Nie opłaca się przekazywać sprzętu kontrahentowi

Takie niekorzystne dla podatników stanowisko fiskusa potwierdził niedawno Naczelny Sąd Administracyjny. Dotychczas nie było jednolitej praktyki w tym zakresie, a wyroki sądów najczęściej potwierdzały prawo do dokonania odpisu.

Dotyczy to firm, które własne środki trwałe (np. maszyny i urządzenia) przekazują innym podmiotom do wykorzystywania w trakcie współpracy biznesowej. Chodzi m.in. o producentów żywności, którzy wstawiają lodówki do sklepów, by te sprzedawały ich produkty (np. lody czy napoje). Inny przykład to tzw. tool manufacturing, czyli oddawanie własnych sprzętów kontrahentom produkującym na zlecenie.

NSA zajął się tą kwestią z powodu spółki, której urząd kontroli skarbowej zarzucił, iż dokonała amortyzacji niezgodnie z prawem i zaniżyła CIT. W efekcie firma musiała dopłacić podatek wraz z odsetkami.

Na podstawie umów o współpracę przekazywała ona własne środki trwałe (w tym wypadku były to wtryskarki) innym podmiotom po to, by wyłącznie na jej rzecz świadczyły usługi montażu artykułów gospodarstwa domowego. Spółka argumentowała, że ten sposób współpracy jest dla niej najkorzystniejszy, a kontrahenci nie mogą amortyzować tych maszyn, bo nie są ich właścicielami.

Przedmiotem sporu była interpretacja art. 16a ust. 1 ustawy o CIT. Stanowi on, iż amortyzacji podlegają środki trwałe o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu.

Fiskus uznał, że takiego składnika majątku spółka nie mogła uznać za swój środek trwały i go amortyzować, gdyż ani nie używała go „fizycznie”, ani nie oddała do używania na podstawie jednego z trzech rodzajów wymienionych umów.

Inaczej kwestię tę rozstrzygnął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku, który (sygn. SA/Bk 183/08) uznał, że formy wtryskowe mogą być wykorzystywane na potrzeby prowadzonej przez spółkę działalności, także gdy nie są przez nią używane „fizycznie”. Zapisane w ustawie o CIT pojęcie „wykorzystywanie na potrzeby” ma bowiem szersze znaczenie od „wykorzystywania w ramach” prowadzonej działalności gospodarczej. W takim wypadku ważne jest jednak wykazanie związku używanych maszyn z działalnością firmy.

Naczelny Sąd Administracyjny przyznał rację organom podatkowym. Stwierdził, że firmy – zgodnie z art. 16a ust. 1 ustawy o CIT – mogą dokonać odpisów amortyzacyjnych w dwóch wypadkach. Po pierwsze – mogą amortyzować środki trwałe wykorzystywane na potrzeby prowadzonej działalności. Wiąże się to z bezpośrednim, a więc fizycznym ich używaniem przez podatników. Po drugie – mogą amortyzować środki trwałe oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu.

Tymczasem – zdaniem NSA – skarżąca spółka nie spełnia żadnego z tych warunków. Nie mogła więc amortyzować oddanych kontrahentowi wtryskarek, gdyż nie używała ich bezpośrednio na potrzeby własnej działalności gospodarczej. Nie ma znaczenia, że były one wykorzystywane przez inne podmioty gospodarcze do montażu artykułów gospodarstwa domowego wyłącznie na rzecz spółki (sygn. II FSK 1628/08).

Piotr Maksymiuk - doradca podatkowy w Baker & McKenzie

Wyrok NSA może stanowić duży problem dla wielu firm. Należy przyjąć, że składniki majątku przekazane kontrahentom w celu świadczenia przy ich pomocy usług podatnikowi są w dalszym ciągu „wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą”. Co prawda faktyczne władztwo nad rzeczą czasowo przechodzi na inny podmiot, jednakże kontrahent podatnika nie używa środka trwałego „dla siebie”, lecz włada nim „za” podatnika. Dzierżenie rzeczy przez kontrahenta jest następstwem stosunku prawnego łączącego go z podatnikiem i mieści się w hipotezie przepisu art. 16a ustawy o CIT (art. 22a PIT)
.

Monika Pogroszewska