Bezpłatne porady mogą stać się powszechne

Do Sejmu trafił już projekt ustawy, dzięki której prawnicy świadczący taką pomoc nie płaciliby VAT. W ciągu dwóch tygodni zajmie się nim sejmowa komisja “Przyjazne państwo”. Inicjatorem tych zmian, popartych przez Naczelną Radę Adwokacką, było Centrum Pro Bono prowadzone przez Fundację Uniwersyteckich Poradni Prawnych. Przygotowaniem zapisów zajęły się kancelarie prawne.

_ Opodatkowanie bezpłatnych usług to absurdalne rozwiązanie, które przeszkadza w rozwoju idei bezpłatnej pomocy prawnej. Dotychczas brakowało jednak pomysłu na rozwiązanie tego problemu. Dlatego o włączenie się do prac nad projektem poprosiliśmy ekspertów podatkowych kancelarii prawnych _ - powiedziała “Rz” Julia Kluczyńska, koordynator projektu Centrum Pro Bono.

Pomoc bez podatku

_ Obecnie nie do końca wiadomo, czy bezpłatna pomoc świadczona przez kancelarie wchodzi w zakres ich usług i czy w związku z tym prawnicy powinni odprowadzić od niej podatek. Projektodawcom chodzi o przesądzenie, iż usługi te nie podlegają VAT _ - powiedział “Rz” Robert Krasnodębski, radca prawny i doradca podatkowy w kancelarii Weil, Gotshal & Manges, jeden z ekspertów pracujących nad projektem.

Jak dodaje Marcin Żuk, doradca podatkowy w Kancelarii Gide Loyrette Nouel, inny z prawników biorących udział w pracach, w wyłączeniu tych usług z opodatkowania VAT przeszkadza art. 8 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Organy podatkowe przyjmują, iż osoby i kancelarie muszą odprowadzić 22 proc. VAT od świadczonych nieodpłatnie usług. Poza tym osoba korzystająca z bezpłatnej pomocy musi uznać ją za swój przychód i zapłacić od jej wartości podatek dochodowy.

_ Chcemy, żeby ani beneficjenci pomocy, ani osoby czy kancelarie jej udzielające nie ponosili już negatywnych konsekwencji podatkowych _- powiedział Żuk.

Projekt zakłada, iż podatku nie płaciłyby osoby i kancelarie świadczące bezpłatne usługi na zlecenie samorządu zawodowego adwokatów, radców prawnych i doradców podatkowych oraz na zlecenie organizacji pożytku publicznego. Chodzi o organizacje działające na podstawie przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz równoważne im instytucje z państw UE i Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Pomoc pro bono świadczona poza tymi instytucjami nadal byłaby opodatkowana, żeby nie dopuścić do nadużyć. Udzielający bezpłatnych porad musieliby też prowadzić ewidencję.

Beneficjenci bez opłat

Potrzebujący pomocy mogliby uzyskać bezpłatne porady w szerokim zakresie. Dotyczyłyby np. porad prawnych i podatkowych, pomocy przy pisaniu różnego rodzaju pism kierowanych do sądu oraz reprezentacji takich osób przez sądem.

Co ważne, osoby korzystające z bezpłatnych porad byłyby zwolnione z PIT. Projekt przewiduje bowiem nie tylko zmiany w VAT, ale również w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz podatku dochodowym od osób prawnych.

Proponowane rozwiązania są zgodne z prawem UE, ponieważ ono pozwala na wyłączenie z VAT nieodpłatnych usług, jeżeli nie będzie to prowadziło do zakłócenia konkurencji. Z projektu wynika zaś, że każdy podatnik świadczący usługi pro bono będzie korzystał z tych regulacji na jednakowych zasadach.

Joanna Agacka-Indecka, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej
Zachęcamy adwokatów, by udzielali pomocy pro bono potrzebującym, zwłaszcza osobom będącym w trudnej sytuacji materialnej czy życiowej. Bardzo wielu prawników chętnie angażuje się w akcje charytatywne. Skala tej pomocy mogłaby być jednak znacznie większa, gdyby przepisy podatkowe nie utrudniały tego typu działań. W projekcie zakładającym wyłączenie tych usług z VAT chodzi nie tylko o kwestie finansowe, ale przede wszystkim o wspieranie samej idei bezpłatnej pomocy prawnej. Usługi pro bono pełnią też ważną funkcję edukacyjną dla beneficjentów, ponieważ pomoc prawna, zwłaszcza na najwcześniejszym etapie sporu, jest ważna dla ochrony ich praw przed sądami.

Monika Pogroszewska
Rzeczpospolita