PPE, czyli obopólna korzyść z oszczędzania na emeryturę

Jak wynika z badań Instytutu Rozwoju Gospodarczego, około 5,5% Polaków myśli o przyszłej emeryturze i odkłada pieniądze z myślą o jesieni życia, przy czym jeszcze dziesięć lat temu było to zaledwie 2,5%. Bardziej są chętni do oszczędzania na zakup mieszkania czy budowę domu (7,5%), a tylko nieco mniej - samochodu (5%). Eksperci przewidują, że emerytura z ZUS może nabierać coraz mniejszego znaczenia, co jest rezultatem zmian społecznych i ekonomicznych – społeczeństwo się starzeje, zatem konieczne staje się wprowadzenie uzupełniających systemów emerytalnych. Takie właśnie są Pracownicze Programy Emerytalne w ramach trzeciego filaru, które umożliwiają oszczędzanie na przyszłą emeryturę ze środków odkładanych przez pracodawcę.

Oszczędzanie na przyszłą emeryturę pracowników organizuje pracodawca w zakładzie pracy. To pracodawca zobowiązuje się do comiesięcznego odkładania środków dla pracowników na prywatną emeryturę, niezależną od ZUS i OFE. Wysokość tych środków to ustalona kwota lub procent wynagrodzenia (maksymalnie 7%). Składki te są zarządzane przez instytucję finansową, którą może być Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (TFI), towarzystwo ubezpieczeniowe czy zarządzający zagraniczny.

Należy dodać, że pracodawca nie ma obowiązku tworzenia PPE w zakładzie pracy, jednak do tej formy wspierania przyszłości pracownika zachęcają zwolnienia fiskalne – składki, które pracodawca odprowadza co miesiąc na rzecz pracownika, są zwolnione z obowiązkowych danin na ubezpieczenie społeczne, dodatkowo koszty prowadzenia programu są jednocześnie kosztem uzyskania przychodu dla pracodawcy. Ponadto zaletą są jasne regulacje – ustawa obowiązuje od 2004 roku, jest znana od lat, a także sprawdzona w praktyce, dzięki czemu pracodawcy wiedzą, jak PPE działają (czego nie można powiedzieć o PPK, ze względu na to, że ciągle trwają prace nad projektem ustawy o pracowniczych planach kapitałowych).

- Pracownik może wypłacić zgromadzone środki po osiągnięciu 60. roku życia, wówczas nie płaci podatku od zysków kapitałowych w wysokości 19%. –
Po ukończeniu 60 lat właściciel środków zgromadzonych na PPE może wypłacić wszystkie swoje pieniądze nawet w jeden dzień. Jeśli woli, może to zrobić w ratach - zaznaczył Przemysław Gawlak, dyrektor ds. sprzedaży programów emerytalnych w Esaliens TFI SA.

Jak sama nazwa wskazuje, Pracownicze Programy Emerytalne dotyczą pracownika. O tym, kogo za pracownika można uznać, precyzuje ustawa z 20 kwietnia 2004 roku, zaktualizowana w 2018 roku, o pracowniczych programach emerytalnych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 1449 i Dz.U. z 2018 r. poz. 1091). Zgodnie z nią prawo do uczestnictwa w programie ma każdy pracownik, który jest zatrudniony u pracodawcy na podstawie umowy o pracę nie krócej niż trzy miesiące, chyba że umowa zakładowa zawiera inne postanowienia co do długości wymaganego stażu. PPE nie obejmują osób związanych z pracodawcą umowami cywilnoprawnymi (agencyjna, zlecenie czy o dzieło).

Ponadto prawo uczestnictwa przysługuje osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, wspólnikowi spółki cywilnej, jawnej, spółki partnerskiej oraz komandytowo-akcyjnej i komandytowej odpowiadającym bez ograniczenia, z zaznaczeniem, że muszą podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, a te osoby lub spółki prowadzą PPE dla swoich pracowników.
Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania odnośnie do kwestii pracowniczych można znaleźć na stronie: https://www.esaliens.pl/pl/obsluga-i-pomoc/centrum-pomocy/najczesciej-zadawane-pytania/emerytura-ppe.

W przypadku Pracowniczych Programów Emerytalnych pracownik nie musi odejmować składek z własnego wynagrodzenia, ponadto może współdecydować o tym, w które fundusze jego środki zostaną zainwestowane. Niestety, konieczna staje się w tym momencie edukacja inwestycyjna, ponieważ pracownicy, którzy mają ograniczoną wiedzę na temat funkcjonowania PPE, muszą podjąć niełatwą decyzję odnoszącą się do ich przyszłości. Pierwszym dylematem jest, czy w ogóle do programu przystępować, drugim – jaką politykę inwestycyjną wybrać.

Najważniejszymi dokumentami regulującymi wdrożony PPE w firmie są umowa zakładowa i umowa z instytucją finansową. To one określają, jak będą inwestowane środki uczestników, przy czym jeszcze kilkanaście lat temu najpopularniejszy był jeden wspólny fundusz stabilnego wzrostu, zakładający inwestowanie od 30 do 40% aktywów na rynku akcji. Dzisiaj pracownicy mają do wyboru kilka sposobów inwestowania zgromadzonych środków: mogą wybrać jeden fundusz, zdecydować się na model life-cycle dostosowujący sposób inwestowania do horyzontu inwestycyjnego uczestnika lub mogą zdecydować się na portfele o różnym stopniu ryzyka.

Warto przy tym wiedzieć, że warunki inwestowania są zazwyczaj korzystniejsze niż w przypadku klientów indywidualnych.

Grupowe uczestnictwo w PPE oznacza naprawdę wyjątkowe warunki finansowe. Zwykle nie ma żadnych opłat manipulacyjnych, czyli cała wpłata do programu jest inwestowana – deklaruje Przemysław Gawlak, dyrektor ds. programów emerytalnych w Esaliens. W PPE prowadzonym w formie ubezpieczenia na życie mogą występować koszty ochrony ubezpieczeniowej.

Według danych Komisji Nadzoru Finansowego (KNF), na koniec grudnia 2016 roku PPE wprowadziło ponad tysiąc firm, a zostało nimi objętych prawie 400 tysięcy pracowników (dane z serwisu SerwisEmerytalny.rp.pl). Pierwszym programem tego typu w Polsce był ten zarejestrowany 29 października 1999 roku przez Esaliens Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych SA (dawniej Legg Mason Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych SA). Przez 18 lat firma zgromadziła ponad 1 miliard aktywów we wszystkich swoich PPE. – W dobie wysokiej konkurencyjności i niskiego bezrobocia, firmy w coraz większym stopniu przywiązują wagę do employer brandingu i starają się przyciągać pracowników, między innymi oferując im PPE. Program emerytalny sprawdza się znakomicie jako dodatkowy benefit pozapłacowy, ponieważ dla wielu osób celem pracy jest nie tylko zarabianie pieniędzy, aby zaspokoić bieżące potrzeby, ale również, aby zabezpieczyć swoją jesień życia - zaznacza Mateusz Szyłko, ekspert ds. programów emerytalnych Esaliens TFI SA. Z korzyściami wdrożenia można zapoznać się na stronie: https://www.esaliens.pl/pl/emerytura/oferta-dla-firm/pracownicze-programy-emerytalne

Z badań przeprowadzonych w marcu 2018 roku przez ARC Rynek wynika, że aż 70% średnich firm, w których funkcjonują PPE, jest z nich zadowolonych. Badanie objęło 301 osób na stanowiskach dyrektorów finansowych i zbliżonych i wykazało, że w tylko w 8% firm prowadzone są Pracownicze Programy Emerytalne, jednocześnie aż 18% firm rozważa ich wdrożenie. Warto podkreślić, że z programu zadowoleni są również pracownicy– zadeklarowało to aż 91% respondentów. Wśród największych zalet wymienianych przez pracodawców znalazło się zwiększanie lojalności i satysfakcji pracowników dzięki podnoszeniu poziomu ich oszczędności, a także fakt, że firma staje się bardziej konkurencyjna na rynku. Najczęściej wskazywaną wadą programu są zawiłe procedury, które mogą stać na przeszkodzie w podjęciu decyzji o założeniu PPE – tutaj wkraczają instytucje zarządzające programami, które wspierają pracodawców prawnie, logistycznie, a zwykle starają się też pomagać w kwestiach formalnych.

PPE mogą tworzyć zarówno wielkie korporacje i najwięksi gracze na rynku, jak i małe czy średnie firmy. Branża pozostaje bez znaczenia. Obecne programy istnieją w przedsiębiorstwach z branż od górniczej przez hutniczą, motoryzacyjną, finansową aż po uczelnie wyższe czy nawet małe, rodzinne przedsiębiorstwa.

W Polsce funkcjonuje więcej instrumentów umożliwiających oszczędzanie na jesień życia. PPE to rozwiązanie szczególnie korzystne dla pracodawcy, ponieważ dzięki wdrożeniu takiego programu może zaoferować obecnym i przyszłym pracownikom korzystny benefit pozapłacowy, co przekłada się na jego lepszy wizerunek, zatrzymanie obecnej kadry i skuteczniejszą rekrutację (tzw. employee branding). PPE jest korzystne również dla pracownika, ponieważ pieniądze nie pomniejszają jego wynagrodzenia, a ma przy tym zabezpieczoną jesień życia.