Nie tylko rolnik może być ubezpieczony w KRUS

Sąd Najwyższy rozpatrywał skargę radczyni prawnej, która równolegle, od 10 lat, prowadziła działalność rolniczą. W 2004 r. zarejestrowała działalność gospodarczą - doradztwo w zakresie zarządzania działalnością gospodarczą. Wkrótce potem ukończyła aplikację radcowską i po wpisie na okręgową listę radców prawnych rozpoczęła prowadzenie własnej kancelarii prawnej, świadcząc usługi na rzecz zarówno instytucji publicznych (np. wojewódzkiego inspektoratu roślin i nasiennictwa), firm i osób prawnych, jak i osób fizycznych.

Pierwszą działalność pozarolniczą, wspomniane doradztwo, zgłosiła do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS). Zaniechała jednak zgłoszenia otwarcia kancelarii radcowskiej i rozpoczęcia prawniczej działalności zawodowej. Mimo to KRUS stwierdził wygaśnięcie jej ubezpieczenia jako ubezpieczenia społecznego rolników i poinformował radczynię o nadpłacie składek. Wygaśnięcie ubezpieczenia rolniczego oznaczało dla niej, że musi płacić składki do ZUS.

Radczyni odwołała się od tej decyzji, ale zarówno w I, jak i w II instancji przegrała - sądy oddaliły jej odwołanie i apelację.

Jej skargę kasacyjną uwzględnił natomiast Sąd Najwyższy. SN przypomniał, że przepisy ubezpieczeniowe dopuszczają sytuację, w której rolnik podejmujący prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej może mimo tego pozostać ubezpieczony w KRUS. Wystarczy, że spełni warunki określone w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników: złoży w KRUS oświadczenie w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności, jednocześnie nadal prowadzi działalność rolniczą lub stale pracuje w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego, lub w dziale specjalnym, nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym, nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, jego podatek dochodowy za poprzedni rok podatkowy od przychodów z działalności gospodarczej nie przekracza kwoty wskazanej w ustawie (za 2011 r. jest to 2929 zł).

SN zwrócił uwagę na to, że z kręgu osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników wyłącza m.in. osoby wykonujące wolny zawód w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, albo wykonujące działalność zawodową, z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem SN osobami wyłączonymi z kręgu prowadzących działalność gospodarczą są zatem tylko osoby wykonujące wolne zawody wymienione w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym, które nie podlegają opodatkowaniu na podstawie jej przepisów, lecz na zasadach ogólnych, czyli płacą podatek dochodowy od osób fizycznych z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Według SN, wyłączenie z ubezpieczenia w KRUS nie dotyczy osób wykonujących wolny zawód, który nie został wymieniony w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Przepisy o zryczałtowanym podatku dochodowym wymieniają następujące wolne zawody: lekarzy, lekarzy stomatologów, lekarzy weterynarii, techników dentystycznych, felczerów, położne, pielęgniarki, tłumaczy oraz nauczycieli w zakresie świadczenia usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny. "Powódka nie należy do tej grupy, stąd jej skarga kasacyjna jest zasadna" - stwierdził SN w wyroku z 16 czerwca 2011 r. (sygn. I UK 18/11).