Ile wynosi średnia krajowa w 2023 roku? Co to oznacza w praktyce?

Czym jest średnia krajowa?

Średnia krajowa to nic innego jak wskaźnik statystyczny, informujący, ile zarabiają pracownicy sektora przedsiębiorstw w danym państwie. W Polsce dane o średniej krajowej raz miesięcznie publikuje Główny Urząd Statystyczny (GUS) na bazie wartości zebranych z miesiąca, kwartału i roku. Średnią krajową wylicza się na podstawie dwóch wskaźników:

• przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw,
• przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.

Średnia krajowa wpływa na wysokość emerytur. Dane te wykorzystuje też ZUS do ustalania wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osób prowadzących własną działalność gospodarczą. Mimo że wskaźnik ten bezpośrednio nie odzwierciedla zarobków Polaków (o wątpliwościach, jakie budzi średnia krajowa, piszemy w kolejnym akapicie), to i tak używany jest przez polityków, ekonomistów i różne instytucje, Wykorzystuje się go m.in. do tworzenia prognoz na kolejne lata i oceny sytuacji gospodarczej państwa.

Kontrowersje związane ze średnią krajową

Średnia krajowa i sposób jej obliczania często budzą kontrowersje. Według niektórych podawane dane są zaniżone, a wedle innych – zawyżone. Warto pamiętać, w jaki sposób obliczane jest przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw. Analitycy GUS biorą pod uwagę jedynie pensje osób, które pracują na umowie o pracę w przedsiębiorstwach zatrudniających przynajmniej dziesięć osób. Jasno wynika z tego, że w badaniach nieuwzględniane są mikrofirmy, odpowiadające za ok. 30 procent PKB.

Pewnym problemem średniej krajowej jest również fakt, że jeśli w statystyce uwzględni się dziewięciu pracowników średniego szczebla (zarabiających, powiedzmy, pięć tysięcy miesięcznie) i jednego prezesa (który w miesiącu zarabia np. 20 tysięcy złotych), to wedle średniej każdy pracownik zarabia po 6,5 tysiąca złotych miesięcznie. Jest to oczywiście niezgodne z prawdą, bowiem wspomniani pracownicy zarabiają mniej, a szef zdecydowanie więcej.

Z tego względu dla wielu osób bardziej miarodajne są mediana i dominanta. Ta pierwsza to tak zwana wartość środkowa, która znajduje się między dwoma skrajnościami, najmniejszymi i największymi zarobkami w danym sektorze. Z kolei dominanta to wartość, która pojawia się na wykresie (prezentującym np. zarobki) najwięcej razy.

Ile wynosi średnia krajowa w 2023 roku?

20 marca 2023 roku Główny Urząd Statystyczny podał informację, że przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w lutym 2023 wynosiło 7065,43 złotych brutto. Przy umowie o pracę kwota netto wynosi więc około 5146 złotych. To wzrost średniej krajowej o 13,6 procenta w skali roku. Jednocześnie wzrost inflacji wciąż jest dominujący (w lutym inflacja zatrzymała się na 18,4 procenta), dlatego mimo wzrostu średniej krajowej wynagrodzenia Polaków wcale nie stają się większe.

Wiemy już, ile wynosi średnia krajowa — a jak jest z innymi statystykami o podobnym charakterze? Według raportu z października 2020 roku mediana zarobków brutto w Polsce wynosiła ponad 4700 zł (czyli 3400 zł netto). Choć statystyki te miały być podawane do wiadomości publicznej co dwa lata, najnowsze badania datuje się na październik 2020. Z kolei prognozowane przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej, które jest podstawą do obliczania wybranych składek społecznych, w 2023 roku wynosi 6935 złotych.

Szukając aktualnych danych na temat zarobków Polaków, warto zaglądać na specjalistyczne blogi z zakresu rynku pracy. Przykład takiego serwisu stanowi serwis Zawodowo.OLX, gdzie znajdziesz m.in. szczegółowe artykuły dotyczące wynagrodzeń w różnych branżach.

Kogo nie obejmuje średnia krajowa?Wspomnieliśmy już, że średnia krajowa wyliczana jest na podstawie zarobków pracowników firm, które zatrudniają przynajmniej 10 osób. Z tego też powodu pensje wielu pracowników np. mniejszych firm nie są wliczane do średniej krajowej (mimo że to właśnie w tych firmach często pracownicy zarabiają najwięcej). Kogo dokładnie pomija GUS, obliczając średnią krajową?

• Mikroprzedsiębiorstwa poniżej 10 osób,
• Osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą.
• Osoby zatrudnione na podstawie umowy-zlecenia lub umowy o dzieło.
• Pracowników sfery budżetowej (strażacy, nauczyciele, policjanci, urzędnicy itp.).

Podsumowanie, czyli ile wynosi średnia krajowa i co to oznacza w praktyce

Średnia krajowa w lutym 2023 roku wzrosła o 13,6 procenta względem średniej krajowej z lutego 2022 roku. Jednocześnie inflacja konsumencka w drugim miesiącu bieżącego roku zatrzymała się na 18,4 procenta. Tym samym, mimo że wykonując obowiązki zawodowe i otrzymując pensję, Polacy w 2023 roku teoretycznie zarabiają więcej, to koszty życia rosną szybciej niż wypłaty.

W praktyce większe zarobki nie przekładają się na wyższy poziom życia przeciętnego Polaka. Należy również pamiętać, że dane, według których oblicza się średnią krajową, są selektywne. Pomijają np. samozatrudnionych i osoby pracujące w mikrofirmach. Dlatego też średnia krajowa jest mocno umowną wartością, a korzystając z niej, warto pamiętać, w jaki sposób jest obliczana.