Małe projekty w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich

Pierwsze nabory wniosków w tym zakresie miały miejsce w 2009 roku. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 przewiduje środki na realizację projektów od 2007 roku. ,,Małe projekty’’ są jednym z najpóźniej wdrażanych działań. Lokalne grupy działania, powstałe bądź dostosowane do nowych przepisów w 2008 roku, od 2009 roku organizują nabory wniosków w ramach regionalnych budżetów na wdrażanie lokalnych strategii rozwoju.

Każdej lokalnej grupie działania przyznano środki według wyliczenia: 148 zł na jednego mieszkańca danego obszaru, zgodnie ze stanem liczby ludności na dzień 31 grudnia 2006 roku, w tym 116 zł na wdrażanie lokalnych strategii rozwoju. LGD zaplanowały nabory wniosków w ramach działań osi 3 PROW oraz na ,,małe projekty’’. ,,Małe projekty’’ to wszystkie operacje, które nie odpowiadają warunkom przyznania pomocy w ramach Osi 3 PROW na lata 2007-2013, ale przyczyniają się do osiągnięcia celów tej osi. Dotacje są przyznawane na inicjatywy bądź inwestycje realizujące cele głównie działania ,,Odnowa i rozwój wsi’’, przy czym ,,małe projekty’’ przewidują do 25 tys. dotacji w ramach jednej operacji, a wspomniane działanie przewiduje dofinansowanie powyżej 25 tys. zł w jednym projekcie.

,,Odnowa i rozwój wsi’’ dotyczy głównie inwestycji w zakresie kultury czy turystyki. Projekty mają przyczyniać się do osiągnięcia następujących celów: poprawy jakości życia na obszarach wiejskich, promocji obszarów wiejskich, zachowania dziedzictwa kulturowego, wzrostu atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej obszarów wiejskich. W ramach ,,Odnowy i rozwoju wsi’’ można pozyskać do 500 tys. zł na każdą miejscowość z terenów wiejskich. Są to miejscowości gmin wiejskich, miejsko-wiejskich, z wyłączeniem miast powyżej 5 tys. mieszkańców oraz gmin miejskich do 5 tys. mieszkańców. ,,Małe projekty’’ możemy realizować również na terenie gmin miejsko-wiejskich w miastach do 20 tys. mieszkańców. Kwota dofinansowania jednego projektu wynosi od 4,5 tys. zł do 25 tys. zł. Jeden wnioskodawca w okresie do 2013 roku może pozyskać do 100 tys. zł. Beneficjentem ,,małych projektów’’ może być gmina, osoba prawna, np. kościół, związek wyznaniowy, organizacje pozarządowe, również osoba fizyczna. W praktyce często wnioskodawcą
jest osoba fizyczna, która reprezentuje na przykład koło gospodyń wiejskich (a bez wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego koło jako takie nie mogłoby aplikować o środki). Ponadto o dofinansowanie wnioskują stowarzyszenia zwykłe i fundacje, często ochotnicze straże pożarne, a także gminy. Gminy upatrują w ,,małych projektach’’ możliwości pozyskania pieniędzy na promocję czy też organizację wydarzeń publicznych, na co z reguły brakuje pieniędzy w skąpych budżetach wiejskich gmin. Dla stowarzyszeń, fundacji i innych podmiotów prawnych jest to możliwość włączenia się w realizację celów dla obszaru lokalnej grupy działania opisanych w lokalnej strategii rozwoju (głównie w dziedzinie wspierania przedsiębiorczości, turystyki, rozwoju kultury, aktywizacji społeczności itp.). Aby otrzymać dotacje należy spełniać kryteria dostępu do działania. Najważniejsze z nich to posiadanie obywatelstwa państwa członkowskiego Unii Europejskiej, miejsce zamieszkania bądź prowadzenie działalności gospodarczej na obszarze lokalnej
grupy działania. Organizacje pozarządowe również powinny posiadać siedzibę bądź prowadzić działalność na obszarze LGD, do której chcą aplikować o środki finansowe.

Projekty powinny wpisywać się w zakres rzeczowy przedstawiony w rozporządzeniu ministra rolnictwa i rozwoju wsi z 19 sierpnia 2010 roku zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 (Dz. U. z 2010 nr 158 poz. 1067). Środki można uzyskać m.in. na organizację szkoleń bądź warsztatów, organizację imprez, zagospodarowanie przestrzeni, promocję i organizację lokalnej twórczości, promocję lokalnej przedsiębiorczości, dofinansowanie istniejących świetlic wiejskich; tworzenie punktów informacji turystycznej, wydanie publikacji informacyjnych i promocyjnych; prace budowlane, zagospodarowanie lub oznakowanie obiektów małej infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej oraz wyposażenie obiektów pełniących funkcje turystyczne i rekreacyjne (z wyłączeniem hoteli, moteli, pensjonatów oraz bazy gastronomicznej) ; prace w zakresie
obiektów zabytkowych; udział w targach i konkursach produktów lub usług lokalnych. Refundacji podlega nie więcej niż 70 proc. kosztów kwalifikowalnych projektu. ,,Małe projekty’’ podlegają ogólnym zasadom wdrożeniowym w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Mimo iż są to niewielkie dotacje do 25 tys. zł, są one zwracane na konto wnioskodawcy po zrealizowaniu przez niego projektu bądź etapu projektu. Projekt można realizować w dwóch etapach. Może on trwać do dwóch lat od momentu podpisania umowy z urzędem marszałkowskim.

Z wnioskiem udajemy się do biura lokalnej grupy działania, od której chcemy uzyskać dofinansowanie. Pracownicy LGD mają obowiązek doradzać w zakresie wypełnienia wniosku czy przygotowania niezbędnych załączników. Projekt jest oceniany na zebraniu rady LGD pod kątem zgodności z lokalną strategią rozwoju dla danego obszaru. Warto zapoznać się z kryteriami wyboru projektów, według których rada lokalnej grupy działania oceni nasz projekt. Często preferowane są projekty składane przez podmioty, a nie przez osoby fizyczne. Kryterium trudnym do spełnienia dla beneficjentów ,,małych projektów’’ jest też doświadczenie w pozyskiwaniu środków unijnych czy też ogólnie pojęte doświadczenie w realizacji projektów. Pozostałe kryteria, jakie lokalne grupy działania określiły dla ,,małych projektów’’ to innowacyjność bądź liczba miejscowości, w których projekt będzie realizowany. Większą liczbę punktów uzyskuje projekt realizowany w kilku miejscowościach i w który zaangażuje się więcej mieszkańców.

Każda LGD określiła własne kryteria i może je zmieniać na zasadach opisanych w lokalnych strategiach rozwoju. Niespełnienie tych merytorycznych kryteriów nie dyskwalifikuje projektu. Jednakże uzyskanie wyższej punktacji zgodnie z kartą oceny merytorycznej zapewnia projektowi szanse na dofinansowanie. Po ocenie projektu pod kątem zgodności z celami lokalnej strategii rozwoju i kryteriami merytorycznymi projekt formalnie ocenia urząd marszałkowski danego województwa. Braki w załącznikach bądź niespójności we wniosku przedłużają jego ocenę formalną z dwóch do trzech miesięcy. Stąd podpisanie umowy z urzędem marszałkowskim z reguły odbywa się po około sześciu miesiącach od zakończenia naboru wniosków w ramach lokalnej grupy działania. Są też przykłady projektów, których ocena formalna została wstrzymana do wyjaśnienia kosztów kwalifikowalnych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Ministerstwo wydało już kilka interpretacji w sprawie kwalifikowalności kosztów w ,,małych projektach’’. Do 10 procent wartości
kosztów kwalifikowalnych stanowić mogą wydatki na przygotowanie projektu, jak np. kosztorys, projekt architektoniczny lub budowlany, dokumentacja geologiczna lub hydrologiczna, wypis lub wyrys z katastru nieruchomości, opłaty za patenty lub licencje, wynagrodzenia za przeniesienie autorskich praw majątkowych, opłaty notarialne, skarbowe lub sądowe, nadzór inwestorski lub autorski. ,,Małe projekty’’ to pierwsze działanie PROW na lata 2007-2013, gdzie kosztem kwalifikowalnym może być wartość pracy bądź usług świadczonych nieodpłatnie. Aby ująć taki koszt w harmonogramie projektu należy liczbę przepracowanych godzin pomnożyć przez iloraz przeciętnego wynagrodzenia w drugim roku poprzedzającym rok, w którym składamy wniosek oraz liczby 168. Przy czym są to koszty kwalifikowalne, gdy nie przekraczają wartości 30 proc. kosztów kwalifikowalnych wraz z kosztami ogólnymi projektu.

Ciekawych ,,małych projektów’’ nie brakuje. W województwie łódzkim gmina Koluszki (gmina miejsko-wiejska licząca 23 tys. mieszkańców, od 2004 roku wraz z gminami Rogów, Dmosin, Jeżów i Brzeziny uczestnicząca w działaniach LEADER) realizowała w 2010 r. 3 projekty. Pozyskała w ten sposób ponad 56 tys. zł. Pierwszy z projektów dotyczy poprawy jakości życia mieszkańców, zaspokojenia ich potrzeb społecznych przez przeprowadzenie imprezy sportowej skierowanej dla mieszkańców obszaru działania LGD. Projekt ,,Mundial 2010 - Turniej halowej piłki nożnej dla drużyn amatorskich” zaangażował młodzież i dzieci z terenu gmin obejmujących lokalną grupę działania „Mroga”, choć w rozgrywkach uczestniczyła też drużyna z Łodzi. Projekt „Urządzenie boiska sportowego przy Zespole Szkół w Gałkowie Dużym” wpływa na wzrost atrakcyjności turystycznej obszaru przez urządzenie ogólnodostępnego boiska sportowego.

We wniosku gmina wskazała na powiązanie przedmiotowego projektu z celem z lokalnej strategii rozwoju „Rozwój bazy turystyki wiejskiej przy wykorzystaniu posiadanych zasobów”. Urządzenie boiska w miejscu łatwo dostępnym dla turystów poruszających się po planowanych w ramach innych działań szlakach turystycznych podniesie atrakcyjność turystyczną obszaru w szczególności w zakresie lokalnej turystyki oraz uzupełni kreowany markowy produkt turystyczny pt. „Operacja łódzka 1914”. Kolejny projekt to „Wyposażenie placu zabaw na osiedlu Staromiejskie w Koluszkach”. Lokalna Grupa działania ,,Mroga’’ przyznała już 100 tys. zł na takie i podobne działania. Zainteresowanie rośnie, tym bardziej, że zgodnie z nowym rozporządzeniem, dotację można wykorzystać na kolektory słoneczne lub inne instalacje pozyskujące energię ze źródeł odnawialnych w celu poprawienia warunków prowadzenia działalności kulturalnej lub gospodarczej. Tu preferowane będą ,,małe projekty’’ obejmujące działalność polegającą na wynajmie pokoi w
gospodarstwie rolnym, z wyłączeniem działalności rolniczej.

Anna Walas
Specjalistka ds. funduszy unijnych w firmie doradczej Bajor Consulting