W środę prezydenckie projekty ws. TK, SN i sądów administracyjnych

Podpisanie i skierowanie do Sejmu projektu nowej ustawy o TK oraz projektów nowelizacji ustaw: o Sądzie Najwyższym oraz o postępowaniu przez sądami administracyjnymi odbędzie się w środę w Pałacu Prezydenckim podczas uroczystości wręczenia nominacji sędziowskich.

Jak podkreślają źródła w Kancelarii Prezydenta, wszystkie trzy propozycje mają charakter "proobywatelski". Propozycje były konsultowane m.in. ze wszystkimi klubami parlamentarnymi i - jak zaznaczają źródła - wszystkie kluby wzięły w nich udział.

Według źródeł w przypadku projektów dotyczących TK i SN właściwie nie było kontrowersji; także w przypadku trzeciego projektu o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wszystkie kluby popierają generalny kierunek proponowanych zmian.

Celem projektowanej ustawy o TK jest usprawnienie postępowania poprzez skrócenie czasu rozpatrywania spraw o kilka miesięcy. Dziś jest to średnio 19 miesięcy. Projekt wprowadza bowiem - w przypadku, gdy sprawa nie jest skomplikowana - możliwość rozpatrywania sprawy na posiedzeniu, a nie na rozprawie. Decyzję o trybie rozpatrywania sprawy podejmowaliby sędziowie.

W prezydenckiej propozycji znalazł się też zapis o maksymalnym okresie, w jakim po zamknięciu sprawy TK powinien wydać wyrok. Będzie to odpowiednio trzy miesiące w przypadku rozprawy i jeden miesiąc w przypadku posiedzenia.

Projekt umożliwia też Rzecznikowi Praw Obywatelskich przystępowanie do wszystkich - poza prewencyjnymi - już toczących się przed Trybunałem postępowań. Obecnie RPO może włączać się do postępowań tylko w przypadku skarg.

Ponadto - informują źródła w Kancelarii - prezydencka propozycja wprowadza przejrzysty tryb doboru kandydatów na sędziów Trybunału. Projektowana ustawa rozszerza grono podmiotów uprawnionych do składania propozycji kandydatur na sędziów TK.

Zgodnie z nią kandydata może zgłosić: grupa posłów, Sąd Najwyższy, Naczelny Sąd Administracyjny, Krajowa Rada Sądownictwa, organy samorządów zawodowych, Krajowa Rada Prokuratury, ośrodek akademicki. Następnie spośród zgłoszonych kandydatur Prezydium Sejmu oraz posłowie (co najmniej 50) zgłaszają kandydatury, spośród których Sejm dokona wyboru sędziów TK.

Projekt przewiduje ponadto czteroletnią karencję do ubiegania się o urząd sędziego dla parlamentarzystów i osób zajmujących stanowiska państwowe.

Z kolei projekt nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym podnosi wiek przechodzenia sędziów SN w stan spoczynku z obecnych 70 lat do 75 lat. Jak podkreślają źródła w Kancelarii Prezydenta, celem prezydenckiej propozycji jest pełniejsze wykorzystanie potencjału sędziów Sądu Najwyższego.

Obecnie w stanie spoczynku jest ponad setka sędziów SN, którym ustawa o SN zabrania jakiejkolwiek działalności poza akademicką i publicystyczną. "Pytanie, czy nas jako kraj stać na takie marnowanie potencjału doświadczenia tych ludzi" - mówią źródła w Kancelarii.

Trzeci projekt zmian w prawie, który prezydent podpisze i skieruje do Sejmu w środę - to nowelizacja ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Przyznaje on sądom administracyjnym m.in. kompetencję do określania w wyroku sposobu załatwienia sprawy przez skarżony organ administracji publicznej; sąd w wyroku będzie mógł zobowiązać organ administracji do załatwienia sprawy w określony sposób.

Projekt daje też sądowi możliwość zasądzenia odszkodowania pieniężnego od organu administracji na rzecz skarżącego. Rozszerza też katalog spraw rozpoznawanych w trybie uproszczonym o skargi na postanowienia oraz na bezczynność i przewlekłość postępowania. Intencją zmian jest przyspieszenie orzekania w tego rodzaju sprawach.

Propozycja prezydenta zwiększa też zakres orzekania przez wojewódzkie sądy administracyjne oraz przez Naczelny Sąd Administracyjny, rozszerza zakres zwolnień z obowiązku uiszczania kosztów sądowych oraz zawiera propozycje dotyczące usprawniania procedury wyznaczania pełnomocników z urzędu.

Ponadto, jak informują źródła w Kancelarii Prezydenta, w środę odbędą się konsultacje z klubami poselskimi w sprawie przywrócenia zlikwidowanej kilka lat temu instytucji asesury. W konsultacjach wezmą udział prezydenccy ministrowie Krzysztof Łaszkiewicz i Sławomir Rybicki, a także wiceminister sprawiedliwości Wojciech Hajduk oraz szef Krajowej Rady Sądownictwa Antoni Górski. Z postulatem przywrócenia instytucji asesury wyszły środowiska sędziowskie - informują źródła.