Przekroczysz limit ryczałtu, musisz przejść na księgę

Próg wynosi 150 000 euro (w 2008 r. 565 200 zł) i jego przekroczenie oznacza, że jeszcze w tym samym roku musimy zmienić formę opodatkowania. Wielu przedsiębiorców może na tym stracić. Nie zawsze jednak przekroczenie limitu powoduje automatyczne przejście na księgę.

W przyszłym roku prawdopodobnie takiego zagrożenia już nie będzie, bo Ministerstwo Finansów zaproponowało przywrócenie starej zasady, że ryczałt można płacić nawet po przekroczeniu w trakcie roku podatkowego limitu przychodów. Jedynym progiem byłby więc ten, który odnosi się do przychodów z poprzedniego roku (więcej na ten temat pisaliśmy w artykule „Ryczałt staje się coraz mniej opłacalny”, „Rz” z 6 października br.).

Na razie jednak obowiązują obecne przepisy i coraz więcej czytelników obawia się, że jeszcze w tym roku stracą prawo do ryczałtu.

Czy ryczałtowiec, który dopiero w 2008 r. rozpoczął działalność, może płacić do końca roku ryczałt bez względu na wysokość osiągniętego przychodu, czy dotyczy go limit 150 000 euro?

Z art. 6 ust. 4 pkt 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej ustawa o ryczałcie) wynika, że podatnicy, którzy rozpoczną wykonywanie działalności w roku podatkowym i nie korzystają z opodatkowania w formie karty podatkowej, płacą ryczałt bez względu na wysokość przychodów. Regulacja ta nie zawiera odniesienia „z zastrzeżeniem art. 8 ust. 6”, czyli nie odnosi się do przepisu, zgodnie z którym podatnicy, których przychody przekroczą limit 150 000 euro (w tym roku jest to 565 200 zł), tracą prawo do ryczałtu.

To oznacza, że do ryczałtowców, którzy uruchomili działalność w 2008 r., ma zastosowanie art. 6 ust. 4 pkt 2. Zatem w tym roku płacą oni ryczałt bez względu na wysokość przychodów.
Potwierdza to interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 8 września 2008 r. (IBPB1/415-467/08/WRz). W rozpatrywanej przez nią sprawie podatniczka zarejestrowała działalność gospodarczą już w grudniu 2007 r. Jednak nie prowadziła jej jeszcze, a jedynie złożyła w urzędzie pracy wniosek o przydział środków na jej rozpoczęcie. Biorąc to pod uwagę, katowicka izba zgodziła się z tym, że rejestracja w grudniu 2007 r. była potrzebna jedynie po to, by złożyć wniosek o dofinansowanie. Uznała więc, że do podatniczki ma zastosowanie w 2008 r. przepis o osobach rozpoczynających w tym roku wykonywanie działalności (art. 6 ust. 4 pkt 2). Ryczałt po likwidacji...

W czerwcu 2008 r. zlikwidowałem działalność gospodarczą, od której opłacałem ryczałt od przychodów ewidencjonowa- nych. Teraz chciałbym uruchomić ją na nowo. Czy znowu mogę płacić ryczałt, czy jednak będzie to uznane za kontynuację działalności gospodarczej i po wystawieniu kilku faktur przekroczę już limit 565 200 zł?

Jeśli czytelnik rzeczywiście zlikwidował działalność gospodarczą, to uruchomienie jej w tym samym roku należy uznać za rozpoczęcie. Czytelnik będzie zatem stosował art. 6 ust. 4 pkt 2 ustawy o ryczałcie. Oznacza to, że będzie mógł płacić ryczałt bez względu na wysokość przychodów.

Podobnie przepisy zinterpretowała 3 czerwca 2008 r. Izba Skarbowa w Poznaniu (ILPB1/415-193/08-2/IM). Chodziło o sytuację, gdy już po 15 dniach od zamknięcia firmy podatnik zamierzał uruchomić ją na nowo, o takim samym profilu i tym samym rodzaju.

„W sytuacji, kiedy w ciągu roku podatnik w sposób trwały zlikwidował pozarolniczą działalność gospodarczą i o tym fakcie zawiadomił naczelnika urzędu skarbowego, dokonał wykreślenia z ewidencji działalności gospodarczej, sporządził spis pozostałych na dzień likwidacji towarów handlowych, materiałów (surowców) itp., a następnie w tym samym roku podatkowym ponownie rozpoczął (po uzyskaniu wpisu do ewidencji) prowadzenie działalności gospodarczej, nie ma przeszkód do wyboru przez ten podmiot formy opodatkowania” – wyjaśniła poznańska izba. Jej zdaniem nie ma podstaw, by takiej osobie odmówić statusu podatnika rozpoczynającego prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie roku.

...również w spółce

Ta sama zasada dotyczy sytuacji, gdy podatnik, po likwidacji w 2008 r. działalności gospodarczej (nieważne czy opodatkowanej ryczałtem, czy według zasad ogólnych), zakłada w tym samym roku spółkę cywilną lub jawną. Potwierdziła to Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 5 sierpnia 2008 r. (IBPB1/415-388/08/WRz): „w przypadku utworzenia spółki cywilnej powstaje nowy podmiot gospodarczy, który zgodnie z obowiązującymi przepisami (...) może wybrać opodatkowanie w formie ryczałtu ewidencjonowanego, po spełnieniu pozostałych, określonych w tej ustawie warunków”.

Dodajmy, że wyjątkiem jest założenie spółki z małżonkiem, jeżeli wcześniej małżonek lub oboje małżonkowie opłacali podatek na zasadach ogólnych; w takim wypadku nie mogą płacić w spółce ryczałtu, co jednoznacznie wyklucza art. 8 ust. 1 pkt 5 ustawy o ryczałcie.

Zawiesiłem działalność gospodarczą, bo moje przychody w 2008 r. zbliżały się do limitu 565 200 zł, a nie chciałbym zawracać sobie głowy zakłada- niem księgi przychodów i rozchodów. Zamierzam jednak wynająć mieszkanie. Czy od dochodów z najmu będę mógł również płacić ryczałt i czy będą się sumować z dochodami z działalności gospodarczej (co w praktyce oznaczałoby, że i tak musiałbym przejść na księgę)?

Rozpoczynając wynajem mieszkania, czytelnik może wybrać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, pod warunkiem że jest to najem osobisty, a nie w ramach działalności gospodarczej. Nie dotyczy go limit (150 000 euro) wysokości przychodów, bo ten odnosi się wyłącznie do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej (zgodnie z art. 6 ust. 1 i 4 oraz art. 8 ust. 6 ustawy o ryczałcie). Nie dotyczy on przychodów z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze. Potwierdziła to Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 8 sierpnia 2008 r. (ILPB1/415-333/08-2/AA).

Natomiast wszystko wskazuje na to, że czytelnik nie uchroni się przed założeniem księgi przychodów i rozchodów w 2009 r. Jeśli bowiem nie zmieni się sam limit 150 000 euro, to – po przeliczeniu go według średniego kursu NBP z 1 października 2008 r. – wyniesie on 506 625 zł. Jeśli czytelnik przekroczył w 2008 r. ten próg, to tym samym nie będzie mógł opłacać ryczałtu w 2009 r. Zmiana w następnym miesiącu

Do tej pory moje przychody z działalności gospodarczej w 2008 r. wyniosły około 400 000 zł. W październiku wystawię fakturę na 200 000 zł, co oznacza, że stracę prawo do ryczałtu. Nie wiem jednak, od jakiej kwoty przychodów mam zapłacić podatek według stawki 19 proc., czy od całości przychodów wynikających z tej faktury (czyli od 200 000 zł), czy tylko od nadwyżki ponad 565 200 zł?

Ani od całości zafakturowanego przychodu (czyli 200 000 zł), ani od nadwyżki.

Zgodnie z art. 8 ust. 6 ustawy prawo do ryczałtu tracimy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskaliśmy przychody z działalności gospodarczej w wysokości przekraczającej 150 000 euro. Jeżeli zatem czytelnik uzyska w październiku przychody i przekroczy limit (565 200 zł), to prawo do ryczałtu straci dopiero od następnego miesiąca, czyli od listopada. To oznacza – moim zdaniem – że od przychodów z faktury wystawionej w październiku na 200 000 zł czytelnik zapłaci jeszcze podatek zryczałtowany. Mimo że spowoduje to, iż w sumie w 2008 r. zapłaci ryczałt od około 600 000 zł przychodów.

Wprawdzie art. 22 ust. 1 ustawy o ryczałcie nakazuje założyć księgę przychodów i rozchodów i płacić podatek dochodowy na zasadach ogólnych już „od dnia, w którym nastąpiła utrata warunków” do opodatkowania ryczałtem, ale – moim zdaniem – u czytelnika dniem tym będzie dopiero pierwszy dzień miesiąca następującego po miesiącu, w którym jego przychody przekroczyły limit 150 000 euro.

Gdyby czytelnik miał stracić prawo do opodatkowania ryczałtem przychodów już od nadwyżki ponad 565 200 zł, to przepis powinien brzmieć inaczej – tak jak art. 8 ust. 3. Przypomnijmy, że zgodnie z nim, jeśli podatnik uzyska przychód z działalności wymienionych w art. 8 ust. 1 pkt 3 i 4 (np. z prowadzenia apteki, wytwarzania wyrobów akcyzowych), to traci prawo do ryczałtu już „z dniem uzyskania przychodów z tych rodzajów działalności i od tego dnia opłaca podatek dochodowy na ogólnych zasadach”.
Dodajmy, że podobnie uważają Izba Skarbowa w Katowicach (interpretacja z 12 czerwca 2008 r., IBPB1/415-246/08/ WRz) oraz Izba Skarbowa w Bydgoszczy (interpretacja z 1 sierpnia 2008 r., ITPB1/415-304/08/IG). Ta ostatnia zgodziła się z podatnikiem, że w danym miesiącu powinien zapłacić ryczałt za wykonaną usługę zafakturowaną na kwotę 2 mln zł, a dopiero od następnego miesiąca powinien rozliczyć się według skali podatkowej.

Warto przy tym zwrócić uwagę na to, co podkreśliła bydgoska izba skarbowa: w jakim momencie przedsiębiorca uzyskuje przychód. Żeby to ustalić, trzeba sięgnąć do innych przepisów: art. 14 ust. 1 i ust. 1a – 1i ustawy o PIT. Może się więc okazać, że o uzyskaniu przychodów nie zadecyduje dzień wystawienia faktury, ale na przykład otrzymanie zapłaty albo ostatni dzień okresu rozliczeniowego.

Katarzyna Jędrzejewska