Śmierdzący temat kampanii wyborczej. Kto odpowiada za podwyżki i czy będą kolejne?
Samorządy mają po dziurki w nosie zrzucania na nie winy za podwyżki. Kontrowersyjna wypowiedź prezydenta Dudy sprawiła, że konflikt na linii władza centralna i samorządowa wybuchł na nowo. O co poszło? O ceny za wywóz śmieci. - My na śmieciach nie zarabiamy – mówi wrocławski ratusz. Podwyżka faktycznie uderzyła po kieszeni i nikt nie chce za nią odpowiadać. Problem w tym, że winnego szukają Polacy.
"Trzynastkę pan dostał ode mnie i od rządu, a cena śmieci to jest samorząd" – takimi słowy zwrócił się urzędujący prezydent Andrzej Duda do jednego z wyborców z Garwolina, który pytał go jak to jest, że dostał większą emeryturę, ale podwyżki mu ją zjadły. Po ujawnieniu nagrania z wypowiedzią prezydenta w samorządach zawrzało.
Najostrzej głowie państwa odpowiedział Rafał, Trzaskowski, prezydent stolicy, kandydat KO na prezydenta RP.
"Zwalanie winy za podwyżki na samorządy to szczyt bezczelności. To rząd narzuca przepisy, które są bezpośrednią przyczyną podwyżek, a te ustawowe Prezydent sam zatwierdza, swoim własnym podpisem (może nie wie, albo nie pamięta, co podpisuje...). My – miasta i gminy w całej Polsce – musimy te przepisy wdrożyć i realizować" – napisał Trzaskowski na Facebooku.
- Oczywiście widzimy, że w innych miastach w Polsce ceny za odbiór i wywóz odpadów komunalnych się zmieniły. Ich wzrost, jak powszechnie wiadomo, spowodowany był opłatą środowiskową (za składowanie odpadów), wzrostem kosztów pracy, wzrostem cen za energię i transport. Ciężko w tej sytuacji obciążać tymi podwyżkami samorządy, w końcu miasto nie zarabia na śmieciach. Mieszkańcy płacą tyle, ile miasto musi zapłacić wykonawcom tych usług i to musi się bilansować – mówi w rozmowie z WP Finanse Grzegorz Rajter z wrocławskiego ratusza.
Karolina Gałecka ze stołecznego ratusza dodaje, że Warszawa nie zarabia na oddawanym papierze, plastiku, szkle. Koszt ich pozyskania, segregowania i doczyszczania jest kilkukrotnie wyższy niż ceny skupu.
- Jedna z przyczyn podwyżek to nowy system segregacji na pięć frakcji - twierdzi Gałecka. - Generuje o wiele wyższe koszty niż dotychczasowy system. Musiały się pojawić nowe pojemniki, oznaczenia, worki, do tego dochodzi zwiększona liczba przejazdów (po każdą frakcję musi jeździć inny pojazd), potrzeba zatrudnienia dodatkowych pracowników czy wyższe stawki firm, które odbierają te odpady – wymienia urzędniczka.
Dodaje do tego podwyżki cen prądu, z którymi samorząd też nie ma nic wspólnego. Według danych warszawskiego ratusza energia podrożała o 67 proc., wzrosły też koszty pracy i płaca minimalna, a przez to koszty wywozu i przetwarzania śmieci wzrosły trzykrotnie.
Szczególne wzburzenie prezydenta Trzaskowskiego i innych samorządowców budzą obniżone stawki za śmieci dla firm. Mieszkańcy płacą więcej między innymi dlatego, że muszą pokryć koszty wywozu śmieci od przedsiębiorstw.
- Obniżone stawki dla firm, takich jak restauracje, sklepy czy galerie handlowe, pokryją zaledwie 14 proc. kosztów systemu gospodarowania odpadami, a do tej pory pokrywały 30 proc. Gdyby te podmioty w pełni płaciły za swoje śmieci, mieszkańcy zaoszczędziliby ok. 200-250 mln zł rocznie – wylicza Gałecka.
Sytuacja wygląda więc tak: obecnie właściciele nieruchomości niezamieszkałych, w których powstają odpady komunalne, płacą rażąco niskie stawki, ponieważ tak zakłada ustawa. Stawka została ustalona na poziomie, który nie pokrywa faktycznych kosztów obsługi tych nieruchomości, przez co resztę kosztów ponoszą mieszkańcy.
Warszawski ratusz zwraca uwagę na jeszcze jeden aspekt sprawy. W Polsce nie ma żadnych przepisów dotyczących odpowiedzialności producentów opakowań z tworzyw sztucznych, np. butelek plastikowych, za ich produkty.
- Rząd nie wprowadził jeszcze przepisów w tym zakresie. W Polsce koszty utylizacji odpadów pokrywają mieszkańcy, w Niemczech czy Austrii – koncerny spożywcze. W Austrii, Hiszpanii i Czechach za tonę plastikowych opakowań producenci płacą po kilkaset euro. W naszym kraju nie jest to nawet 1 euro – przypomina Gałecka.
Czy śmieci mogą jeszcze zdrożeć?
- We Wrocławiu ceny się nie zmieniły od 2015 roku, więc ciężko mówić o planowanych kolejnych podwyżkach. Aktualnie trwają prace nad nowym Regulaminem Utrzymania Czystości i Porządku we Wrocławiu, ogłosiliśmy też przetargi na odbiór odpadów komunalnych, są one w toku – rozstrzygnięć możemy się spodziewać koło września – mówi w rozmowie z WP Finanse Grzegorz Rajter z wrocławskiego ratusza.
Kroków dotyczących podwyżek nie planuje też Warszawa, ale wiadomo, że trwają prace nad zmianą systemu naliczania opłat za śmieci i powiązania ich ze zużyciem wody.
Mieszkania z dużą liczbą lokatorów zostaną więc obciążone większymi opłatami niż te, w których mieszka jedna czy dwie osoby. Mimo wszystko wydaje się to bardziej sprawiedliwe niż stawka 65 złotych za mieszkanie, obowiązująca obecnie. Dziś osoby mieszkające samotnie płacą tyle samo, co wielopokoleniowa rodzina. Projekt na razie został jednak zawieszony.
Wywóz śmieci mógłby za to stanieć, ale do tego potrzeba decyzji na szczeblu centralnym. Warto pamiętać o tym, że wojewodowie – a więc urzędnicy rządowi – podnieśli w ostatnich latach stawki opłaty środowiskowej. Na Mazowszu do końca roku 2017 wynosiła ona 24,15 zł za tonę opadów, obecnie jest to 270 zł. Opłata wzrosła więc o 1100 proc.
- Przepisy wymagają od gmin zbilansowania systemu. Koszty funkcjonowania systemu muszą być w całości pokrywane opłatami wnoszonymi przez mieszkańców i firmy. Samorządy nie mogą korzystać z innych źródeł w budżecie do finansowania systemu gospodarki odpadami. W przypadku Warszawy obecnie to koszt rzędu 1,7 mld zł rocznie, podczas gdy w 2016 r. gospodarowanie odpadami kosztowało miasto 350 mln zł. To efekt przede wszystkim negatywnego wpływu nowych przepisów wprowadzonych przez rząd – podsumowuje Gałecka.
Masz newsa, zdjęcie, filmik? Wyślij go nam na #dziejesie