Kłopot z VAT w branży finansowej

W wyniku tej zmiany może zniknąć część zwolnień dla tych czynności. Zarazem instytucje finansowe nie odliczą VAT z faktur zakupu, bo same świadczą usługi zwolnione.

- Banki i firmy ubezpieczeniowe często korzystają z outsourcingu i zlecają firmom zewnętrznym różne czynności pomocnicze. Część takich usług korzysta ze zwolnienia od

VAT. Może się to jednak zmienić po wejściu w życie przygotowywanego przez Ministerstwo Finansów projektu nowelizacji ustawy o VAT, który likwiduje odesłanie do Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług. Propozycje te budzą wiele wątpliwości, np. nie wynika z nich jasno, czy nadal będą zwolnione niektóre usługi związane z obsługą płatności realizowanych za pomocą kart płatniczych - mówi Piotr Żurowski, doradca podatkowy w KPMG.

Podobny problem może wystąpić w wypadku różnych usług wspierających sprzedaż. Typowy przykład to telemarketing.

- Dziś korzystają one ze zwolnienia. Wszystko zależy bowiem od klasyfikacji statystycznej. Jeśli GUS uzna, że jest to usługa finansowa, to na tej podstawie organy podatkowe wydają interpretacje, że korzysta ona ze zwolnienia. Gdy wejdzie w życie projekt, który zlikwiduje odesłanie do PKWiU, interpretacje przestaną dawać podatnikom ochronę. Trzeba będzie od nowa ustalać, czy dana usługa jest obciążona VAT. Jest bowiem niemal pewne, że zakres zwolnień się zmieni - mówi Krzysztof Hejduk, partner w kancelarii KPT.

Piotr Żurowski podkreśla, że każde obciążenie usług świadczonych dla banków czy ubezpieczycieli wpływa bezpośrednio na ich rentowność. To dlatego, że nie mają one prawa odliczyć VAT naliczonego, wynikającego z faktur zakupu. Jeśli więc z ostatecznej wersji przepisów będzie wynikać, że niektóre zwolnione dotychczas usługi zostaną opodatkowane 22-proc. stawką VAT, to niewykluczone, że banki obciążą klientów wyższymi opłatami.

Niepokój instytucji finansowych może też budzić wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 22 października 2009 r. (sygn. C-242/08).

- Dotyczy on transakcji polegającej na przeniesieniu na inną firmę tzw. portfolio reasekuracyjnych umów ubezpieczeniowych, czyli określonego pakietu takich umów. W rezultacie nabywca będzie ponosił ryzyko wypłaty wynikających z nich świadczeń związanych z polisami. ETS uznał, że taka transakcja podlega VAT według stawki podstawowej, bo żadne ze zwolnień nie ma tu zastosowania. Jego zdaniem nie jest to ani umowa finansowa, ani transakcja ubezpieczeniowa. ETS zwrócił uwagę, że ta druga jest zdefiniowana w jego orzecznictwie jako usługa, w której dochodzi do objęcia ochroną ubezpieczeniową w zamian za składkę - mówi Andrzej Dębiec, partner w kancelarii Lovells. Tłumaczy, że to zupełnie nowe stanowisko. Dotychczas nie było większych wątpliwości, że tego typu transakcje powinny być zwolnione z VAT bądź wyłączone z zakresu tego podatku, a większość władz skarbowych krajów UE akceptowała taką wykładnię. Jednak stosując zwolnienie, organy podatkowe poszczególnych państw powołują się na różne podstawy prawne.

Skutki wyroku

Zdaniem Andrzeja Dębca orzeczenie to jest istotne nie tylko dla firm ubezpieczeniowych, ale dla całego sektora finansowego. To dlatego, że np. banki również zawierają umowy przeniesienia pakietów kredytów, a z punktu widzenia VAT są one podobne do rozpatrywanej przez ETS transakcji.

2009 r. może być niepokojący nie tylko dla branży finansowej. Jeśli bowiem nie weźmie się pod uwagę specyfiki transakcji, której on dotyczy, to na podstawie wyrwanych z kontekstu fragmentów uzasadnienia można dojść do wniosku, że podatkiem obciążone są wszelkie cesje wierzytelności. Z innych wyroków wynika jednak, że sprzedaż wierzytelności własnych nie podlega VAT, bo czynność ta nie jest wykonywana jako działalność gospodarcza. Orzeczenie nie powoduje, że zasada ta jest nieaktualna. Pokazuje jednak, że są od niej wyjątki. Pojawia się obawa, że organy podatkowe będą powoływać się na to rozstrzygnięcie we wszelkich sytuacjach podobnych do rozpatrywanej przez ETS - potwierdza Krzysztof Hejduk.

konsekwencje zmian

Projekt z 2 lipca 2009 r. nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług przewiduje wykreślenie załącznika nr 4, który stanowi wykaz usług zwolnionych od podatku. Wskazane obecnie w nim czynności zostaną wymienione w art. 43 ust. 1 ustawy, w którym również zawarte są zwolnienia od VAT. Różnica polega na tym, że zaproponowane przepisy nie zawierają już odwołania do Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług. Oznacza to, że opinia Głównego Urzędu Statystycznego nie będzie już w żaden sposób wpływać na zwolnienie lub jego brak. O znaczeniu poszczególnych pojęć (np. usług pośrednictwa ubezpieczeniowego) będą decydować organy podatkowe, a w razie sporów - sądy administracyjne.

Konrad Piłat
Rzeczpospolita