Inspekcja pracy może skontrolować zatrudnienie w dni świąteczne
Państwowa Inspekcja Pracy może skontrolować, czy i na jakich warunkach pracujemy w dni świąteczne. Inspekcja przypomina, że w święta, z pominięciem wyjątków, niedozwolona jest np. praca w sklepach. Łamiąc lub omijając przepisy, pracodawcy narażają się na grzywnę.
- Jeżeli ktoś ma podejrzenie, że prawo pracy jest łamane, może złożyć skargę do PIP. Jeśli nie będzie ona anonimowa, to we wskazanej placówce zawsze może zostać przeprowadzona kontrola - powiedział PAP rzecznik Okręgowej Inspekcji Pracy w Krakowie, Wojciech Dyląg.
Podczas najbliższych "długich" weekendów zgodnie z przepisami prawa pracy, dniami wolnymi od pracy są 1 listopada - Wszystkich Świętych i 11 listopada - Dzień Niepodległości.
PIP przypomina, że w placówkach handlowych (hurtowych i detalicznych) praca w święta jest niedozwolona, z kolei praca w niedziele jest dozwolona jedynie "przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności".
Sklep może być również otwarty w dniu świątecznym, gdy pracować w nim będzie sam właściciel.
Praca w niedziele i święta jest też dozwolona w sytuacji, gdy ma charakter nadzwyczajny (nieplanowany) i jest pracownikowi powierzana w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.
Zatrudnienie niedzielno-świąteczne uzasadniają także warunki techniczno-organizacyjne, w których praca jest wykonywana (np. praca w rolnictwie i hodowli).
Dopuszczalność pracy w niedziele i święta uzasadnia ponadto jej szczególny charakter, znaczenie i "użyteczność społeczna oraz codzienne potrzeby ludności". Dozwolona jest np. praca w niedziele i święta w transporcie i komunikacji, przy niezbędnych remontach, w gastronomii, hotelach, zakładach opieki zdrowotnej, instytucjach kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku. Czynne mogą być również stacje paliw, apteki, cukiernie, kwiaciarnie.
Poza tymi przykładami pracę w niedziele i święta świadczyć mogą pracownicy zatrudnieni w tzw. weekendowym systemie czasu pracy.
Pracownikowi wykonującemu pracę w niedziele i święta, w wymienionych, wyjątkowych przypadkach pracodawca musi zapewnić inny dzień wolny od pracy: w zamian za pracę w niedzielę - w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli (jeśli nie jest to możliwe to należy pracownikowi udzielić dnia wolnego do końca okresu rozliczeniowego). W zamian za pracę w święto dzień wolny przysługuje w ciągu okresu rozliczeniowego.
Jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie w ustawowych terminach dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w niedzielę lub święto, pracownikowi przysługuje dodatek w wysokości 100 proc. za każdą przepracowaną w takim dniu godzinę.
Przepisy dotyczące zatrudniania w niedzielę i święta nie mają zastosowania w przypadku zatrudnienia cywilnoprawnego ( tj. np. na podstawie umowy zlecenia czy umowy o dzieło).
Rzecznik krakowskiej Inspekcji wskazuje, że z tego powodu zdarza się, iż właściciele np. małych sklepów dają swoim pracownikom na jeden, świąteczny, dzień umowę cywilnoprawną, np. umowę zlecenie, oprócz wiążącej ich na co dzień umowy o pracę.
- Jeśli taka umowa obejmuje identyczny zakres pracy, jaki na co dzień wykonuje pracownik, to w takim przypadku jest to naruszenie przepisów prawa pracy, próba ich ominięcia - powiedział PAP Dyląg.
Dodał, że taki pracodawca naraża się na karę grzywny od 1 tys. do 30 tys. zł. Dyląg wyjaśnił też, że nie ma przeszkód by pracodawca zatrudnił na ten jeden dzień na umowę cywilnoprawną osobę z zewnątrz, bądź też stałemu pracownikowi zlecił pracę o innym charakterze.