MS ws. publikacji "Dziennika Gazety Prawnej" (komunikat)

04.09. Warszawa - Wydział Komunikacji Społecznej i Promocji Ministerstwa Sprawiedliwości informuje: W nawiązaniu do artykułu "Notariat szuka sprzymierzeńca", opublikowanego w "Dzienniku Gazeta Prawna" w dniu 3 września 2012 r., w którym wskazano, że samorząd notarialny ocenił działania Ministerstwa Sprawiedliwości jako naruszające przepisy ustawy - Prawa o notariacie, nieetyczne i godzące w zasady współżycia społecznego oraz równe traktowanie obywateli, Ministerstwo Sprawiedliwości wyjaśnia:

Zarzuty samorządu notarialnego są całkowicie bezpodstawne.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie (Dz. U. z 2008 r. nr 189, poz. 1158, z późn. zm.), do egzaminu notarialnego może przystąpić osoba, która ukończyła aplikację notarialną i otrzymała zaświadczenie o jej odbyciu, które - stosownie do treści art. 74a par. 3 ustawy - należy dołączyć do wniosku o dopuszczenie do egzaminu notarialnego (art. 74 par. 2).

Do oceny prawidłowości dokumentów, wymaganych przy składaniu wniosku o dopuszczenie do egzaminu notarialnego, zgodnie z art. 71d par. 4 i 5 w zw. z art. 74a par. 5 ustawy, uprawniony jest przewodniczący właściwej komisji egzaminacyjnej. W przypadku uznania przez przewodniczącego komisji egzaminacyjnej, że zgłoszenie o przystąpieniu do egzaminu notarialnego nie spełnia wymagań formalnych, przewodniczący, zgodnie z art. 71d par. 4 ustawy, wzywa kandydata listem poleconym do usunięcia braków w trybie art. 64 par. 2 Kodeksu postępowania administracyjnego. Od postanowienia przewodniczącego o pozostawieniu zgłoszenia bez rozpoznania (w przypadku nieuzupełnienia braków) przysługuje zażalenie do ministra sprawiedliwości.

Zgodnie z art. 72 par. 1 ustawy - Prawo o notariacie, aplikacja notarialna rozpoczyna się 1 stycznia każdego roku, trwa 2 lata i 6 miesięcy i polega na zaznajomieniu się aplikanta z całokształtem pracy notariusza. W ramach szkolenia aplikant jest obowiązany do zaznajomienia się z czynnościami sądów w sprawach cywilnych, gospodarczych i wieczystoksięgowych. Stosownie do art. 72 par. 2 ustawy, aplikantowi, który odbył aplikację notarialną, o której mowa w par. 1, rada właściwej izby wydaje zaświadczenie o odbyciu aplikacji notarialnej.

Określone w ustawie - Prawo o notariacie przesłanki wydania zaświadczenia o odbyciu aplikacji notarialnej mają charakter enumeratywny. Przepisy ustawy nie determinują bowiem wydania tego zaświadczenia od zaistnienia jakiegokolwiek innego - dodatkowego - warunku, a za taki zostało uznane przez niektóre z rad izb notarialnych zaliczenie kolokwiów w trakcie aplikacji. Wydanie zaświadczenia związane jest wprost z ukończeniem aplikacji w takim kształcie, jaki został on zapisany w art. 72 par. 1 ustawy. Dla uzyskania zaświadczenia niezbędne jest zatem ukończenie aplikacji trwającej 2 lata i 6 miesięcy oraz zaznajomienie się aplikanta z pracą notariusza i czynnościami w określonych wydziałach sądów.

Podstawą prawną do wprowadzenia przesłanki zaliczenia kolokwium, jak to uczyniły organy samorządu notarialnego, nie może być również par. 13 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 22 grudnia 2005 r. w sprawie organizacji aplikacji notarialnej (Dz. U. nr 258, poz. 2169, z późn. zm.), który wprowadza jedynie fakultatywną możliwość przeprowadzania w trakcie aplikacji kolokwiów i sprawdzianów. Przepisy te nie przewidują natomiast żadnych skutków w przypadku niezaliczenia tych kolokwiów, czy sprawdzianów.

W dniach 22-27 sierpnia br. do ministra sprawiedliwości wpłynęło łącznie 12 zażaleń na postanowienia przewodniczących komisji egzaminacyjnych we Wrocławiu i w Krakowie w sprawie odmowy dopuszczenia do egzaminu notarialnego, w związku z brakiem załączenia do wniosku o dopuszczenie do egzaminu zaświadczenia o odbyciu aplikacji.

Szczegółowa analiza akt, w tym załączonych uchwał w sprawie odmowy wydania zaświadczeń o odbyciu aplikacji poszczególnych kandydatów wykazała, że aplikanci ci spełnili wszystkie przesłanki wymagane do uzyskania zaświadczenia o odbyciu aplikacji, uprawniające te osoby jednocześnie do przystąpienia do egzaminu notarialnego, tj.:

1. zostały wpisane na listę aplikantów notarialnych;

1. odbyły praktyczną naukę zawodu przez okres dwóch lat i sześciu miesięcy pod patronatem wyznaczonego notariusza, zgodnie z par. 1 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 22 grudnia 2005 r. w sprawie organizacji aplikacji notarialnej - zwanego dalej rozporządzeniem;

1. patron - notariusz wydał tym aplikantom pozytywną pisemną opinię, zgodnie z par. 10 rozporządzenia;

1. aplikanci odbyli wymaganą 6-miesięczną praktykę sądową, zgodnie z par. 9 rozporządzenia;

1. sędziowie, pod kierunkiem których odbywali praktyki w wydziale ksiąg wieczystych sądu rejonowego i sądzie gospodarczym, wydali pozytywne pisemne opinie, zgodnie z par. 9 ust. 2 rozporządzenia;

1. aplikanci uczestniczyli w organizowanych przez radę izby notarialnej zajęciach seminaryjnych w okresie dwóch lat i sześciu miesięcy;

1. łączny okres nieobecności tych aplikantów nie przekroczył w każdym roku aplikacji liczby dni, określonej w par. 4 i 5 rozporządzenia.

Przyczyną odmowy wydania zaświadczeń było natomiast, w ocenie rady izby notarialnej, niezaliczenie któregokolwiek z kolokwiów w toku aplikacji.

Minister sprawiedliwości uznał wskazane wyżej uchwały jako urzędowe poświadczenie odbycia aplikacji notarialnej - równoważne z wydaniem zaświadczenia stanowiącego poświadczenie stanu faktycznego, stosownie do art. 217 i nast. Kodeksu postępowania administracyjnego i na tej podstawie uchylił zaskarżone postanowienia, stwierdzając, że dana osoba spełniła przesłanki dopuszczające ją do przystąpienia do egzaminu notarialnego.

Stanowisko ministra sprawiedliwości potwierdzają również działania innych organów, w tym także notariatu.

W szczególności Rady Izb Notarialnych w Katowicach i w Łodzi wydały zaświadczenia o odbyciu aplikacji notarialnej osobom, które nie zaliczyły któregokolwiek z kolokwium. Działanie to wskazuje, że w zakresie skutków niezaliczenia kolokwiów same organy samorządu notarialnego wyrażają różne poglądy, przez co stosują wobec aplikantów niejednolitą praktykę.

W skali całego kraju uchwałę (lub postanowienie) o odmowie wydania zaświadczenia o odbyciu aplikacji z powodu niezaliczenia któregokolwiek z kolokwium otrzymało łącznie ok. 120 osób. Zdecydowana większość tych osób została dopuszczona do egzaminu notarialnego przez przewodniczących właściwych komisji egzaminacyjnych, będących sędziami sądów apelacyjnych lub okręgowych.

Wobec powyższego, trudno jest działania ministra sprawiedliwości uznać za nieetyczne, nierówno traktujące kandydatów i godzące w zasady współżycia społecznego, czy niezgodne z przepisami ustawy - Prawo o notariacie.

Wydaje się natomiast, że brak równego traktowania dotknął ze strony samorządu notarialnego tych aplikantów notarialnych, którzy nie mając zaliczonych kolokwiów nie otrzymali zaświadczeń o odbyciu aplikacji, podczas, gdy w innej izbie osoby nie mające zaliczanych kolokwiów takie zaświadczenia otrzymały.

Na sytuację tych osób zwracał uwagę Rzecznik Praw Obywatelskim w piśmie z dnia 30 lipca br., wskazany problem był także przedmiotem interpelacji poselskiej.

Ponadto wskazać należy, że już w 2011 r. minister sprawiedliwości chciał rozwiązać sygnalizowany wówczas przez aplikantów problem związany z wydaniem zaświadczenia o odbyciu aplikacji notarialnej w sytuacji niezaliczenia kolokwium. W tym celu w dniu 7 lipca 2011 r. wystąpił do Krajowej Rady Notarialnej o zajęcie stanowiska w sprawie wydawania zaświadczeń o odbyciu aplikacji w sytuacji niezaliczenia któregokolwiek z kolokwiów.

Krajowa Rada Notarialna w dniu 20 sierpnia 2011 r. podjęła uchwałę, którą uzależniła wydanie takiego zaświadczenia od uzyskania pozytywnych wyników z kolokwiów. Minister sprawiedliwości zaskarżył powyższą uchwałę do Sądu Najwyższego jako sprzeczną z prawem, wprowadzającą nieznaną ustawie przesłankę uzyskania pozytywnych wyników kolokwiów przeprowadzanych w trakcie aplikacji, warunkującą otrzymanie zaświadczenia o odbyciu aplikacji podjętą z naruszeniem przepisów kompetencyjnych.

Przed terminem rozprawy w Sądzie Najwyższym, Krajowa Rada Notarialna uchyliła w dniu 19 listopada 2011 r. zaskarżoną przez ministra sprawiedliwości uchwałę, wobec czego Sąd Najwyższy nie mógł rozstrzygnąć przedstawionego przez ministra sprawiedliwości zagadnienia.

W tym stanie faktycznym i prawnym, negatywna ocena działań podjętych przez Ministerstwo Sprawiedliwości dokonana przez samorząd notarialny jest całkowicie nieuzasadniona, wręcz odwrotnie, podjęte przez ministra sprawiedliwości działania miały na celu zapewnienie równego traktowania wszystkich osób kończących aplikację notarialną, przystępujących do egzaminu zawodowego.

Pismo z dnia 4 września 2012 r. skierowane przez Michała Królikowskiego - podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości do pana Tomasza Janika - przewodniczącego Krajowej Rady Notarialnej, dotyczące opisywanego powyżej zakresu, jest dostępne na stronie: http://ms.gov.pl/pl/informacje/news,4243,odpowiedz-na-publikacje-prasowa-pt-notariat.html

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi wyłączną i pełną odpowiedzialność za jego treść. (PAP)

kom/ aja/