Organizacje pozarządowe chcą, by rząd przystąpił do idei Otwartych Rządów

Partnerstwo na rzecz Otwartych Rządów (z ang. Open Government Partnership, OGP) zostało powołane we wrześniu 2011 r. przez osiem państw (USA, Norwegia, Meksyk, Brazylia, Wielka Brytania, Indonezja, Filipiny i Republika Południowej Afryki - PAP) i jest otwarte dla krajów, które zobowiążą się do przestrzegania i propagowania zasad przejrzystości, otwartości i odpowiedzialności w rządzeniu, a także zadeklarują konkretne działania prowadzące do zwiększenia udziału społeczeństwa we współtworzeniu oraz w monitorowaniu i ocenie działań rządu.

"W idei otwartego rządu chodzi mówiąc najprościej o nowy model rządzenia, w którym władza otwiera się na obywatela, na jego aktywny współudział w rządzeniu. Efektem realizacji zasad otwartego rządu będzie wzrost zaangażowania obywateli i wzrost zaufania do państwa" - powiedziała PAP Grażyna Czubek z Fundacji Batorego, koordynatorka działań zawiązanej w Polsce Koalicji na rzecz Otwartego Rządu.

Koalicja na rzecz Otwartego Rządu, w której skład wchodzi 13 organizacji pozarządowych, dąży do tego, aby polski rząd przystąpił do inicjatywy Partnerstwa. "Polski rząd do chwili obecnej nie przystąpił do tej inicjatywy i nic nie zapowiada, że stanie się to szybko. Jego przedstawiciele twierdzą, że rząd, pomimo tego, że choć formalnie nie przystąpił do Partnerstwa, realizuje jego cele" - zaznaczyła Czubek.

Koalicja wysłała list do premiera z pytaniami, czy rząd zamierza przystąpić do Partnerstwa na rzecz Otwartych Rządów, a jeśli tak, to kiedy. Jak powiedziała Czubek, członkowie koalicji otrzymali odpowiedź od Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, w którym nie było jednoznacznej odpowiedzi, czy i kiedy polska przystąpi do Partnerstwa. Jednocześnie podkreślono w niej, że rząd jest otwarty na cele OGP, a wyrazem tego jest włączenie ich do strategii Sprawne Państwo 2020, która została przyjęta 12 lutego 2013 r.

Czubek podkreśliła, że propozycje zawarte w strategii Sprawne Państwo 2020 "to rządowa wizja tego, jak władza ma się otwierać na obywateli". "Partnerstwo na rzecz Otwartych Rządów proponuje zupełnie inną filozofię: rząd wspólnie z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego przygotowuje plan działań, jakie mają doprowadzić do otwartości, przejrzystości i włączania obywateli" - zaznaczyła.

Jej zdaniem regulacje prawne w Polsce nie są wystarczające dla budowania podstaw otwartego rządu. "Praktyka jest jeszcze trudniejsza - działania włączające obywateli są często powierzchowne, a tylko niewielka liczba informacji o działaniach władzy jest udostępniana obywatelom" - dodała.

"Zaskakujący jest fakt, że w procesie wdrażania strategii Sprawne Państwo 2020, jako jedyne narzędzie monitoringu przewidziano dokument planistyczny. Kontrola jest efektywna tylko wtedy, kiedy przeprowadza ją niezależna zewnętrzna instytucja. W tym wypadku jej nie przewidziano" - powiedziała Czubek.

Artur Koziołek rzecznik prasowy ministerstwa administracji i cyfryzacji w oświadczeniu przesłanym PAP zaznaczył, że "minister Rafał Trzaskowski spotkał się w kwietniu 2014 r. z przedstawicielami koalicji, którzy przedstawili argumenty za przystąpieniem do OGP i które są obecnie analizowane przez MAC". Wyjaśnił, że "cele, jakie obejmuje OGP, czyli transparentność i rozłączalność rządów oraz partycypacja obywatelska są horyzontalne dla całej administracji publicznej".

Jako inicjatywę służącą przejrzystości Koziołek wskazał m.in. uruchomienie pilotażowej platformy do konsultacji online przez Ministerstwo Gospodarki.

"MAC realizuje konkretne działania na rzecz otwartości takiej jak, uruchomienie Scentralizowanego Systemu Dostępu do Informacji Publicznej (BIP) oraz Centralnego Repozytorium Informacji Publicznej, czyli portalu danepubliczne.gov.pl w kwietniu 2014 r., a także wyznaczenie celów związanych z otwartym rządem m.in. Programie Zintegrowanej Informatyzacji Państwa i Programie Operacyjnym Polska Cyfrowa.

Według Czubek udostępnienie Scentralizowanego Systemu Dostępu do Informacji Publicznej - "nie jest narzędziem sprzyjającym przejrzystości". "To jest system budowania BIP-ów (Biuletyn Informacji Publicznej - PAP) i to przygotowany z ogromnym, wieloletnim opóźnieniem" - podkreśliła.

W oświadczeniu MAC zaznaczono, że resort wdrożył Siedem Zasad Konsultacji, które mają być przestrzegane w trakcie konsultacji społecznych prowadzonych przez ministerstwa.

Według ekspertki Fundacji Batorego wprowadzanie Siedmiu Zasad Konsultacji do praktyki pracy ministerstw odbywa się bardzo powoli. "Jak dotąd z 17 resortów wprowadziły takie rozporządzenia: Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Ministerstwo Gospodarki i Ministerstwo Sprawiedliwości, a Ministerstwo Zdrowia właśnie je opracowuje. O pozostałych 13 nic nie wiadomo" - powiedział Czubek.

Podkreśliła, że przystąpienie do OGP pokazałoby, że idea dobrego rządzenia jest traktowana przez rząd poważnie i nie boi się on poddać ocenie sposobu realizacji podjętych zobowiązań na forum międzynarodowym.

"Można powiedzieć, że wprowadzanie zasad otwartego rządu w Polsce jest w powijakach. Mam wrażenie, że rząd sam się nie otwiera. To obywatele i organizacja walczą o to, aby władza się otwierała. Z odpowiedzią na to +stukanie+ bywa różnie" - zaznaczyła Czubek.