Wystąpisz o zwrot VAT, możesz mieć problem z kosztami

Wyrok ETS dał wielu przedsiębiorcom szansę na odzyskanie VAT nieodliczonego przy zakupie samochodów i paliwa. Fiskus może jednak wymagać od nich korekty kosztów w podatku dochodowym.

Zgodnie z orzeczeniem ETS z 22 grudnia 2008 r. w sprawie C-414/07 Magoora sp. z o.o. przeciwko dyrektorowi Izby Skarbowej w Krakowie (opisywaliśmy je w „Rz” z 23 i 24 grudnia ub.r. oraz 2 stycznia br.) polskie przepisy ograniczające prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu samochodów oraz paliwa są niezgodne z prawem wspólnotowym.

Kiedyś wystarczyła kratka...

Problem pojawił się w związku ze zmianą (zaostrzeniem) przez polskiego ustawodawcę kryteriów odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu samochodów wykorzystywanych w działalności gospodarczej. W pewnym uproszczeniu można powiedzieć, że do 30 kwietnia 2004 r. o prawie do odliczenia decydowała homologacja. Aby ją uzyskać, należało zamontować w aucie tzw. kratkę. W praktyce zatem VAT od paliwa kupowanego do każdego samochodu o ładowności powyżej 500 kg mógł być odliczany.

...później zaostrzono warunki...

Po przystąpieniu Polski do Wspólnoty oraz wejściu w życie nowej ustawy o VAT (1 maja 2004 r.) o prawie do odliczenia decydował tzw. wzór Lisaka. Tylko przy nabyciu pojazdów spełniających wynikające z tego wzoru kryteria można było skorzystać z odliczenia. Sytuację jeszcze bardziej skomplikowała nowelizacja ustawy o VAT, która weszła w życie 22 sierpnia 2005 r. Mówiąc w uproszczeniu, zgodnie z nowymi przepisami (obowiązującymi także obecnie) o odliczeniu decydowała liczba rzędów siedzeń. Podobnie było (w obu przypadkach) z odliczeniem VAT od paliwa.

...a niektórzy stracili na zmianach

Są takie modele samochodów, których nabycie (oraz paliwa do nich) dawało pełne prawo do odliczenia przed 1 maja 2004 r., zmieniło się to natomiast po 1 maja 2004 r. Są także pojazdy, których właściciele stracili prawo do pomniejszenia VAT po 22 sierpnia 2005 r. To niezgodne z prawem unijnym, na co wskazywały już wielokrotnie polskie sądy: wyrok WSA w Bydgoszczy z 27 lutego 2008 r. (I SA/Bd 763/07), wyroki WSA we Wrocławiu z 4 kwietnia 2007 r. (I SA/Wr 1852/06 ), 11 kwietnia 2008 r. (I SA/Wr 1892 /07) oraz z 22 sierpnia 2008 r. (I SA/Wr 111/08) i wyrok WSA w Rzeszowie z 13 maja 2008 r. (I SA/Rz 284/08). Teraz potwierdził to ETS.

Pięć lat na korektę

Jak odzyskać nieodliczony VAT od paliwa? Przepisy nie przewidują tutaj żadnego szczególnego trybu. Podatnicy mogą więc realizować swoje prawa na zasadach ogólnych. Przypomnijmy, że zgodnie z art. 86 ust. 13 ustawy o VAT, jeżeli podatnik nie dokonał obniżenia VAT należnego o naliczony w odpowiednim terminie, może to zrobić poprzez korektę deklaracji, nie później jednak niż w ciągu pięciu lat, licząc od początku roku, w którym wystąpiło prawo do obniżenia podatku należnego. Oznacza to, że w celu odzyskania nieodliczonego podatku należy złożyć deklaracje korygujące i wystąpić z wnioskami o stwierdzenie nadpłaty. Warto zwrócić uwagę, że obecnie możliwe jest skorygowanie rozliczeń jedynie począwszy od stycznia 2005 r. (ustawa o VAT jest bardziej restrykcyjna niż ogólne przepisy ordynacji podatkowej). *Jeśli zaliczyłeś do kosztów... *

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. a ustawy o CIT (art. 23 ust. 1 pkt 43 lit. a ustawy o PIT)
kosztem uzyskania przychodów jest podatek naliczony w tej części, w której zgodnie z przepisami o VAT nie przysługuje prawo do odliczenia. Tak więc przedsiębiorcy, którzy nie odliczyli podatku naliczonego od paliwa do samochodów, z reguły traktowali go jako koszt w podatkach dochodowych. Czy taki koszt trzeba będzie skorygować?

...wystarczy wykazać przychód...

Jak wynika z art. 12 ust. 1 pkt 4f ustawy o CIT (art. 14 ust. 2 pkt 7d ustawy o PIT) przychodem jest w przypadku obniżenia lub zwrotu VAT podatek naliczony w tej części, w której uprzednio został zaliczony do kosztów. Dodatkowo, zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 6 ustawy o CIT (art. 14 ust. 3 pkt 3 ustawy o PIT), nie zalicza się do przychodów zwróconych, umorzonych lub zaniechanych podatków i opłat stanowiących dochody budżetu państwa niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów. Z przytoczonych przepisów wynika, że w momencie otrzymania zwrotu nadpłaconego podatku przedsiębiorca powinien rozpoznać przychód w odpowiedniej wysokości. Taka argumentacja była akceptowana przez organy skarbowe w podobnych przypadkach (np. interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 26 czerwca 2006 r., 1401/PD-4230-Z-58/06/KK; interpretacja Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z 29 lipca 2005 r., 1472/ROP1/423-200-185/05/AJ, oraz interpretacja Trzeciego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Radomiu z 22 sierpnia 2007 r.,
1473/966/KDO/ 423/ 72/07/BC).

...czy trzeba zrobić korektę

Niepokój budzi jednak stanowisko Ministerstwa Finansów z 22 grudnia 2008 r. wydane w związku z wyrokiem ETS. Ministerstwo stwierdziło, że skutki budżetowe z tytułu przyznania odliczenia VAT od nabywanego paliwa zostaną w części zredukowane skutkami w podatkach dochodowych. Zdaniem resortu w firmach, które zaliczyły wydatki na paliwo w całości (wraz z nieodliczonym VAT) do kosztów, ewentualna korekta VAT (i odliczenie tego podatku) skutkowałaby koniecznością skorygowania podatku dochodowego (czyli wyrzucenia części wydatków z kosztów). Przyjęcie metody proponowanej przez ministerstwo będzie wiązało się nie tylko z dodatkowymi nakładami pracy (obowiązek złożenia deklaracji korygujących), ale również z koniecznością zapłaty odsetek. Takie podejście należy ocenić bardzo krytycznie, gdyż podatnicy byliby zobowiązani do ponoszenia kosztów związanych z nieprawidłową implementacją przepisów przez ustawodawcę. Niestety, w kontekście pisma ministerstwa można oczekiwać, że praktyka urzędów się zmieni.

Fiskus będzie sprawdzać

Z treści pisma Ministerstwa Finansów można wnioskować, że będzie próbowało eliminować skutki błędnej implementacji przepisów poprzez stawianie podatnikom dodatkowych wymogów formalnotechnicznych. Oznacza to, że wystąpienie z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty tym bardziej będzie wiązać się z ryzykiem przeprowadzenia drobiazgowej kontroli.

Warto więc upewnić się, że zakupy paliwa są odpowiednio udokumentowane. Przede wszystkim należy pamiętać, że faktury dokumentujące nabycie paliw wlewanych do baku samochodu muszą obok tradycyjnych wymagań formalnych (NIP, nazwy sprzedawcy i nabywcy, data wystawienia faktury itp.) zawierać jego numer rejestracyjny.

Można wznowić postępowanie

Niezależnie od możliwości wystąpienia o stwierdzenie nadpłaty orzeczenie ETS może mieć wpływ na treść wydanych przez organy skarbowe decyzji. Zgodnie bowiem z art. 240 § 1 pkt 11 ordynacji podatkowej w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli orzeczenie ETS ma wpływ na treść wydanej decyzji. W tym wypadku wznowienie następuje na żądanie strony wniesione w terminie miesiąca od dnia publikacji sentencji orzeczenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Przepis ten może znaleźć zastosowanie np. wtedy, gdy urząd określił przedsiębiorcy zaległość podatkową z powodu nieprawidłowo odliczonego paliwa do samochodów. W takiej sytuacji podatnicy (jeżeli utracili prawo do odliczenia wskutek zmiany przepisów ustawy o VAT) mają prawo wystąpić z wnioskiem o wznowienie postępowania, powołując się na wyrok ETS. Jest to o tyle istotne, że decyzje w tym zakresie oprócz ustalenia zobowiązania podatkowego w wysokości 22 proc. uwzględniają również 30-proc. sankcję VAT. Należy jednak pamiętać o miesięcznym terminie na wystąpienie z takim wnioskiem (liczonym od dnia opublikowania wyroku w Dzienniku Urzędowym).

Łukasz Jamróz
_ Autor jest doradcą podatkowym w Accreo Taxand _

| Co zrobić, aby odzyskać podatek Aby wystąpić o zwrot, przedsiębiorca musi wykonać następujące czynności. Krok 1. Ustalić, czy wykorzystuje (wykorzystywał) w działalności gospodarczej samochody, od których, w efekcie zmian przepisów, utracił prawo do odliczenia podatku naliczonego. Krok 2. Odnaleźć faktury, które dokumentują zakup paliwa do tych samochodów. Krok 3. Ustalić kwoty podatku, którego nie odliczył (pewnym ułatwieniem może być to, że wzory deklaracji VAT-7 wykorzystywane do sierpnia 2005 r. zawierały rubrykę „kwota podatku naliczonego od paliw, która nie podlega odliczeniu”). Krok 4. Skorygować deklaracje VAT-7. Krok 5. Wystąpić do urzędu skarbowego z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty. |
| --- |

| *Czy korekta się opłaca * Przed korektą warto zwrócić uwagę na jej efekt finansowy. Przykładowo, jeżeli przedsiębiorca nie odliczył podatku naliczonego w kwocie 100 zł, to jego zobowiązanie w VAT było większe o 100 zł. Równocześnie poprzez zaliczenie VAT do kosztów jego zobowiązanie w podatku dochodowym zmniejszyło się o 19 zł (przy założeniu że podatnik PIT nie stosował skali progresywnej i nie znalazł się w wyższym progu). Korekta spowoduje zmniejszenie zobowiązania w VAT o 100 zł oraz zwiększenie zobowiązania w podatku dochodowym o 19 zł (przy założeniu że podatnik PIT nie stosuje skali progresywnej oraz nie uwzględniając ewentualnych odsetek od zaległości). Pomijając nakład pracy niezbędny do wykonania korekt (oraz kwestie związane z kosztem pieniądza w czasie), dokonanie korekty oznacza zmniejszenie obciążeń podatkowych o 81 proc. nieodliczonego podatku. |
| --- |