Umowa o dzieło, umowa zlecenie, umowa o pracę – czym się różnią?

Eksperci z Pracuj.pl podpowiadają, co to oznacza dla pracowników.

1. Umowa o dzieło i umowa zlecenie

Przepisy dotyczące zawierania umów o dzieło znajdują się w kodeksie cywilnym (art. 627-646). Ustawa jest dostępna w Internetowym Systemie Aktów Prawnych: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640160093. W przeciwieństwie do umowy zlecenia oraz umowy o pracę, dzieło nie stanowi tytułu do ubezpieczeń. Decydując się na podpisanie takiego dokumentu, mamy obowiązek opłacania zaliczki na podatek dochodowy. Regulowanie składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne nie jest konieczne.

Zawierając umowę zlecenie, opieramy się na przepisach kodeksu cywilnego (art. 734-751). Konieczne jest zapewninienie zleceniobiorcy minimalnej stawki godzinowej, która wynosi 13 zł. brutto. Zlecenie stanowi tytuł do ubezpieczeń. Zasady podlegania ubezpieczeniom zostały opisane na stronie internetowej ZUS: http://www.zus.pl/pracujacy/system-ubezpieczen-spolecznych-w-polsce/podleganie-ubezpieczeniom-spolecznym.

Istnieje dowolność w kształtowaniu treści, formy i czasu trwania umów cywilnoprawnych. Możemy zawierać je ustnie lub w formie pisemnej. Stronami mogą być osoby fizyczne lub firmy. Współpraca zawierana na podstawie przepisów kodeksu cywilnego nie powinna zawierać elementów charakterystycznych dla stosunku pracy. Wykonawcom dzieła i zleceniobiorcom nie przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego. Zapis dotyczący odpłatnej przerwy urlopowej może (ale nie musi) być zawarty w umowie. Rozwiązanie umowy cywilnoprawnej może nastąpić z dnia na dzień. W przypadku stosunku pracy konieczne jest zachowanie okresu wypowiedzenia. Wykonawca dzieła i zleceniobiorca mogą zrzec się wynagrodzenia. Przysługuje im także możliwość przeniesienia prawa do płacy na inną osobę. W umowach cywilnoprawnych nie określa się miejsca wykonywania pracy.

1. Umowa o pracę

W trakcie zawierania i trwania stosunku pracy konieczne jest przestrzeganie przepisów znajdujących się w kodeksie pracy: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19740240141 (art. 22-67). Zawarcie umowy o pracę wiąże się z obowiązkiem opłacania składek na ubezpieczenia społeczne oraz na ubezpieczenie zdrowotne. Zatrudnionemu przysługuje prawo do wynagrodzenia oraz do urlopu na zasadach określonych w prawie pracy. Z przepisów wynika m.in., że nie można zwolnić osoby przebywającej na urlopie. Specjalną ochroną objęte są także kobiety w ciąży oraz osoby w wieku przedemerytalnym. Porozumienie zawarte pomiędzy pracodawcą a pracownikiem musi mieć formę pisemną. W umowie o pracę zawiera się informacje dotyczące:

• rodzaju pracy,
• miejsca wykonywania obowiązków,
• wynagrodzenia adekwatnego do rodzaju pracy (konieczne jest wyszczególnienie składników pensji),
• wymiaru czasu pracy,
• terminu rozpoczęcia pracy.

Osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę musi podporządkować się poleceniom przełożonych. Pracownik jest zobowiązany do przestrzegania regulaminu pracy oraz innych przepisów wewnątrzzakładowych. Musi poddawać się badaniom lekarskim: wstępnym, okresowym i kontrolnym. Pracodawca wystawia skierowanie na badania i pokrywa ich koszt. Pracownikiem może być tylko osoba fizyczna. Wykonujący obowiązki na podstawie umowy o pracę muszą przestrzegać norm czasu pracy. Za godziny nadliczbowe należy dodatkowe wynagrodzenie lub czas wolny. Organem wykrywającym naruszenia prawa pracy jest Państwowa Inspekcja Pracy. Jednostki PIP przeprowadzają kontrole, gdy otrzymują zgłoszenia o przypadkach naruszania praw pracowniczych. Pracownicy instytucji zajmują się również udzielaniem bezpłatnych porad dotyczących prawa pracy oraz przepisów bhp. Adresy i telefony konkretnych jednostek znajdują się tutaj: https://www.pip.gov.pl/pl/. Umowę o pracę można rozwiązać na kilka sposobów, m.in.: za porozumieniem stron, za wypowiedzeniem oraz bez wypowiedzenia.