco więcej towaru. Jednak kiedy zabrakło mięsa czy nawet mleka, personel sklepów bywał oskarżany o chowanie towaru "dla swoich".

Tuż przed świętami w głównych dziennikach telewizyjnych wręcz roiło się od informacji o tym, jak do Polski z Kuby płyną pełne statki cytryn, pomarańczy i bananów. Gazety co roku opisywały ogromne wysiłki władz, robiących wszystko, by obywatelom PRL nie zabrakło owoców cytrusowych. Rzeczywiście w okresie świąt dzieci mogły zobaczyć takie rarytasy jak pomarańcze czy banany. Kiedy otrzymywały po jednej sztuce, były szczęśliwe.

*Polecamy: * Nie tylko pieniądze – co jest dla nas naprawdę ważne w pracy?

Nie wszystkim jednak wiatr wiał w oczy. Za czasów Bieruta wprowadzono system specjalnych sklepów dla ludzi władzy PRL, w których można było dostać towary niedostępne dla zwykłych obywateli. Żeby przechodnie nie gapili się przez szybę na półki wypełnione atrakcyjnymi towarami, wystawy zasłaniano grubymi firankami w kolorze żółtym - stąd wzięła się potoczna nazwa sklepów "za żółtymi firankami". W sklepach dla władzy towaru nigdy nie brakowało.

Kolorowy świat można było oglądać na wystawach w sklepach Pewex i Baltona. Były tam dostępne produkowane w Niemczech czy USA ubrania, żywność, papierosy, alkohol i zabawki. Problem w tym, że były dostępne tylko za dolary lub bony towarowe, a dolarów w PRL oficjalnie mieć nie było wolno. Handel nimi był zaś zakazany, choć w posiadaniu dolarów lub bonów towarowych, upoważniających do zakupu w placówkach tych sieci, byli cinkciarze. W sklepach Pewex i Baltona kupić mógł też ten, komu dolary przysyłała z Ameryki rodzina.

*Zarobki *

Rozpiętość zarobków w PRL była niewielka. W imię socjalistycznej równości starano się upchnąć całe społeczeństwo do jednego płacowego worka, a ponieważ niemal wszystkie zakłady pracy były państwowe, odgórne ustalenie płac nie było trudne. Średnia pensja u schyłku epoki Gierka wynosiła ok. 5 tys. zł. Cóż z tego, kiedy z kupieniem produktów, na które można byłoby wydać zarobione pieniądze, bywało dramatycznie.

ml,MA,WP.PL

Tysiące ofert pracy z całej Polski. Kliknij i wybierz interesującą Cię branżę!