Licząc limit dla ksiąg rachunkowych, sumujemy wszystkie podatkowe przychody

Do limitu przychodów obligującego do założenia ksiąg rachunkowych wlicza się bowiem wszystkie podatkowe przychody.

To niemiła niespodzianka dla tych, którzy licząc limit, kierują się tylko ustawą o rachunkowości. Ta bowiem mówi tylko o przychodach netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych (art. 2 ust. 1 pkt 2). Nie wymienia innych, np. ze sprzedaży środków trwałych. Ale obowiązek prowadzenia pełnej księgowości określa też ustawa o PIT. Z niej wynika, że licząc limit, powinniśmy uwzględniać wszystkie przychody z działalności. Art. 24a ust. 4 ustawy o PIT mówi bowiem o przychodach w rozumieniu art. 14. Ten z kolei wymienia nie tylko należności z podstawowej sprzedaży, ale też wiele innych, np. ze zbycia firmowego majątku.

Który przepis muszą stosować przedsiębiorcy? Fiskus nie ma wątpliwości: powinni się kierować ustawą o PIT i przy liczeniu limitu sumować wszystkie podatkowe przychody.

Spójrzmy na interpretację Izby Skarbowej w Poznaniu z 3 kwietnia 2008 r. (ILPB1/415-21/08-2/IM). Przedsiębiorca produkuje maszyny i urządzenia dla przemysłu zbożowo-młynarskiego oraz wynajmuje firmowe pomieszczenia na cele komercyjne. Prowadził podatkową księgę przychodów i rozchodów, ale na koniec ubiegłego roku okazało się, że jeśli zsumuje wszystkie przychody (także z najmu)
, przekroczy limit obligujący do założenia ksiąg rachunkowych. Jego zdaniem nie musi – zgodnie z ustawą o rachunkowości – uwzględniać tu przychodów z najmu.

Izba skarbowa odwołała się jednak do ustawy o PIT i stwierdziła, że o obowiązku prowadzenia pełnej księgowości decyduje suma przychodów z działalności gospodarczej (czyli z produkcji maszyn i urządzeń oraz z najmu). Jeśli przekroczą limit, przedsiębiorca musi założyć księgi handlowe.

Podobnie było w sprawie rozpatrywanej przez Izbę Skarbową w Warszawie w interpretacji z 2 stycznia 2008 r. (IPPB1/415-259/07-7/AŻ). O sposób wyliczenia limitu zapytał wspólnik spółki jawnej, która prowadzi księgę przychodów i rozchodów.

Jej przychody z podstawowej działalności są dużo mniejsze niż limit obligujący do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Spółka sprzedała jednak budynek i ten limit przekroczyła. Czy musi założyć księgi rachunkowe? Tak, jak czytamy w odpowiedzi: „przychód ze sprzedaży środka trwałego ma wpływ na ustalenie przychodu decydującego o obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych”.

Takie wnioski można też wyciągnąć z interpretacji Urzędu Skarbowego w Pruszkowie z 2 marca 2006 r. (1421/BF/415-52/GJ/05) oraz Urzędu Skarbowego w Łasku z 21 grudnia 2005 r. (US-I-415/23/2005).

Jakie przychody musimy uwzględnić przy obliczaniu limitu? Przede wszystkim podstawowe, czyli ze sprzedaży towarów i usług. Ale także wiele innych wymienionych w art. 14 ust. 2 ustawy o PIT. Są to między innymi:
- przychody z odpłatnego zbycia składników majątku wykorzystywanego w działalności,
- niektóre dotacje, subwencje, dopłaty,
- różnice kursowe,
- kary umowne,
- odsetki od środków na firmowych rachunkach,
- wartość niektórych umorzonych lub przedawnionych zobowiązań,
- wartość zwróconych wierzytelności, które zostały odpisane jako nieściągalne,
- przychody z najmu i dzierżawy firmowego majątku,
- wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (z wyjątkiem otrzymanych od rodziny),
- odszkodowania za szkody związane z firmowym majątkiem.

Przypomnijmy, że w 2009 r. księgę przychodów i rozchodów będą mogły prowadzić osoby fizyczne, spółki cywilne i spółki jawne (w których wspólnikami są tylko osoby fizyczne) oraz spółki partnerskie, jeśli ich przychody w 2008 r. były mniejsze niż 4 089 960 zł (równowartość 1 200 000 euro, pisaliśmy o tym w „Rz” z 2 października br.). Księgi rachunkowe muszą natomiast założyć (bez względu na wysokość przychodów) spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne.

Przemysław Wojtasik

Hanna Kozłowska, biegły rewident i doradca podatkowy w Kancelarii Doradców i Audytorów KDA
Obliczanie limitu, którego przekroczenie obliguje do przejścia na księgi rachunkowe, nadal odbywa się na podstawie art. 14 ustawy o PIT. Nowelizacja ustawy o rachunkowości podnosząca wysokość limitu nie zmieniła tej zasady. Tymczasem wiele kategorii przychodów podatkowych to w pełnej księgowości tzw. pozostałe przychody operacyjne, których zgodnie z ustawą o rachunkowości nie uwzględnia się przy liczeniu limitu.

Ta rozbieżność może niektórych przedsiębiorców mocno zaskoczyć. Muszą pamiętać, że w limicie uwzględniamy także takie przychody, jak dotacje i subwencje, kary umowne, firmowe odszkodowania. Oczywiście w wielu przypadkach przekroczenie limitu spowoduje sprzedaż środka trwałego, np. firmowej nieruchomości. Trzeba też pamiętać o przedawnionych zobowiązaniach. Przedsiębiorcy rozliczający się za pomocą księgi przychodów i rozchodów nie prowadzą ewidencji rozrachunków i trudno im czasami zorientować się, czy zobowiązanie już się przedawniło (i czy uzyskali z tego powodu przychód). Zapominają też o rozliczaniu różnic kursowych. Wszystko to są jednak przychody podatkowe, które powinny być uwzględniane przy liczeniu limitu dla ksiąg rachunkowych.