Nowela ustawy o ochronie praw lokatorów trafiła do konsultacji publicznych

Projekt nowelizacji ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych przygotowało ministerstwo infrastruktury i budownictwa(MIB).

"Projekt odpowiada na potrzebę społeczną dostosowania zasad korzystania z publicznego zasobu mieszkań do potrzeb tych osób, które tego wsparcia rzeczywiście najbardziej potrzebują" - podkreślono w uzasadnieniu.

Celem nowelizacji jest "próba rozwiązania poważnego problemu społecznego, jakim jest niski stopień zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych osób realnie najuboższych". W ocenie MIB m.in. problem ten wynika z małej elastyczności w gospodarowaniu publicznym zasobem mieszkaniowym, deficytu tego typu lokali.

W noweli m.in. zaproponowano, by umowy najmu lokali, będące w zasobie komunalnym gminy, były zawierane na czas nie krótszy niż rok i nie dłuższy niż pięć lat. Po upływie tego okresu gmina będzie sprawdzać, czy sytuacja finansowa najemcy zmieniła się. W tym celu będzie on składał m.in. deklarację o swoich dochodach oraz o dochodach domowników.

"Umowa najmu lokalu po upływie oznaczonego w niej czasu będzie mogła być zawarta na następny okres tylko w sytuacji spełnienia przez najemcę kryteriów zawartych w uchwale gminy" - dodano. Jak wskazano w uzasadnieniu, obecnie istniejący obowiązek zawierania umów na czas nieokreślony wyłącza weryfikację sytuacji materialnej lokatorów.

Proponowane przepisy mają dotyczyć wyłącznie umów najmu zawieranych po wejściu w życie ustawy. Do wcześniejszych umów będą miały zastosowanie przepisy dotychczas obowiązujące.

Kolejna zmiana zaproponowana w noweli dotyczy tego, że w odniesieniu do umów najmu socjalnego lokalu - zawieranych po wejściu w życie ustawy - o uprawnieniach do ich zawarcia będzie orzekał sąd.

Obecnie obowiązujące prawo wymienia kategorie osób, którym obligatoryjnie przysługuje prawo do lokalu socjalnego w przypadku orzeczenia o eksmisji z zajmowanego lokalu. Są to kobiety w ciąży, małoletni, niepełnosprawni lub ubezwłasnowolnieni oraz sprawujący nad takimi osobami opiekę i wspólnie z nimi zamieszkujący, jak również obłożnie chorzy, emeryci i renciści spełniający kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej, osoby bezrobotne i osoby spełniające przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały.

"Takie uregulowanie kwestii prawa do lokalu socjalnego przy eksmisji nie sprawdza się w praktyce, gdyż wielokrotnie osoby kwalifikujące się do katalogu osób, którym przysługuje obligatoryjne prawo do lokalu socjalnego w rzeczywistości mają możliwości samodzielnego zaspokojenia swojej potrzeby mieszkaniowej, a więc nie powinny otrzymać wsparcia w postaci lokalu socjalnego" - wskazano w uzasadnieniu.

W proponowanych przepisach to sąd będzie badał sytuację majątkową i rodzinną eksmitowanego lokatora i podejmował decyzję o przyznaniu uprawnienia do lokalu socjalnego.

W noweli także proponuje się wyeliminowanie automatycznego dziedziczenia najmu mieszkań komunalnych po śmierci najemcy("wstępowanie w najem po śmierci najemcy"). Projekt przewiduje, że po śmierci najemcy umowa najmu będzie wygasała.

Małżonek, który nie jest współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka oraz inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, a także osoby, które pozostawały we wspólnym pożyciu z najemcą, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmieci, będą mogły podpisać umowę najmu tego lokalu, jeżeli spełniają kryteria dochodowe ustalone w stosownej uchwale rady gminy.

W razie osiągniecia dochodów przekraczających kryterium dochodowe, osoby zajmujące lokal będą miały obowiązek jego opuszczenia w terminie 6 miesięcy od dnia śmierci najemcy.

Umowę najmu będzie można rozwiązać w sytuacji, gdy najemca posiada tytuł prawny do innego lokalu nie tylko w tej samej miejscowości, ale również i w miejscowości pobliskiej. Można będzie też rozwiązać umowę najmu lokalu - i jednocześnie zaoferować lokal zamienny - w sytuacji gdy lokal zajmowany ma nieproporcjonalnie dużą powierzchnię w porównaniu do liczby zamieszkujących.

Według projektu większość przepisów noweli ma wejść w życie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia.