Zarabiają 175 tys. zł rocznie? Rolnicy krytykują dane GUS

Według analiz Głównego Urzędu Statystycznego za 2023 rok, przeciętny rolnik w Polsce po uwzględnieniu wydatków na produkcję uzyskuje z hektara dochód wynoszący 5451 zł. Przy założeniu, że średnia wielkość gospodarstwa to 11,6 hektara, roczny zarobek rolnika to niespełna 60 tys. zł. Chociaż suma ta może wydawać się nieznaczna, to warto zauważyć, że różnice w rozmiarach gospodarstw między województwami są ogromne.

Województwa takie jak zachodniopomorskie, z przeciętnym gospodarstwem o powierzchni przekraczającej 32 hektary, czy regiony jak Warmia i Mazury, lubuskie oraz pomorskie, gdzie średnie gospodarstwa wynoszą odpowiednio 24, 23 i ponad 20 hektarów, pokazują, że roczne dochody rolników mogłyby przekraczać 100 tys. zł. W przodującym pod tym względem zachodniopomorskim, przy 32 hektarach, roczny dochód może osiągnąć aż 175 tys. zł.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Metodologia GUS stosuje pojęcie hektara rozliczeniowego, co oznacza ilość plonów z IV klasy gleby. Gdy rolnik dysponuje ziemią wyższej jakości, jego dochody z hektara mogą się znacząco zwiększyć.

Rolnicy są sceptyczni co do wiarygodności tych statystyk. Z czerwcowej ankiety GUS z 2023 roku wyłania się, że zaledwie jedna dziesiąta rolników uznaje swoją działalność za opłacalną, a prawie 40 proc. twierdzi, iż nie jest ona dochodowa. W porównaniu z wcześniejszymi latami rośnie pesymizm – rok wcześniej trzecia część ankietowanych mówiła o nieopłacalności, natomiast więcej respondentów wyrażało optymizm.

Mateusz Żurawiński z Pułtuska, polski rolnik, zwraca uwagę, że wyliczenia GUS są zbyt optymistyczne. Podkreśla, że przychody z hektara zbiorów kukurydzy uwzględniając ceny 480 zł za tonę przy dziesięciu tonach kukurydzy, dają 4800 zł. Po odjęciu kosztów nasion, nawozów i zbioru ta suma jednak maleje.

Marcin Sobczuk, przewodniczący Zamojskiego Towarzystwa Rolniczego, zauważa, że stale rosnące koszty, takie jak opłaty za mechaników i części zamienne, zmuszają rolników do pilnowania wydatków. Ceny pszenicy pozostają na poziomie sprzed dwóch dekad, co wpływa na rentowność upraw.

Rolnik podkreśla, że sam GUS podaje, że średnia cena za tonę zboża to 700 zł. - Z hektara zbiera się niecałe 6 ton pszenicy. Konia z rzędem temu, kto się zmieści w kosztach w 3 tys. zł. A przychód to około 4200 zł - wymienia.

Dane GUS pokazują także wzrost średnich dochodów rolników – od 2715 zł z hektara w 2018 r. do ponad 5000 zł w 2023 r.

Izby Rolnicze apelują do Urzędu o zmianę metodologii. W 2018 r. GUS w odpowiedzi na prośby Krajowej Rady Izb Rolniczych przedstawił szczegółową metodykę wyliczania dochodu. Od wielu lat jest ona niezmienna.

"Wysokość tego dochodu jest wielkością uśrednioną w skali całego kraju i stanowi wypadkową wartość dochodów z indywidualnych gospodarstw rolnych, które mogą osiągać skrajnie różne dochody. Zależny jest on od wielu elementów, takich jak: produkcja globalna, zużycie pośrednie, wartość dodana brutto oraz dotacje, zarówno unijne jak i krajowe" - podał GUS.

To wszystko stawia rolników w bardzo złym świetle. Niedawno mieliśmy do czynienia ze strajkami rolników, a teraz ludzie będą gotowi pomyśleć, że zarabiamy ogromne pieniądze. Z danych GUS wynika, że rolnik, który ma 100 hektarów ziemi, zarabia ponad pół miliona rocznie. Nie ma na to szans. Z moich obserwacji wynika, że aby utrzymać gospodarstwo i rodzinę z dwojgiem dzieci, trzeba mieć przynajmniej 50-60 hektarów ziemi - komentuje Mateusz Żurawiński.

W ślad za obwieszczeniem Prezesa w GUS w sprawie przeciętnego dochodu z pracy na 1 ha przeliczeniowy w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie, Główny Urząd Statystyczny prezentuje informację na temat stosowanej metodologii oraz wyjaśnienia dotyczące wysokości dochodu w 2023 r.

Przeciętny dochód z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego ogłaszany jest przez Prezesa GUS na podstawie art. 18 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 333). Do realizacji zapisów wynikających z ustawy GUS wykorzystuje metodologię stosowaną w statystyce rachunków narodowych, tj. zgodną z Europejskim Systemem Rachunków Narodowych i Regionalnych w Unii Europejskiej – ESA 2010[1] (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 549/2013 z dnia 21 maja 2013 r.).

Przeciętny dochód z pracy w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie, z 1 ha przeliczeniowego, jest uśrednioną wielkością w skali całego kraju z wyników gospodarstw indywidualnych objętych badaniami statystycznymi. W rzeczywistości poszczególne gospodarstwa rolne mogą mieć jednak bardzo zróżnicowane dochody, co może wynikać z różnych czynników, m.in. z zamożności tych gospodarstw (gospodarstwa wysokotowarowe vs gospodarstwa o małej wielkości produkcji), rodzaju prowadzonej produkcji, ale także z warunków glebowych i klimatycznych w różnych województwach i regionach kraju.

Publikacja przeciętnego dochodu z pracy w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie na 1 ha przeliczeniowego przez Prezesa GUS wynika z ustawy o podatku rolnym. Odniesienie do wskaźnika znajduje się w 6 ustawach i 5 rozporządzeniach, jednak sposób i zakres jego wykorzystania pozostaje w kompetencjach właściwych ministerstw i dysponentów odpowiednich aktów prawnych. Źródła danych, metodologia oraz zastosowanie przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego są obecnie przedmiotem międzyresortowych konsultacji z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Krajowej Rady Izb Rolniczych oraz Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.