TK: niekonstytucyjne przepisy dot. zwolnień z posiadania kas fiskalnych

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług, pozwalające ministrowi finansów uznaniowo określać, kto nie musi stosować kas fiskalnych do rejestracji obrotu i podatków, są niezgodne z Konstytucją - orzekł Trybunał Konstytucyjny.

Trybunał dał Sejmowi dziewięć miesięcy na zmianę przepisów, później stracą moc.

Podatnicy, którzy prowadzą sprzedaż osobom fizycznym, mają obowiązek ewidencjonować obroty i kwoty należnego podatku, stosując kasy fiskalne.

Ustawa stanowi, że minister finansów może w rozporządzeniu zwolnić na czas określony niektóre grupy podatników oraz niektóre czynności z obowiązku rejestrowania kasą fiskalną, ze względu na rodzaj działalności lub wysokość obrotu. Wydając to rozporządzenie, minister ma - zgodnie z ustawą - uwzględnić ich specyfikę.

Sprawę do Trybunału wniósł Rzecznik Praw Obywatelskich. RPO po analizie wydanych na podstawie tych przepisów rozporządzeń uznał, że problem leży w zapisie ustawowym, bo upoważnienie do wydania rozporządzenia nie określa dokładnie, z jakiego powodu może nastąpić takie wyłączenie - uzasadniał w czwartek przed Trybunałem wniosek zastępca RPO Stanisław Trociuk.

Konstytucja określa, jak powinny być wydawane rozporządzenia i jakie wytyczne do nich muszą znajdować się w ustawie.

Do RPO skarżyli się zobowiązani do posiadania kas fiskalnych, wskazując, że z takiego obowiązku zwolnieni są m.in. lekarze i prawnicy. Trociuk mówił w Trybunale, że zwolnienie niektórych podatników z ustawowego obowiązku prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku nie może być arbitralną decyzją urzędnika, bo prowadzi do niczym nieuzasadnionego uprzywilejowania części podatników.

Trociuk i inni uczestnicy postępowania przed TK - reprezentujący Sejm poseł Stanisław Rydzoń i prokurator Barbara Długołęcka z Prokuratury Krajowej - podkreślali, że nie odmawiają ustawodawcy i ministrowi finansów prawa do wyłączania części podatników z obowiązku prowadzenia kas fiskalnych, jednak ustawa musi precyzyjnie określić, kto z takiego zwolnienia może korzystać.

Prokurator podkreślała, że w ustawie są wytyczne dla ministra finansów, ale Sejm zapisał je na zbyt dużym stopniu ogólności i pozostawił ministrowi zbyt dużą swobodę w określaniu, kto może być zwolniony z obowiązku. Długołęcka przypominała, że minister finansów obecnie zupełnie dowolnie ustalił pułap obrotów, które zwalniają z posiadania kasy fiskalnej, m.in. wiążąc je z limitem opodatkowania podatkiem VAT i rozdzielając je na kategorie rozpoczynających dopiero działalność i tych, którzy prowadzą już firmę kolejny rok.

Poseł Stanisław Rydzoń popierał wystąpienie RPO do TK. Również w ocenie Sejmu te przepisy powinny zostać zmienione. Rydzoń przypomniał przed Trybunałem, że w Sejmie przygotowywana jest zmiana przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, uchylone przez TK przepisy mogłyby zatem szybko zostać zmienione.

Trybunał poparł argumenty RPO. W ocenie TK kwestionowany przepis jest niezgodny z konstytucją, nie zawiera bowiem wystarczająco precyzyjnych wskazówek dla organu wydającego rozporządzenie, określających, na podstawie jakich kryteriów organ ten powinien wprowadzić zwolnienie z ustawowego obowiązku prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.

W uzasadnieniu wyroku sędzia sprawozdawca Marek Mazurkiewicz podkreślał, że zapis ustawowy, pozwalający na wydanie rozporządzenia musi być na tyle szczegółowy, by zamiar ustawodawcy był czytelny. Ponieważ zwolnienie z posiadania kasy fiskalnej jest zwolnieniem z ustawowego obowiązku i ma wpływ na pozycję gospodarzą takich firm, przepisy pozwalające na takie wyłączenie muszą być szczegółowe - tłumaczył.

_ Zapisane obecnie w ustawie kryteria są nieostre, nieprecyzyjne i nie można na ich podstawie ustalić, jaki podmioty mogą podlegać wyłączeniu z obowiązku posiadania kas. Nie może to być uznane za wystarczająco precyzyjną wskazówkę dla wydania rozporządzenia _ - mówił Mazurkiewicz.

Wyrok jest prawomocny.