Przekroczysz limit ryczałtu, musisz przejść na księgę

Próg wynosi 150 000 euro (w 2008 r. 565 200 zł) i jego przekroczenie oznacza, że jeszcze w tym samym roku musimy zmienić formę opodatkowania. Wielu przedsiębiorców może na tym stracić. Nie zawsze jednak przekroczenie limitu powoduje automatyczne przejście na księgę.

W przyszłym roku prawdopodobnie takiego zagrożenia już nie będzie, bo Ministerstwo Finansów zaproponowało przywrócenie starej zasady, że ryczałt można płacić nawet po przekroczeniu w trakcie roku podatkowego limitu przychodów. Jedynym progiem byłby więc ten, który odnosi się do przychodów z poprzedniego roku (więcej na ten temat pisaliśmy w artykule „Ryczałt staje się coraz mniej opłacalny”, „Rz” z 6 października br.).

Na razie jednak obowiązują obecne przepisy i coraz więcej czytelników obawia się, że jeszcze w tym roku stracą prawo do ryczałtu.

Z art. 6 ust. 4 pkt 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej ustawa o ryczałcie) wynika, że podatnicy, którzy rozpoczną wykonywanie działalności w roku podatkowym i nie korzystają z opodatkowania w formie karty podatkowej, płacą ryczałt bez względu na wysokość przychodów. Regulacja ta nie zawiera odniesienia „z zastrzeżeniem art. 8 ust. 6”, czyli nie odnosi się do przepisu, zgodnie z którym podatnicy, których przychody przekroczą limit 150 000 euro (w tym roku jest to 565 200 zł), tracą prawo do ryczałtu.

To oznacza, że do ryczałtowców, którzy uruchomili działalność w 2008 r., ma zastosowanie art. 6 ust. 4 pkt 2. Zatem w tym roku płacą oni ryczałt bez względu na wysokość przychodów.
Potwierdza to interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 8 września 2008 r. (IBPB1/415-467/08/WRz). W rozpatrywanej przez nią sprawie podatniczka zarejestrowała działalność gospodarczą już w grudniu 2007 r. Jednak nie prowadziła jej jeszcze, a jedynie złożyła w urzędzie pracy wniosek o przydział środków na jej rozpoczęcie. Biorąc to pod uwagę, katowicka izba zgodziła się z tym, że rejestracja w grudniu 2007 r. była potrzebna jedynie po to, by złożyć wniosek o dofinansowanie. Uznała więc, że do podatniczki ma zastosowanie w 2008 r. przepis o osobach rozpoczynających w tym roku wykonywanie działalności (art. 6 ust. 4 pkt 2). Ryczałt po likwidacji...

Jeśli czytelnik rzeczywiście zlikwidował działalność gospodarczą, to uruchomienie jej w tym samym roku należy uznać za rozpoczęcie. Czytelnik będzie zatem stosował art. 6 ust. 4 pkt 2 ustawy o ryczałcie. Oznacza to, że będzie mógł płacić ryczałt bez względu na wysokość przychodów.

Podobnie przepisy zinterpretowała 3 czerwca 2008 r. Izba Skarbowa w Poznaniu (ILPB1/415-193/08-2/IM). Chodziło o sytuację, gdy już po 15 dniach od zamknięcia firmy podatnik zamierzał uruchomić ją na nowo, o takim samym profilu i tym samym rodzaju.

„W sytuacji, kiedy w ciągu roku podatnik w sposób trwały zlikwidował pozarolniczą działalność gospodarczą i o tym fakcie zawiadomił naczelnika urzędu skarbowego, dokonał wykreślenia z ewidencji działalności gospodarczej, sporządził spis pozostałych na dzień likwidacji towarów handlowych, materiałów (surowców) itp., a następnie w tym samym roku podatkowym ponownie rozpoczął (po uzyskaniu wpisu do ewidencji) prowadzenie działalności gospodarczej, nie ma przeszkód do wyboru przez ten podmiot formy opodatkowania” – wyjaśniła poznańska izba. Jej zdaniem nie ma podstaw, by takiej osobie odmówić statusu podatnika rozpoczynającego prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie roku.

Ta sama zasada dotyczy sytuacji, gdy podatnik, po likwidacji w 2008 r. działalności gospodarczej (nieważne czy opodatkowanej ryczałtem, czy według zasad ogólnych), zakłada w tym samym roku spółkę cywilną lub jawną. Potwierdziła to Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 5 sierpnia 2008 r. (IBPB1/415-388/08/WRz): „w przypadku utworzenia spółki cywilnej powstaje nowy podmiot gospodarczy, który zgodnie z obowiązującymi przepisami (...) może wybrać opodatkowanie w formie ryczałtu ewidencjonowanego, po spełnieniu pozostałych, określonych w tej ustawie warunków”.

Dodajmy, że wyjątkiem jest założenie spółki z małżonkiem, jeżeli wcześniej małżonek lub oboje małżonkowie opłacali podatek na zasadach ogólnych; w takim wypadku nie mogą płacić w spółce ryczałtu, co jednoznacznie wyklucza art. 8 ust. 1 pkt 5 ustawy o ryczałcie.

Rozpoczynając wynajem mieszkania, czytelnik może wybrać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, pod warunkiem że jest to najem osobisty, a nie w ramach działalności gospodarczej. Nie dotyczy go limit (150 000 euro) wysokości przychodów, bo ten odnosi się wyłącznie do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej (zgodnie z art. 6 ust. 1 i 4 oraz art. 8 ust. 6 ustawy o ryczałcie). Nie dotyczy on przychodów z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze. Potwierdziła to Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 8 sierpnia 2008 r. (ILPB1/415-333/08-2/AA).

Natomiast wszystko wskazuje na to, że czytelnik nie uchroni się przed założeniem księgi przychodów i rozchodów w 2009 r. Jeśli bowiem nie zmieni się sam limit 150 000 euro, to – po przeliczeniu go według średniego kursu NBP z 1 października 2008 r. – wyniesie on 506 625 zł. Jeśli czytelnik przekroczył w 2008 r. ten próg, to tym samym nie będzie mógł opłacać ryczałtu w 2009 r. Zmiana w następnym miesiącu

Ani od całości zafakturowanego przychodu (czyli 200 000 zł), ani od nadwyżki.

Zgodnie z art. 8 ust. 6 ustawy prawo do ryczałtu tracimy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskaliśmy przychody z działalności gospodarczej w wysokości przekraczającej 150 000 euro. Jeżeli zatem czytelnik uzyska w październiku przychody i przekroczy limit (565 200 zł), to prawo do ryczałtu straci dopiero od następnego miesiąca, czyli od listopada. To oznacza – moim zdaniem – że od przychodów z faktury wystawionej w październiku na 200 000 zł czytelnik zapłaci jeszcze podatek zryczałtowany. Mimo że spowoduje to, iż w sumie w 2008 r. zapłaci ryczałt od około 600 000 zł przychodów.

Wprawdzie art. 22 ust. 1 ustawy o ryczałcie nakazuje założyć księgę przychodów i rozchodów i płacić podatek dochodowy na zasadach ogólnych już „od dnia, w którym nastąpiła utrata warunków” do opodatkowania ryczałtem, ale – moim zdaniem – u czytelnika dniem tym będzie dopiero pierwszy dzień miesiąca następującego po miesiącu, w którym jego przychody przekroczyły limit 150 000 euro.

Gdyby czytelnik miał stracić prawo do opodatkowania ryczałtem przychodów już od nadwyżki ponad 565 200 zł, to przepis powinien brzmieć inaczej – tak jak art. 8 ust. 3. Przypomnijmy, że zgodnie z nim, jeśli podatnik uzyska przychód z działalności wymienionych w art. 8 ust. 1 pkt 3 i 4 (np. z prowadzenia apteki, wytwarzania wyrobów akcyzowych), to traci prawo do ryczałtu już „z dniem uzyskania przychodów z tych rodzajów działalności i od tego dnia opłaca podatek dochodowy na ogólnych zasadach”.
Dodajmy, że podobnie uważają Izba Skarbowa w Katowicach (interpretacja z 12 czerwca 2008 r., IBPB1/415-246/08/ WRz) oraz Izba Skarbowa w Bydgoszczy (interpretacja z 1 sierpnia 2008 r., ITPB1/415-304/08/IG). Ta ostatnia zgodziła się z podatnikiem, że w danym miesiącu powinien zapłacić ryczałt za wykonaną usługę zafakturowaną na kwotę 2 mln zł, a dopiero od następnego miesiąca powinien rozliczyć się według skali podatkowej.

Warto przy tym zwrócić uwagę na to, co podkreśliła bydgoska izba skarbowa: w jakim momencie przedsiębiorca uzyskuje przychód. Żeby to ustalić, trzeba sięgnąć do innych przepisów: art. 14 ust. 1 i ust. 1a – 1i ustawy o PIT. Może się więc okazać, że o uzyskaniu przychodów nie zadecyduje dzień wystawienia faktury, ale na przykład otrzymanie zapłaty albo ostatni dzień okresu rozliczeniowego.

Katarzyna Jędrzejewska