NIK: działania ministrów były mało efektywne

W raporcie pokontrolnym napisano, że ogólna ocena NIK sprzedaży akcji i udziałów mniejszościowych w tych latach jest pozytywna, wskazano jednak na uchybienia. Według Izby, "brak determinacji do przeprowadzenia transakcji kończących rozpoczęte procesy prywatyzacyjne skutkował niewykorzystaniem kilkuletniej koniunktury rynkowej trwającej do połowy 2007 r.". Dotyczy to w szczególności spółek notowanych na giełdzie.

W tym czasie sprzedano akcje i udziały 263 firm, najwięcej w 2005 roku. Liczba spółek, w których Skarb Państwa ma udziały mniejszościowe, zmniejszyła się o ponad jedną trzecią - z 704 do 449.

"Dobry wynik roku 2005 był efektem m.in. zwrócenia się przez Ministra SP do akcjonariuszy firm z sugestią wykupu tzw. resztówek (niewielkich pakietów akcji pozostałych np. po prywatyzacji). W następnych latach praktycznie zaniechano takich działań" - napisał rzecznik NIK Paweł Biedziak w informacji o wynikach kontroli.

Z raportu NIK wynika, że kontrola zawartych transakcji nie wykazała działań nielegalnych lub niegospodarności. Akcje 23 proc. spółek, których sprzedaż skontrolowała NIK, sprzedano za cenę równą ich wartości księgowej, a dla 60 proc. uzyskano ceny powyżej tej wartości. W pozostałych dwóch przypadkach - poniżej tej wartości, ale cena wynikała z wcześniejszej umowy prywatyzacyjnej.

Izba uważa, że Skarb Państwa nie powinien był zatrzymywać mniejszościowych pakietów akcji firm notowanych na giełdzie. MSP nie podejmowało żadnych działań w celu zbycia ośmiu spółek wprowadzonych na giełdę w latach 1991-1996. Tylko z czterech z nich państwo otrzymało w badanym okresie dywidendę (wypłata z wypracowanego przez firmę zysku). SP nie wykorzystał na sprzedaż akcji trwającej do połowy 2007 r. hossy, gdy wartość rynkowa tych spółek była wysoka.

Do połowy 2008 r. nie zakończono prywatyzacji 80 spółek, których większościowe pakiety akcji lub udziałów sprzedano w latach 90. - czytamy w raporcie. Analiza dokumentacji 30 spółek sprywatyzowanych w latach 1991-95 pokazała, że Ministerstwo Skarbu Państwa nie podejmowało do 2007 r. prób zakończenia ich prywatyzacji. 11 z nich zostało postawionych w stan upadłości, a następnie cztery w stan likwidacji (m.in. Norblin SA, Stocznia Szczecińska Porta Holding SA, Zakłady Samochodowe Jelcz SA, Śląskie Zakłady Przemysłu Cukierniczego "Hanka" SA). "Zerowa obecnie wartość posiadanych przez Skarb Państwa akcji i udziałów tych spółek jest jedną z konsekwencji zaniechania w przeszłości sprzedaży pakietów mniejszościowych" - ocenił NIK.

Jak napisał rzecznik NIK, wprowadzone na początku 2009 r. zmiany do ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji uprościły procedury, co może pomóc w zdynamizowaniu sprzedaży pakietów mniejszościowych. Np. nie ma obowiązku występowania o zgodę Rady Ministrów na sprzedaż, jeśli Skarb Państwa ma w spółce nie więcej niż 25 proc. udziałów lub akcji.

NIK przeprowadziła kontrolę w okresie od 19 maja do 14 listopada 2008 roku.