Profity z prezydencji

Dla wszystkich środowisk związanych z ubezpieczeniami prezydencja Polski w Radzie Unii Europejskiej to ważne wydarzenie, nawet jeśli jego postrzeganie nie jest jeszcze ugruntowane. Docenić należy każdą inicjatywę podejmowaną w intencji integracji środowisk ubezpieczeniowych na rzecz przygotowań do tego wydarzenia i każdą inicjatywę współpracy mającą na celu określenie wspólnego interesu tych środowisk, aby zwiększyć szanse na jego podjęcie na forum Rady Unii.

Sprawowanie prezydencji w Radzie UE daje szansę nie tylko na kontynuację kierunków dotychczasowej polityki, takiej jak: "Europa bez barier" czy też "Innowacyjna Europa", ale pozwala twórczo je rozwinąć. Priorytet rozwoju konkurencyjnego europejskiego rynku ubezpieczeniowego wymaga nie tylko od Polski poparcia zarówno przez środowiska naukowe, jak i biznesowe. Polska, Dania i Cypr od 1 lipca 2011 roku w ramach trwającego przez 18 miesięcy „trio” mogą zaproponować wiele korzystnych zmian dla sektora ubezpieczeń nie tylko poszczególnych krajów, ale całej UE. Ubezpieczenia mogą stanowić o przyszłości Europy przez swój wkład w bezpieczeństwo narodów, w integrację gospodarczą, w tworzenie miejsc pracy oraz w odkrywanie na nowo humanistycznych wartości ochrony życia, zdrowia, a także mienia.

W Polsce oczekiwania ubezpieczeniowego środowiska biznesowego i naukowego związane z prezydencją Polski są dość zgodne. Wskazuje się jako najważniejsze zadanie ożywienie rynku ubezpieczeniowego za pomocą zróżnicowanych instrumentów ekonomicznych, prawnych i administracyjnych jakie ma do dyspozycji Polska i Unia Europejska jako organizacja liczących się gospodarek. Ministerstwo Finansów, w gestii którego znajduje się rynek ubezpieczeń jako ważny, integralny składnik rynku finansowego, intensyfikuje prace przygotowawcze dotyczące oczekujących na rozwiązanie podczas prezydencji Polski m.in. takich problemów, jak np. środki wykonawcze do Solvency II (odniesienia do dyrektywy Omnibus II), modernizacja ram prawnych dla pośrednictwa ubezpieczeniowego, systemy gwarancyjne, prace nad nową ustawą ubezpieczeniową.

Podstawowy dokument strategiczny UE „Europa 2020 - Strategia wzrostu inteligentnego, zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu społecznemu” (Europe 2020 - A strategy for smart, sustainable and inclusive growth) zawiera tezy, które można, a nawet należy przetransponować do sektora ubezpieczeń. Nietrudno znaleźć tu odniesienia do dokumentu „Europejskie ubezpieczenia 2020 - Strategia dla inteligentnego, zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu społecznemu wzrostu sektora ubezpieczeń”, a może nawet do rodzimego dokumentu „Polskie ubezpieczenia 2020 - Strategia dla inteligentnego, zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu społecznemu wzrostu sektora ubezpieczeń”.

Opracowana przez Komisję Europejską „Europa 2020 - Strategia…” ma stać się nowym, długofalowym programem społeczno-gospodarczym Unii, który zastąpi obowiązującą od 2000 roku, a zmodyfikowaną pięć lat później „strategię lizbońską”. Celem agendy lizbońskiej było uczynienie z UE najbardziej konkurencyjnej gospodarki świata. W związku z niezadowalającym postępem w realizacji tego celu w 2005 roku postanowiono skoncentrować się w odnowionej „strategii lizbońskiej” na dwóch priorytetach: wzroście gospodarczym i zatrudnieniu. Przedstawiona przez KE nowa wizja rozwoju jest propozycją społecznej gospodarki rynkowej XXI wieku, cechującej się stabilnym wzrostem gospodarczym oraz zapewniającej wysoki poziom zatrudnienia, produktywności i spójności społecznej.

W dokumencie „Europa 2020 - Strategia…” podkreśla się potrzebę wspólnego działania państw członkowskich na rzecz wychodzenia z kryzysu oraz wprowadzania reform umożliwiających realizowanie wyzwań związanych z globalizacją, starzeniem się społeczeństw czy z rosnącą potrzebą racjonalnego wykorzystywania zasobów. Trzy podstawowe, wzajemnie wzmacniające się priorytety wskazane dla kolejnych prezydencji wprowadzających ten dokument, w tym polskiej jako pierwszej, brzmią następująco:

1. Smart growth (rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach),
2. Sustainable growth (promowanie gospodarki zrównoważonej - efektywniej wykorzystującej zasoby, bardziej zielonej, a zarazem konkurencyjnej) oraz
3. Inclusive growth (wzmacnianie gospodarki charakteryzującej się wysokim zatrudnieniem oraz spójnością ekonomiczną, społeczną i terytorialną).

Z owymi trzema priorytetami jest połączonych siedem inicjatyw UE, które każdy z krajów członkowskich może uwzględnić w swoich regionalnych programach. Są to wytyczne, które z dokumentu „Europa 2010 - Strategia…” można zaimplementować do krajowych rozwiązań, w tym dla sektora ubezpieczeń. Ministerstwo Finansów zbiera wszelkie sugestie, opracowania dotyczące m.in. sektora ubezpieczeń, aby mogły być zaprezentowane podczas prezydencji Polski jako rozwiązania dotyczące sektora ubezpieczeń wszystkich państw UE. Jest to szansa na wejście Polski z rozwiązaniem, które będzie naszym wkładem w rozwój m.in. sektora ubezpieczeniowego Europy. Pierwsza z siedmiu inicjatyw Unii pod nazwą „Unia innowacji” może być interpretowana jako skoncentrowanie działalności badawczo-rozwojowej i innowacji na wyzwaniach, przed którymi stoją biznes ubezpieczeniowy i inne środowiska z rynkiem ubezpieczeniowym bezpośrednio lub pośrednio związane, takich jak: zmiany klimatu, efektywność energetyczna, zmiany demograficzne, ochrona zdrowia.
Trzeba znaleźć odpowiedzi na wiele pytań, m.in.: jak rozwijać produkty ubezpieczeniowe dla podmiotów w centrach narciarskich, gdzie wskutek zmian klimatycznych zmniejszyły się lub wręcz zanikły opady śniegu; jak rozwijać produkty ubezpieczeniowe dla rolnictwa, gdzie wskutek suszy, powodzi etc. pojawiają się masowe szkody. Starzenie się społeczeństwa europejskiego, jako najważniejszy efekt zmian demograficznych, pozwala przewidzieć zmieniający się popyt na ubezpieczenia z tego tytułu i dostosować ofertę do tych zmian. Wskazanie „Unii innowacji” na ochronę zdrowia zwraca uwagę na potrzeby ochrony ubezpieczeniowej podmiotów placówek służby zdrowia, spółek i gmin uzdrowiskowych oraz ochrony ich obecnych i potencjalnych klientów.

Druga z inicjatyw unijnych nosi nazwę „Młodzież w drodze”, a odniesienia tej inicjatywy do ubezpieczeń dotyczą wspierania ochrony ubezpieczeniowej dzieci i młodzieży, a także poprawy jakości edukacji i szkoleń na wszystkich poziomach oraz zwiększania atrakcyjności europejskiego szkolnictwa wyższego w zakresie ubezpieczeń.

„Europejska agenda cyfrowa” jako trzecia z projektowanych inicjatyw pozwala na wskazanie trwałych korzyści dla ubezpieczeń z jednolitego rynku cyfrowego opartego na dostępie do szerokopasmowego internetu.

Inicjatywie pod nazwą „Europa efektywnie korzystająca z zasobów” odpowiada zamiar wspierania zmian dotyczących gospodarki niskoemisyjnej i efektywniej korzystającej z zasobów środowiska oraz dążenie do ochrony ubezpieczeniowej przed skutkami degradacji środowiska przyrodniczego, aby wyeliminować zależność wzrostu od gospodarki rabunkowej.

„Polityka przemysłowa w dobie globalizacji” dotyczy poprawy warunków przedsiębiorczości w ubezpieczeniach oraz wsparcia rozwoju silnej bazy infrastrukturalnej tego biznesu, zdolnej do konkurowania w skali globalnej.

„Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia” to inicjatywa, której celem jest stworzenie warunków do unowocześnienia rynku pracy w ubezpieczeniach przez ułatwienie mobilności pracowników i rozwój ich umiejętności dla zwiększenia poziomu zatrudnienia oraz zapewnienia trwałości modeli społecznych.

Ubezpieczenia można też z powodzeniem włączyć do „Europejskiego programu walki z ubóstwem”, mającego na celu zapewnienie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej przez pomoc osobom biednym i wykluczonym społecznie oraz umożliwienie im aktywnego uczestniczenia w życiu społecznym. Świadczenia ubezpieczeniowe są często jedynym źródłem dochodu dla emerytów i rencistów, a także studentów, dzieci, samotnych matek etc. i bardzo często ważnym dodatkowym źródłem dochodu dla gospodarstw domowych dotkniętych bezrobociem, szkodami klęskowymi etc.

„Europa 2020 - Strategia…” to niejedyny dokument strategiczny, choć bezspornie najważniejszy z dokumentów, których realizacja przypada na czas naszej prezydencji. Szanse dla polskiego rynku ubezpieczeniowego stwarzają strategie dla makroregionów, w tym strategie dla makroregionów europejskich, takie jak Strategia dla regionu Morza Bałtyckiego oraz Strategia dunajska.

Szczególną szansę na promocję Polski jako rynku usług ubezpieczeniowych stwarzają wielkie unijne szczyty, których Polska będzie gospodarzem. Tematyka tych szczytów nie wiąże się wprawdzie bezpośrednio z ubezpieczeniami, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby wykorzystać obecność zagranicznych gości wysokiego szczebla i osób im towarzyszących, w tym dziennikarzy, do promocji krajowego rynku ubezpieczeniowego. Unijne szczyty w czasie prezydencji, zlokalizowane w naszym kraju, dotyczą pięciu wielkich obszarów popytu na ubezpieczenia: UE - Chiny, UE - Indie, UE - Rosja, UE - Kanada, UE - Brazylia.

Każde z tych państw dysponuje ogromnym potencjałem demograficznym i może stać się dla Polski źródłem popytu na produkty ubezpieczeniowe oferowane przez krajowych ubezpieczycieli. Wymienione państwa dysponują ogromnym potencjałem kapitałowym i inwestorskim, co przy odpowiednich staraniach Polski może zaowocować napływem do naszego kraju bezpośrednich inwestycji zagranicznych do sektora ubezpieczeniowego lub innymi formami zaangażowania inwestycyjnego partnerów. Wykorzystanie tej szansy dla polskiego rynku ubezpieczeniowego będzie możliwe tylko pod warunkiem ścisłej koordynacji międzyresortowej, której inicjatywa spoczywa na Ministerstwie Finansów.

Wykorzystanie tej szansy należy także do instytucji ubezpieczeniowego samorządu gospodarczego i zawodowego, a także pozostałych podmiotów związanych z rynkiem ubezpieczeniowym. Środowiska naukowe powinny zainspirować debatę na ten temat z udziałem potencjalnych interesariuszy Polski. Doskonałą okazją ku temu może być organizowane w październiku I Gremium Ekspertów Ubezpieczeń. Gospodarzem tego przedsięwzięcia będzie Wydział Nauk Ekonomicznych SGGW w Warszawie wraz z Izbą Gospodarczą Ubezpieczeń i Obsługi Ryzyka jako inicjator przedsięwzięcia i Wydziałem Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego jako współorganizator.

prof. dr hab. Irena Jędrzejczyk
Wydział Nauk Ekonomicznych SGGW w Warszawie