Inaczej będzie, jeśli jest to majątek firmy albo jeśli drugie z małżonków zgodziło się na zaciągnięcie danego długu.
Czytelniczka pozostaje od lat z mężem w faktycznej separacji. Mieszkanie jest tylko jej własnością, bo otrzymała je w spadku. Mąż prowadzi firmę na własne nazwisko i ma w związku z tą działalnością jakieś długi. Czytelniczka pyta, czy komornik może dla ich ściągnięcia zająć samochód, który kupiła, nie mieszkając z mężem i wyłącznie za pieniądze będące owocem jej pracy.
Po ślubie wspólność
Samochód kupiony przez żonę należy zapewne formalnie do majątku wspólnego. Stanowiłby bowiem wyłączną własność czytelniczki, gdyby:
małżonkowie zawarli notarialnie umowę (intercyzę) znoszącą wspólność majątkową małżeńską lub stosownie ją ograniczającą albo
na wniosek któregoś z małżonków sąd wydałby orzeczenie o jej zniesieniu.
Wspólność majątkowa powstaje po ślubie automatycznie. Automatycznie ustaje tylko po rozwodzie albo separacji orzeczonej przez sąd. Faktyczna separacja nie powoduje jej ustania.
Z chwilą powstania wspólności wszelkie dobra nabyte przez oboje małżonków albo każde z nich wchodzą do majątku wspólnego dorobkowego.
Czytelniczka nie musi jednak obawiać się zajęcia auta przez wierzycieli męża, jeśli dług powstał w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Obowiązują bowiem szczególne, odrębne zasady odpowiedzialności za takie długi, i to również gdy firma prowadzona przez jednego małżonka należy do majątku dorobkowego, wspólnego. Otóż takie długi jednego małżonka wierzyciel może ściągać:
z jego majątku osobistego,
z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa,
z wynagrodzenia za pracę lub innych dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej,
z korzyści z należących do dłużnika praw autorskich, praw pokrewnych (np. artystów wykonawców), czyli tantiem, prawa własności przemysłowej (do znaków towarowych, wynalazków, wzorów użytkowych) oraz innych praw przysługujących twórcom.
Z innych dóbr wierzyciel takich długów małżonka egzekwować przymusowo nie może. Dotyczy to więc np. wspólnego mieszkania, jego wyposażenia, samochodu kupionego do celów prywatnych bez związku z prowadzeniem firmy przez małżonka. *Odpowiedzialność za stare długi *
Wierzyciel może oczywiście ściągnąć dług jednego małżonka z majątku wspólnego, jeśli drugi małżonek wyraził zgodę na jego zaciągnięcie. Dotyczy to także długów związanych z prowadzeniem firmy. W żadnym razie wierzyciel jednego małżonka nie może egzekwować jego długu z majątku osobistego drugiego z nich, nawet jeśli ten wyraził zgodę na zaciągnięcie długu. Zgoda taka bowiem jest przyzwoleniem na egzekwowanie z majątku objętego wspólnością ustawową małżeńską.
Wskazane tu zasady odpowiedzialności za długi odnoszą się do długów powstałych po 20 stycznia 2005 r. Z tym dniem bowiem zmieniły się przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dotyczące stosunków majątkowych w małżeństwie. Do długów wcześniejszych zastosowanie mają stare przepisy, które pozwalały wierzycielom na egzekwowanie zobowiązań zaciągniętych przez jednego z małżonków także z majątku objętego wspólnością majątkową małżeńską niemającego związku z prowadzeniem firmy.
Trzeba zaznaczyć, że przedstawione zasady nie dotyczą odpowiedzialności za tzw. należności publicznoprawne ciążące na mężu czy żonie, takie jak podatki, niezapłacone składki na ZUS, a także grzywny i kary. Kwestię odpowiedzialności małżonka za podatki czy składki na ZUS niezapłacone przez jego drugą połowę normuje odrębnie ordynacja podatkowa.
Majątek osobisty
Majątek osobisty każdego z małżonków stanowią przede wszystkim dobra:
- uzyskane przed ślubem,
- odziedziczone i darowane już w trakcie małżeństwa,
- majątek - nieruchomości, maszyny itp., do których małżonek ma prawo jako wspólnik spółki cywilnej,
- przedmioty majątkowe służące zaspokajaniu wyłącznie osobistych potrzeb jednego z małżonków (np. ubranie),
- prawa niezbywalne przysługujące tylko jednemu z małżonków, np. dożywocie, prawo do alimentów,
- przedmioty uzyskane tytułem odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo zadośćuczynienia za krzywdę,
- nagrody za osobiste osiągnięcia (jednakże premia czy nagroda związana z pracą traktowana jest jak wynagrodzenie i należy do majątku wspólnego),
- prawa autorskie i prawa artystów wykonawców, prawa własności przemysłowej (do wynalazku, wzoru użytkowego); samo honorarium czy tantiemy należą do majątku dorobkowego.
Izabela Lewandowska
