Służba przygotowawcza w jednostce samorządowej tylko dla nowicjuszy
Urzędnik, któremu wygasa druga umowa na czas określony, nie musi przechodzić przygotowania do zawodu. Nie musi też stawać do konkursu, bo nie jest on potrzebny przy przedłużeniu angażu.
W 2007 r. urząd miasta podpisał z pracownikiem samorządowym pierwszą, trzymiesięczną umowę na czas określony. W 2008 r. zawarto kolejną, na rok. Teraz czas na następną. Jaki ma mieć charakter? Czy ten zatrudniony musi odbyć służbę przygotowawczą? – pyta czytelnik DOBREJ FIRMY.
W opisywanym wypadku istotny jest status podwładnego. Gdy piastuje zwykłe stanowisko, np. kierowcy, to służba przygotowawcza jest zbędna. Jeżeli natomiast jest urzędnikiem, odbycie tego przygotowania zależy od jego okresu pracy w jednostce samorządowej. Wynika tak z art. 16 ust. 2 i 3 oraz art. 19 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (DzU nr 223, poz. 1458).
Najpierw nauka, później etat
Co do zasady służbę przygotowawczą odbywa zatrudniony na nie dłużej niż sześć miesięcy, jeśli w pracy urzędnika stawia pierwsze kroki. Obejmuje ona teoretyczne oraz praktyczne przygotowanie do pełnienia obowiązków, trwa maksymalnie trzy miesiące i kończy się egzaminem. Dopiero jego pozytywny wynika pozwala na kontynuację zatrudnienia w urzędzie. Takie są ogólne zasady. Jednak ustawa przewiduje od nich wyjątki. Jeżeli ktoś ma wiedzę lub umiejętności niezbędne na stanowisku urzędniczym, to przygotowanie do tego zawodu wolno pominąć. Ale uwaga, ta dyspensa i tak nie zwalnia z końcowego egzaminu. Decyzję w sprawie służby przygotowawczej podejmuje kierownik urzędu, np. burmistrz.
Ważne dla czytelnika
Czytelnik pisze, że pracownik samorządowy pracuje w urzędzie od 2007 r. (dłużej niż rok). Jeżeli w charakterze urzędnika, to nie musi odbywać służby przygotowawczej. Bo ustawa zastrzega ją przecież dla urzędników rozpoczynających karierę w urzędzie – zatrudnianych do pół roku (art. 16 ust. 3 ustawy). Nie uniknie natomiast tej służby, gdy funkcję urzędniczą poprzedzało inne szeregowe stanowisko w urzędzie. Wtedy przystąpi też do egzaminu, a po jego zdaniu złoży ślubowanie.
Trzecia bezterminowa
W sprawach nieuregulowanych ustawą o pracownikach samorządowych stosujemy kodeks pracy. Wynika z niego, że trzeci angaż na czas określony przekształca się samoistnie w bezterminowy, jeśli przerwa między rozwiązaniem jednej a nawiązaniem kolejnej umowy terminowej nie trwała dłużej niż miesiąc (art. 251 k.p.). Według Sądu Najwyższego miesiąc to 31 dni (wyrok z 15 lutego 2000 r., I PKN 512/99). Wszystko wskazuje na to, że w opisanej sytuacji ten warunek zostanie spełniony. Czytelnik podaje, że trzecia umowa zostanie zawarta niezwłocznie po drugiej, co oznacza, że w konsekwencji będzie bezterminowa. Ale uwaga! Jeśli jest to stanowisko urzędnicze, to musi być obsadzone w trybie konkursowym. Przepisy nie rozstrzygają jednak kwestii, czy konkurs jest potrzebny przy przedłużaniu umowy z osobą, która je wcześniej zajmowała. Resort spraw wewnętrznych twierdzi, że nie >patrz stanowisko ministerstwa.
Zdaniem eksperta
prof. Andrzej Szewc Uniwersytet Śląski w Katowicach
Pracownika samorządowego, który musi przejść przez służbę przygotowawczą, zatrudniamy na czas określony (sześć miesięcy). W przeciwnym razie stosujemy zasadę „trzeciej umowy” z art. 251 k.p. Wyjątek, gdy druga umowa była dopuszczalnym przez prawo przedłużeniem (aneksem) pierwszej umowy albo gdy przerwa między zawarciem drugiej a trzeciej umowy przekroczy 31 dni.
Konkurs (a ściślej nabór) będzie wymagany, jeżeli jest to wolne stanowisko urzędnicze, a nie stanowisko zajmowane uprzednio przez pracownika; nie wydaje się bowiem, aby w tym wypadku zachodziła którakolwiek z przewidzianych w ustawie okoliczności pozwalających na rezygnację z naboru. STANOWISKO MINISTERSTWA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI Z 6 MARCA 2009 R. W SPRAWIE OBOWIĄZKOWEJ PROCEDURY KONKURSOWEJ W JEDNOSTKACH SAMORZĄDOWYCH BMK-0660-402-e: 759/2009/KŚ
(...) Procedura naboru dotyczy wolnych stanowisk urzędniczych (w tym kierowniczych stanowisk urzędniczych) w jednostkach organizacyjnych samorządu terytorialnego i winna być przeprowadzana w oparciu o ustanowioną zasadę jej otwartości i konkurencyjności (art. 11 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych).
(...) Wolne stanowisko urzędnicze (w tym wolne kierownicze stanowisko urzędnicze) to stanowisko, na które:
- zgodnie z przepisami ustawy albo w drodze porozumienia nie został przeniesiony pracownik samorządowy danej jednostki lub na które nie został przeniesiony inny pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, posiadający kwalifikacje wymagane na danym stanowisku lub
- nie został przeprowadzony nabór albo na którym mimo przeprowadzonego naboru nie został zatrudniony pracownik.
(...) Gdy stanowisko urzędnicze (w tym kierownicze stanowisko urzędnicze) posiada status „wolnego”, pracodawca samorządowy powinien rozważyć stosowną procedurę naboru.
(...) W analizowanej sprawie można domniemywać, że stanowisko urzędnicze (kierownicze stanowisko urzędnicze) zostało powierzone w 2007 r. w wyniku przeprowadzonej w danej jednostce samorządu terytorialnego procedury naboru.Następnie należy zauważyć, że służba przygotowawcza została wprowadzona na gruncie przepisów obowiązującej od 1 stycznia 2009 r. ustawy o pracownikach samorządowych. Ma ona na celu teoretyczne i praktyczne przygotowanie pracownika do należytego wykonywania obowiązków służbowych i odnosi się do osób podejmujących po raz pierwszy pracę na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym.
Zgodnie z art. 16 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych przez osobę podejmującą po raz pierwszy pracę rozumie się osobę, która nie była wcześniej zatrudniona w jednostkach, o których mowa w art. 2 tejże ustawy, na czas nieokreślony albo na czas określony dłuższy niż sześć miesięcy i nie odbyła służby przygotowawczej zakończonej zdaniem egzaminu z wynikiem pozytywnym.
Ustawa o pracownikach samorządowych nie reguluje całokształtu sytuacji prawnej danej grupy pracowników i zaleca – w sprawach w niej nieuregulowanych – stosowanie odpowiednio przepisów ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
(...) Z kolei, zgodnie z art. 251 § 1 kodeksu pracy, zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła jednego miesiąca.
Wioletta Paprocka
rzecznik prasowy MSWiA
Marta Gadomska