Przeciwko likwidacji Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW) opowiadają się też marszałkowie województw, którzy podczas niedawnego spotkania w Mielnie przyjęli krytyczne stanowisko w tej sprawie.
Chodzi o projektowaną nowelizację ustawy o finansach publicznych oraz zmiany w związanych z nią przepisach. Rozważana jest koncepcja likwidacji najdalej do 2010 roku wojewódzkich funduszy i włączenie środków, jakimi dysponują z płaconych głównie przez przedsiębiorstwa opłat środowiskowych, bezpośrednio do budżetów samorządów województw.
"Wpłynęłoby to negatywnie na system finansowania ochrony środowiska, w tym zobowiązań akcesyjnych Polski, których wypełnienie ciąży w znacznym stopniu na samorządach, które są podstawowymi beneficjentami środków Funduszy" - napisali marszałkowie województw w stanowisku przesłanym w poniedziałek PAP.
Jednocześnie samorządowcy opowiedzieli się "za przeobrażeniem WFOŚiGW w rzeczywisty instrument polityki regionalnej w pełni podporządkowany samorządowi województwa, w wyniku przekształcenia samorządowych funduszy celowych w samorządowe osoby prawne".
Na taką modyfikację w projektach zmian liczy szefowa katowickiego funduszu Gabriela Lenartowicz. Jej zdaniem, WFOŚiGW powinny być jednostkami samorządu województwa do czasu wypełnienia przez Polskę zobowiązań akcesyjnych w zakresie ochrony środowiska, czyli co najmniej do 2015 roku. Aby w tym uczestniczyć jako instytucje pośredniczące, fundusze muszą bowiem być osobami prawnymi i mieć unijną akredytację.
"Likwidacja funduszy celowych, które mają osobowość prawną, od 1 stycznia 2010 roku, spowoduje zawieszenie na co najmniej półtora roku wdrażania Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko w działaniach z zakresu ochrony środowiska" - uważa Lenartowicz.
Szefowa katowickiego WFOŚiGW tłumaczy, że aby być instytucją pośredniczącą w przekazywaniu unijnych środków, trzeba przejść akredytację, a jej uzyskanie to wielomiesięczny proces. Stąd możliwe opóźnienia w realizacji unijnego programu Infrastruktura i Środowisko.
"Póki nie ma akredytacji, należy zawiesić konkursy. Jeżeli i tak mamy opóźniony ten program, pojawia się wielkie ryzyko utraty tych środków. Jeżeli przez półtora roku nie będzie konkursów, przygotowywanych projektów, i rozpoczną się one po tym okresie, możemy nie zdążyć w okresie kwalifikowalności (możliwości rozliczenia - PAP) wydatków" - ocenia Lenartowicz.
Podkreśliła, że WFOŚiGW są instytucjami akredytowanymi, bezpośrednio wpisanymi do programu Infrastruktura i Środowisko, a sam program jest dokumentem negocjowanym z Komisją Europejską. Likwidacja funduszy oznaczałaby więc - jej zdaniem - konieczność renegocjowania programu z Komisją Europejską.
Stanowisko szefów funduszy podzielają marszałkowie województw. "Dla pełnienia przewidzianych w programie operacyjnym Infrastruktura i Środowisko funkcji instytucji pośredniczących, zachowania stosownych akredytacji, a także sprawności funkcjonowania, niezbędne jest zachowanie obecnej struktury organizacyjnej i posiadanie przez fundusze osobowości prawnej" - napisali w stanowisku samorządowcy.
Według marszałków, "likwidacja (funduszy - PAP), a co za tym idzie renegocjowanie w tym zakresie programu w Komisji Europejskiej, oznaczałaby najwyższe dla kraju ryzyko nie tylko opóźnień realizacji programu, ale nawet utraty z powodu tych opóźnień ogromnych kwot unijnego wsparcia".
Szefowie funduszy postulują, by w prawie o ochronie środowiska wprowadzić poprawkę, zgodnie z którą WFOŚiGW przestają być funduszami celowymi w rozumieniu ustawy o finansach publicznych. Wtedy automatycznie, zgodnie z projektem nowej ustawy, znajdą się w kategorii "innych osób prawnych, powstałych na podstawie ustawy i działających w celu publicznym", co umożliwi ich dalsze funkcjonowanie.
WFOŚiGW uczestniczą w systemie wdrażania strategii wykorzystania Funduszu Spójności (nie tylko jako instytucje pośredniczące, ale i kredytujące projekty z tego funduszu). Wspólnie z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej pełnią funkcję instytucji pośredniczących we wdrażaniu programu Infrastruktura i Środowisko.
