Przedsiębiorca występuje o urzędowe wyjaśnienie trudnych przepisów o składkach

Wynika tak z noweli z 10 lipca 2008 r. do ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (DzU nr 141, poz. 888). Zawiera ona m.in. przepisy, które pozwalają Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych wydawać pisemne interpretacje w sprawie zakresu i sposobu zastosowania regulacji, z których wynika obowiązek opłacania przez przedsiębiorców składek na ubezpieczenia społeczne.

Tylko przedsiębiorca, czyli osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, może wystąpić do ZUS o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek społecznych. Chodzi o takie osoby prawne, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonujące we własnym imieniu – w sposób zorganizowany i ciągły – zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodową.

Zatem o interpretację nie będzie mógł wystąpić płatnik składek, np. wspólnik spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej lub wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. czy jednostka budżetowa lub osoba kontynuująca opłacanie składek. Nie mają oni statusu przedsiębiorcy, mimo że opłacają składki do ZUS. Nie ma natomiast przeszkód, aby o takie stanowisko wystąpiła spółka jawna, partnerska, komandytowa czy spółka z o.o.

O objaśnienie nie będzie też mogła zabiegać spółka cywilna, mimo że jest płatnikiem składek np. za zatrudnionych pracowników czy zleceniobiorców. Z takim wnioskiem powinien wystąpić wspólnik jako przedsiębiorca.

Nie dowiesz się wszystkiego

Przedsiębiorca będzie mógł wystąpić do ZUS o udzielenie pisemnej interpretacji tylko tych przepisów, z których wynika dla niego obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Objaśnieniu będą podlegały wszystkie przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych, które regulują, za kogo i od jakiej podstawy powinny być opłacane składki społeczne. Interpretacja będzie więc dotyczyła głównie wykładni ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek, a także ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, w zakresie, w jakim regulują zasady różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe. Zapewne przedsiębiorcy będą najczęściej pytać o to, czy od danego przychodu powinny być naliczane składki na ubezpieczenia społeczne.

Wniosek nie będzie natomiast mógł dotyczyć udzielenia wytłumaczenia zakresu i sposobu stosowania tych przepisów, które nie regulują obowiązku opłacania składek, ale określają prawo do świadczeń z nich i zasady ich wypłaty. W konsekwencji ZUS nie udzieli wyjaśnień regulacji emerytalno-rentowych czy zasiłkowych. Interpretacja w tym trybie nie będzie więc mogła dotyczyć podstawy wymiaru zasiłku. Podobnie przedsiębiorca nie dowie się niczego tą drogą o podleganiu ubezpieczeniom za osoby, za które płatnik nie opłaca składek, a tylko je wykazuje, czyli za pobierających zasiłek macierzyński i przebywających na urlopie wychowawczym.

Co musi zawierać wniosek

Wniosek o interpretację przepisów będzie mógł dotyczyć zaistniałego już stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego.

Zwracając się do ZUS, trzeba będzie przede wszystkim przedstawić stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe. Przedsiębiorca ma także podać swoje stanowisko w tej sprawie. Należy przez to rozumieć, w jaki sposób interpretuje on zakres i sposób zastosowania przepisów o obowiązku opłacania składek w tym stanie faktycznym lub opisanej przyszłości. Wniosek ma więc dotyczyć indywidualnej sprawy.

Oprócz wskazania faktów lub zdarzenia przyszłego i własnego stanowiska przedsiębiorca ma podać takie dane, jak:
-firma przedsiębiorcy,
- oznaczenie siedziby i adresu albo miejsca zamieszkania i adresu przedsiębiorcy,
- nr identyfikacji podatkowej (NIP),
- nr w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo w ewidencji działalności gospodarczej,
- adres do korespondencji, gdy jest on inny niż adres siedziby albo adres zamieszkania przedsiębiorcy. Pod tym podpisuje się przedsiębiorca (będący osobą fizyczną) lub osoba uprawniona do jego reprezentowania. Jeżeli wniosek zawiera braki formalne, ZUS wezwie przedsiębiorcę, aby je usunął w ciągu siedmiu dni. Równocześnie pouczy go, że gdy tego nie zrobi w tym czasie, wniosek pozostanie bez rozpoznania.

40 zł od każdego stanu

Za wydanie przez ZUS pisemnej interpretacji przedsiębiorca zapłaci 40 zł. Gdy wniosek będzie dotyczył odrębnych stanów faktycznych lub zdarzeń przyszłych, to uiści wielokrotność tych opisów. Opłatę trzeba będzie uregulować w ciągu siedmiu dni od złożenia wniosku na właściwy rachunek bankowy ZUS. Biorąc jednak pod uwagę, że termin na wydanie przez ZUS stanowiska biegnie od otrzymania przez organ kompletnego i opłaconego wniosku, do niego przedsiębiorca powinien dołączyć dowód uiszczenia opłaty.

ZUS będzie udzielał interpretacji, wydając decyzję administracyjną, która wskaże prawidłowe stanowisko w sprawie z uzasadnieniem prawnym oraz pouczeniem o środkach zaskarżenia. Przedsiębiorca, który uzna, że stanowisko ZUS jest błędne, będzie miał prawo zaskarżyć tę decyzję, wnosząc w ciągu miesiąca od jej doręczenia odwołanie do właściwego sądu okręgowego (za pośrednictwem ZUS). Odwołanie od decyzji ZUS jest wolne od opłaty sądowej.

ZUS musi udzielić pisemnej interpretacji bez zbędnej zwłoki, ale nie później niż w ciągu 30 dni od otrzymania kompletnego i opłaconego wniosku. Jeżeli w tym czasie prośba nie zostanie załatwiona, pytającemu wolno uznać, że ZUS wydał interpretację potwierdzającą prawidłowość jego stanowiska.

Na własną odpowiedzialność

Zgodnie z art. 145 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, gdy:
- dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe,
- decyzja wydana została w wyniku przestępstwa,
- decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu (stosownie do art. 24, 25 i 27 k.p.a.),
- strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu,
- wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe fakty lub dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nieznane organowi, który wydał decyzję,
- decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,
- zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art. 100 § 2 k.p.a.),
- decyzja została wydana na podstawie innej decyzji lub orzeczenia sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione.

ZUS nie będzie mógł zmienić interpretacji, w której wyniku nastąpiły nieodwracalne skutki prawne. Jeżeli przedsiębiorca zastosuje się do stanowiska, ZUS nie obciąży go sankcjami administracyjnymi, finansowymi lub karami w zakresie, w jakim przyjął tę interpretację. Oznacza to, że ZUS nie będzie mógł dochodzić odsetek za zwłokę. Nie wymierzy też przedsiębiorcy dodatkowej opłaty do 100 proc. nieopłaconych składek społecznych, jeżeli nie uregulował ich wskutek zastosowania się do udzielonej interpretacji.

Z wnioskiem o pisemną interpretację przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składki zdrowotnej, przedsiębiorca będzie mógł wystąpić także do Narodowego Funduszu Zdrowia. Zrobi to na takich samych zasadach, jak do ZUS.

Michał Jakubowski
Rzeczpospolita