Od nich zależy życie milionów

W tym zawodzie należy być opanowanym, potrafić szybko podjąć właściwą decyzję. Trzeba być obiektywnym, również w stosunku do siebie. Tak, aby we właściwym momencie przyznać się do błędnej decyzji i natychmiast podjąć właściwą. Ważna jest orientacja przestrzenna, umiejętność przewidywania rozwoju sytuacji, komunikatywność. Niezbędna jest również podzielność uwagi, umiejętność jednoczesnego słuchania, pisania i mówienia.

_ Katastrofa lotnicza nad Zagrzebiem. Zderzenie w powietrzu dwóch samolotów — samolotu Trident British Airways lot BEA476 lecącego z Londynu do Stambułu z 54 pasażerami (oraz 9 członkami załogi) i samolotu DC-9 linii Inex-Adria Aviopromet lot JP550 lecącego ze Splitu do Kolonii ze 108 pasażerami (oraz 5 członkami załogi) — miała miejsce 10 września 1976 r. W wyniku katastrofy zginęły wszystkie osoby na pokładach obu maszyn. Bezpośrednią przyczyną zderzenia były błędne polecenia wydane załodze DC-9 przez kontrolera z Zagrzebia. _

Trudna rekrutacja

Każdy, kto chce zostać kontrolerem ruchu lotniczego, musi liczyć się z długotrwałym i trudnym szkoleniem. Uprawnienia do wykonywania zawodu muszą być odnawiane co dwa lata.
W Polsce jedyną instytucją, która zajmuje się szkoleniem osób do tego zawodu, jest Polska Agencja Żeglugi Powietrznej (PAŻP). Ogłasza ona nabór zwykle dwa lub trzy razy do roku na swojej stronie internetowej www.pansa.pl. Średnio w takim naborze bierze udział ok. 500 osób, z których finalnie do szkoleń przystępuje zaledwie 25 osób. Wyselekcjonowany kandydat musi spełniać trzy formalne wymogi. Po pierwsze, musi mieć wykształcenie zgodne z unijną dyrektywą – czyli zdaną maturę, posługiwać się w stopniu komunikatywnym językiem angielskim. Trzeci wymóg to dobry stan zdrowia.
Rekrutacja składa się z egzaminu z języka angielskiego oraz testów psychologicznych, sprawdzających predyspozycje do pracy w zawodzie kontrolera.
Testy sprawdzają m.in. wyobraźnię przestrzenną kandydatów, umiejętność podejmowania decyzji w czasie rzeczywistym, działanie pod presją czasu, umiejętność selekcji informacji, przewidywania i współpracy z innymi oraz samodzielność i podzielność uwagi.

_ Zderzenia dwóch boeingów B747 na lotnisku w Teneryfie. 27 marzec 1977 r. – 583 zabitych. Dwa Jumbo Jety, jeden należący do KLM, drugi do Pan Am, zderzyły się we mgle na pasie startowym. Na skutek błędnej interpretacji polecenia kontrolerów holenderski samolot rozpoczął start w chwili, gdy po pasie kołował jeszcze B747 Pan Amu. Zginęły wszystkie 248 osoby jakie były na pokładzie samolotu KLM i 335 osób z 396 jakie były w maszynie Pan Am. _ Długie szkolenie

Po pozytywnym przejściu rekrutacji dana osoba przechodzi szkolenie składające się z dwóch części. Pierwsza to szkolenie teoretyczne. Kandydaci uczą się m.in. meteorologii, nawigacji, prawa lotniczego i bardzo ważnej frazeologii lotniczej .
Oprócz tego szkolenie teoretyczne obejmuje zajęcia na symulatorach rzeczywistego ruchu lotniczego. Ta część szkolenia najczęściej odbywa się w Ośrodku Szkoleniowym PAŻP w Warszawie. Szkolenie teoretyczne trwa średnio siedem–osiem miesięcy i kończy się egzaminem przed Lotniczą Komisją Egzaminacyjną. W jego wyniku otrzymuje się licencję praktykanta – kontrolera ruchu lotniczego.
Następnie odbywa się szkolenie praktyczne. Jest to praca na stanowisku operacyjnym pod opieką instruktora.

_ *Katastrofa lotu Vnukovo Airlines 2801 *wydarzyła się 29 sierpnia 1996 roku na wyspie Spitsbergen w archipelagu Svalbard w Norwegii. Samolot Tupolew Tu-154M (nr rej. RA-85621) linii Vnukovo Airlines odbywał lot z Moskwy do Longyearbyen. Na pokładzie samolotu znajdowali się głównie górnicy z Rosji i Ukrainy lecący do pracy w kopalniach na terenie Svalbardu. W katastrofie zginęło 141 osób (130 pasażerów i 11 członków załogi) – wszyscy przebywający na pokładzie. Norwescy śledczy w czasie dochodzenia ustalili, że główną przyczyną katastrofy był błąd kontrolera lotów. Specjalna komisja wskazała też 18 głównych czynników, przez które doszło do katastrofy. Większość z nich również obciążała winą kontrolera. Na tej podstawie można było stwierdzić, że kontroler lotów: wykazywał się słabą znajomością języka angielskiego, w czasie obsługiwania lotu był przepracowany, błędnie nakazał obniżyć pilotom wysokość lotu. _

Praktyka w zależności od wyboru, czy praktykant chce pracować w kontroli obszaru, zbliżania czy lotniska trwa około roku. Za obydwie części szkolenia biorący w nich udział nie są pobierane opłaty. Kandydat w trakcie nabywania uprawnień zawodowych otrzymuje od PAŻP rodzaj stypendium. Wynosi ono ok. 2 tys. zł brutto. Również druga część szkolenia kończy się egzaminem. Jego zdanie kończy się uzyskaniem licencji z uprawnieniem kontrolera ruchu lotniczego na konkretny organ kontroli ruchu lotniczego.

W centrach kontroli lotniska, wznoszenia oraz obszaru służba trwa 24 godziny i podzielona jest na trzy ośmiogodzinne zmiany. Jednak kontroler może pracować bez przerwy nie dłużej niż dwie godziny. Następnie musi odbyć kilku-, lub kilkunastominutową przerwę. Długość odpoczynku ustalana jest przez kierownika zmiany w zależności od tego, ilu ludźmi dysponuje oraz jak intensywny jest ruch w powietrzu.

Praca kontrolera jest stresująca i wymaga stałej koncentracji. Dlatego też bardzo ważna jest umiejętność radzenia sobie ze stresem. Każdy z ośrodków kontroli posiada zaplecze rekreacyjne, gdzie pracownicy odpoczywają oraz regenerują siły. Podczas przerwy można ćwiczyć na sali gimnastycznej, pływać, czytać lub spać.

Kontrolerzy przyznają, że zarobki są dobre, nawet jeżeli są blisko 40% mniejsze niż na Zachodzie. Na polskim lotnisku początkujący kontroler otrzymuje około 10 tys. zł brutto, a kontroler z kilkuletnim doświadczeniem w Warszawie może zarobić nawet 18 tys. zł.

*_ _Katastrofa lotu Aerofłot 3352. *_ Katastrofa lotu Aerofłot 3352. 11 października 1984 podczas międzylądowania w Omsku rozbił się samolot Tupolew Tu-154B1, który obsługiwał lot krajowy z Krasnodaru do Nowosybirska z międzylądowaniem w Omsku. Podczas lądowania w Omsku samolot rozbił się, uderzając w stojące na pasie startowym pojazdy konserwujące pas startowy. W katastrofie zginęło 169 pasażerów i 5 członków załogi oraz 4 osoby obsługujące pojazdy lotniskowe. Przeżyło 4 pilotów oraz jeden pasażer. Podczas ustalania przyczyn wypadku, ustalono, że główną przyczyną wypadku było zaśnięcie kontrolera na lotnisku. _ *Kto może zostać kontrolerem? *

Osoba, która ukończyła szkołę średnią, zdała egzamin maturalny oraz ma nie więcej niż 29 lat. Ogłoszenia o wolnych etatach umieszczane są w prasie oraz internecie na stronie Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej (pansa.pl). Dodatkowo kandydat musi być zdrowy oraz mieć uregulowany stosunek do służby wojskowej. Przyszły kontroler nie może się jąkać, szczególnie w sytuacjach stresogennych, nie może mieć też problemów językowych, które mogłyby utrudniać pilotom zrozumienie go.

Jeżeli trwa nabór, a kandydat spełnia wszystkie warunki, zostaje zaproszony na wstępne testy kwalifikacyjne. W pierwszej ich części sprawdza się znajomość języka angielskiego. Natomiast druga część sprawdza predyspozycje do wykonywania zawodu. Są to między innymi: testy na inteligencję, umiejętności szybkiego liczenia, szybkiej oceny sytuacji oraz wyobraźni przestrzennej.

Osoby, które zdadzą egzaminy biorą udział w kolejnym etapie rekrutacji. Wówczas kandydaci poddawani są testowi psychologicznemu, który ma określić ich charakter. Następnie odbywa się rozmowa z lektorem języka angielskiego, a na koniec standardowa rozmowa kwalifikacyjna.

Trzeba jeszcze pomyślnie przejść badania lotniczo-lekarskie, aby zostać skierowanym do ośrodka szkolenia. Wówczas kandydat jest zatrudniany na czas szkolenia podstawowego.

_ *Katastrofa lotu Air Philippines 541 *wydarzyła się 19 kwietnia 2000. Boeing 737-2H4, należący do linii Air Philippines, lecący z Manili do Davao, rozbił się podczas podchodzenia do lądowania na przedmieściach Davao. W katastrofie zginęło 131 osób. Maszyna wystartowała z Manili do Davao. Pilot podchodził do lądowania podejściem ILS na pas nr 05. Ostatni kontakt radiowy został odnotowany przez wieżę kontrolną o godz. 7:01, gdy pilot zgłosił, że samolot znajduje się 7 mil od pasa startowego. Dwie minuty później Boeing rozbił się na wzgórzu, położonym na wyspie Island Garden City of Samal i stanął w płomieniach. Miejsce wypadku znajduje około 500 stóp nad poziomem morza, w tym punkcie samolot powinien utrzymywać wysokość 1500 stóp. Winę za katastrofę ponosi kontroler lotów, który nie poinformował pilotów maszyny o znajdującym się na trasie lotu wzgórzu. _

JK/JK