KPRM: 16 Dni Przeciw Przemocy Wobec Kobiet - Ochrona przed powtórną wiktymizacją (komunikat)

27.11. Warszawa - KPRM informuje:

Od 25 listopada trwają obchody 16 dni przeciw przemocy wobec kobiet. Miliony ludzi na świecie, tysiące organizacji pozarządowych i wiele agend rządowych na całym świecie nagłaśniają problem przemocy wobec kobiet. Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Równego Traktowania wspiera tę ważną akcję i będzie codziennie publikować artykuł o jednym z aspektów przemocy wobec kobiet.

Dziś przyjrzymy się kwestii powtórnej wiktymizacji.

Ochrona i pomoc ofiarom przemocy domowej i przemocy wobec kobiet powinna być jednym z głównych zadań służb, które mają z ofiarami kontakt zawodowych - policji, prokuratury, lekarzy i pracowników socjalnych. Niestety, nie zawsze tak jest.

Obecnie polskie prawo niewystarczająco chroni ofiary przemocy. Jest to szczególnie widoczne w procedurach przesłuchań. Zbyt często ofiary są przesłuchiwane kilkakrotnie, czasem w obecności sprawcy, co naraża je na psychiczną traumę i dodatkowe cierpienie. Co prawda Art. 2 Kodeksu postępowania karnego (Kpk) stwierdza, że rozstrzygnięcie sprawy powinno nastąpić w "rozsądnym terminie", co może być interpretowane jako rekomendacja, aby nie przedłużać procedur i nie przeprowadzać niepotrzebnych przesłuchań. Niemniej, brakuje konkretnych narzędzi prawnych, żeby to konsekwentnie egzekwować w praktyce.

W chwili obecnej, konkretne przepisy tyczą się tylko małoletnich poniżej 15 roku życia. Art. 185a Kpk mówi, że w wypadkach przemocy seksualnej "() pokrzywdzonego, który w chwili przesłuchania nie ukończył 15 lat, przesłuchuje się w charakterze świadka tylko raz ()". Jednak nawet w tym wypadku, ponieważ adwokat musi być obecny przy przesłuchaniu, ofiara często jest de facto przesłuchiwania co najmniej dwa razy, gdyż pierwsze przesłuchanie odbyło się np. tylko w obecności policji. Ofiary, które ukończyły 15 rok życia i ofiary pełnoletnie są jeszcze gorzej chronione.

Komentuje Grzegorz Wrona, prawnik, konsultant specjalistycznej poradni rodzinnej do spraw przeciwdziałania przemocy: "Wtórna wiktymizacja jest ukazywana w kontekście zachowań (werbalnych i niewerbalnych) osób mających kontakt z pokrzywdzonymi. Chciałbym jednak zwrócić uwagę na zjawisko wtórnej wiktymizacji z innej perspektywy. Dla osoby pokrzywdzonej przestępstwem, duże znaczenie ma nie tylko zachowanie poszczególnych osób w bezpośrednim kontakcie z nią, ale nie mniej ważnym elementem jest treść dotyczących jej dokumentów. Mam tu głównie na uwadze uzasadnienia postanowień w postępowaniu przygotowawczym oraz uzasadnienia orzeczeń sądowych. Oto bowiem, po otrzymaniu takiego pisma, osoby pokrzywdzone studiują go z niezwykłą starannością, analizują każde słowo, po pewnym czasie nawet znają treść na pamięć, a nie mając żadnej możliwości dowiedzenia się "co autor miał na myśli", niejednokrotnie czują się pokrzywdzone sposobem opisania ich osoby, użytymi sformułowaniami itd. Dla prawnika znającego sposób pisania
uzasadnień "od kuchni" pewne rzeczy są oczywiste np. że opisywanie tego, co mówił świadek nie oznacza, że sąd świadkowi uwierzył. Dla osób pokrzywdzonych jednak nic nie jest oczywiste i zdarzały mi się przypadki, w który osoba pokrzywdzona "wygrała" sprawę w sądzie, ale uznawała sformułowania użyte w uzasadnieniu za krzywdzące wobec siebie i rozważała wniesienie apelacji. Faktem jest, że zadanie napisania uzasadnienia w taki sposób, aby było ono zrozumiałe dla każdego, kto je czyta, zarówno profesjonalisty, jak i laika, nie jest proste. Nie zmienia to jednak faktu, że używanie sformułowań, z których wynika, że osoba pokrzywdzona przyczyniła się do popełnienia przestępstwa lub, że wyolbrzymia jego skutki, może prowadzić do wtórnej wiktymizacji. Język, którym posługuje się osoba pisząca uzasadnienie ma bowiem nie tylko znaczenie prawne, ale dla osób pokrzywdzonych jest rodzajem oceny ich osoby dokonanej przez obcego człowieka. Siła tej oceny nieraz może skrzywdzić."

W Biurze Rządu Pełnomocnika do Spraw Równego Traktowania finalizowane są prace nad podpisaniem Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (CAHVIO), która znacznie poprawi sytuację prawną ofiar. Konwencja bowiem zobowiązuje Polska do wprowadzenia odpowiednich procedur i szkoleń w myśl postanowień artykuł 15 Konwencji:

"Strony zapewnią lub zreorganizują odpowiednie szkolenie osób mających zawodowy kontakt z ofiarami lub sprawcami wszystkich aktów przemocy objętych zakresem niniejszej konwencji. Szkolenia dotyczyć będą zapobiegania oraz wykrywania aktów przemocy, równości kobiet i mężczyzn, potrzeb i praw ofiar przemocy oraz sposobów zapobiegania wtórnej wiktymizacji."

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi wyłączną i pełną odpowiedzialność za jego treść. (PAP)

kom/ abuj/