Pracodawcy planują podwyżki. Ale w przyszłym roku

Polska gospodarka rosła w pierwszej połowie 2014 r. w tempie dwukrotnie szybszym niż w 2013 r. To zasługa wysokiego poziomu konsumpcji Polaków, inwestycji (głównie przedsiębiorstw) oraz eksportu. Prawie połowę PKB wytworzyły mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa. One też zatrudniają ok. 60 proc. wszystkich pracowników w sektorze przedsiębiorstw. MMŚP to także ważni inwestorzy. Połowa inwestycji jest realizowana właśnie przez te firmy. Tylko w eksporcie uczestniczą w relatywnie mniejszym stopniu. Dlatego kluczowe jest, zwłaszcza w kontekście narastających napięć na Ukrainie, to jak MMŚP oceniają koniunkturę gospodarczą i jakie mają plany na najbliższe kilkanaście miesięcy.

Wyniki badania wskazują, że w 2014 r. przedsiębiorcy są w swoich decyzjach dotyczących zatrudniania, wynagradzania i inwestycji ostrożni. Badanie było przeprowadzone w okresie 6 maja - 18 lipca br., czyli w czasie, gdy firmy mogły już odczuwać pierwsze gospodarcze konsekwencje pogarszania się sytuacji politycznej między Rosją a Ukrainą. Z punktu widzenia firm z sektora MMŚP sytuacja gospodarcza jest bardziej nieprzewidywalna niż jeszcze w końcu ubiegłego roku. W efekcie ciągle dużo, bo ponad 20 proc. MMŚP, obawia się spadku przychodów w 2014 r. (w stosunku do 2013 r.), ale o poprawie sytuacji jest przekonane ponad 36 proc. firm.

Ostrożność MMŚP dotycząca sytuacji gospodarczej i możliwości rozwojowych firm w 2014 r. w największym stopniu dotyczy skłonności do zatrudniania. Mniej firm niż w 2013 r. deklaruje wzrost zatrudnienia, ale jednocześnie mniej firm rozważa zwolnienia pracowników. Widać wyraźne oczekiwanie na rozwój sytuacji geopolitycznej. Szczególnie mikroprzedsiębiorstwa są ostrożne w decyzjach kadrowych. Małe i średnie firmy widzą przestrzeń do wzrostu zatrudnienia w 2014 r., ale jest ona niewielka. Zatem sytuacja na rynku pracy będzie się w br. poprawiała, ale w niewielkim stopniu i zapewne głównie dzięki firmom dużym.

Dużo lepiej wyglądają plany dotyczące wynagrodzeń. Widać wyraźnie, że firmy - już nie tylko ze względu na prawo pracy, ale także na niepewność wynikającą z sytuacji geopolitycznej - wolą podnosić wynagrodzenia, zatrudniać w godzinach nadliczbowych, niż zwiększać zatrudnienie. Zdecydowanie więcej pracodawców planuje wzrost wynagrodzeń niż wzrost zatrudnienia. Aczkolwiek w większości sektorów gospodarki skłonność do wzrostu wynagrodzeń jest mniejsza niż w 2013 r.

Prognozy MMŚP na 2015 r. są znacznie bardziej optymistyczne, co nie oznacza, że wszystkie firmy widzą swoje możliwości rozwojowe w jasnych barwach. Ten optymizm wynika zapewne z dotychczasowych doświadczeń we współpracy gospodarczej z Rosją - nakładane w latach poprzednich embarga nie trwały długo i nie dotyczyły bardzo dużych grup produktów. Jednak tym razem może być inaczej, czego jak widać MMŚP nie biorą pod uwagę. Poza mikroprzedsiębiorstwami, wśród których prawie 15 proc. prognozuje spadki przychodów (wśród średnich firm jest to niespełna 4 proc.). Rok 2015 ma być kolejnym dobrym rokiem dla firm z sektora "informacja i komunikacja", ale do tych firm dołączą przedsiębiorstwa z sektora działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, a także firmy przemysłowe.

Ciekawie wyglądają prognozy MMŚP dotyczące zatrudnienia - tu ciągle widać wstrzemięźliwość w deklaracjach zwiększania liczby pracowników. Sytuacja ma być lepsza niż w 2014 r., ale jednak gorsza, niż prognozy dotyczące wzrostu przychodów, wynagrodzeń, czy inwestycji. We wszystkich sektorach gospodarki zatrudnienie powinno nieznacznie wzrosnąć - w największym stopniu w informacji i komunikacji, ale także w przemyśle. Najsłabsza będzie sytuacja w sektorze rolno-spożywczym. Nawet oczekiwana poprawa sytuacji geopolitycznej nie wpłynie na większą skłonność do zatrudniania. Pokazuje to jak duże znaczenie mają dla firm z sektora MMŚP regulacje prawne dotyczące rynku pracy.

Przedsiębiorcy zakładają natomiast wzrosty wynagrodzeń - dwa razy więcej firm planuje w 2015 r. podnieść wynagrodzenia niż zwiększyć zatrudnienie. Plany takie mają wszystkie firmy, niezależnie od wielkości. Wynagrodzenia mają rosnąć we wszystkich sektorach gospodarki, ale najbardziej "otwarte" na ich wzrost są firmy z sektora "informacja i komunikacja", a także firmy przemysłowe oraz prowadzące działalność profesjonalną, naukową i techniczną. Pokazuje to, gdzie mogą być wąskie gardła na rynku pracy oraz gdzie popyt na pracowników może przewyższać ich podaż.