Koniec naciągania obywateli przez komorników i windykatorów

Już kilka miesięcy po uruchomieniu lubelskiego e-sądu w 2010 roku firmy windykacyjne zaczęły występować o nakazy zapłaty rachunków sprzed wielu lat. Rzekomi dłużnicy często nie byli w stanie udowodnić, że już zostały one zapłacone. Doszło w końcu do tego, że do każdego mogły zostać skierowane roszczenia, o których ten nie miał pojęcia albo takie, które całkowicie zostały wymyślone po to, by wyłudzić pieniądze.

Najczęstszą sztuczką stosowaną przez nieuczciwych windykatorów było wysyłanie wezwań do zapłaty na stary lub całkowicie fikcyjny adres. W takich wypadkach nieodebrane w ciągu tygodnia pismo uprawomocnia się po 14 dniach od zwrócenia pisma do adresata. Po tym czasie wystarczyło skierować dokumenty poświadczające dług do e-sądu, by po kilku tygodniach otrzymać sądowy nakaz zapłaty. To pismo jest podstawą do działania dla komornika.

Cała sprawa załatwiana jest w uproszczonym maksymalnie trybie elektronicznego postępowania upominawczego bez udziału dłużnika. Dlatego ten zwykle o całej sprawie dowiadywał się, gdy komornik zajmował mu już pensję lub konto w banku.

Jaka była skala nadużyć - nikt jeszcze nie oszacował. Ale proceder dla wszelkiej maści naciągaczy musiał być lukratywny, skoro gdy tylko Sejm zajął się zmianami w Kpc, lubelski e-sąd został dosłownie zasypany sprawami. W ciągu miesiąca wpływało ich ponad 200 tys.

Od dzisiaj już nie będzie to takie proste. Nowelizacja art. 505 z indeksem 21a. zapowiada, że w uproszczonym postępowaniu elektronicznym będą mogły być dochodzone wyłącznie te roszczenia, które stały się wymagalne w okresie trzech lat przed dniem wniesienia pozwu. Data wymagalności ma być obowiązkowo podawana w pozwie wnoszonym do e-sądu.

Nowe przepisy wprowadzają też obowiązek ujmowania przez powoda w e-pozwie numeru PESEL lub NIP-u pozwanego, tak aby nie dopuszczać do sytuacji, w których zamiast z faktycznego dłużnika komornik ściąga dług z domniemanego (bo zgadza się imię i nazwisko oraz miejscowość, w której mieszka).

Na wniosek pozwanych sąd będzie też wydawał zaświadczenia o tym, że nakaz zapłaty bądź wyrok został uznany za doręczony na adres oznaczony w trybie doręczenia zastępczego (niepodjęta przesyłka przez adresata bez adnotacji listonosza, że ten nie zamieszkuje pod podanym adresem). Dłużnik posiadając takie zaświadczenie, będzie mógł teraz wnosić do komornika o zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Ale - uwaga - mimo zawieszenia postępowania komornik będzie mógł dokonywać zajęć na poczet długu, lecz nie będzie przelewał uzyskanych kwot na rzecz wierzyciela.

Ten otrzyma je, gdy przedstawi wydane przez sąd zaświadczenie, z którego wynikać będzie, że nakaz zapłaty bądź wyrok zaoczny zostały doręczone na prawidłowy adres bądź po ponownym doręczeniu tytułu dłużnikowi upłynąłem termin do wniesienia środka zaskarżenia.

Taka praktyka ma zapobiegać sytuacjom, w których egzekucja toczy się, choć dłużnik wnosi o doręczenie tytułu bądź o przywrócenie terminu rozprawy. Często w takich sytuacjach okazywało się, że cała przeterminowana lub wymyślona należność została już wyegzekwowana, a pozwany obciążony kosztami komorniczymi, i teraz to on musi podejmować działania celem odzyskania wyegzekwowanych należności.

Zmiany w kodeksie dają ponadto sądom prawo do nakładania grzywny do 5 tys. zł na występujących o dług, jeżeli ci w złej wierze lub bez zachowania należytej staranności nieprawidłowo oznaczą numery identyfikujące pozwanego albo miejsce zamieszkania lub siedzibę firmy, którą prowadzi.

Do postępowań wszczętych przed 8 lipca 2013 roku zastosowanie będą miały przepisy wcześniejsze. Z dwoma wyjątkami. Dłużnicy uzyskają prawo do możliwości uzyskania zaświadczenia o adresie, na który doręczono wyrok zaoczny bądź nakaz zapłaty, a także o obowiązku zawieszenia przez komornika postępowania.