Zakaz konkurencji - zasady i warunki
W dobie bezlitosnej konkurencji rynkowej pracodawcy coraz częściej sięgają po prawne sposoby zabezpieczenia swoich interesów
W dobie bezlitosnej konkurencji rynkowej pracodawcy coraz częściej sięgają po prawne sposoby zabezpieczenia swoich interesów. Umowa o zakazie konkurencji jest jednym z takich sposobów.
Informacja o zakazie współpracy z konkurencją często pojawia się w umowach. Często też pracodawcy przesadzają z zapisami takiej klauzuli. Oto najważniejsze informacje, które pomogą ci uporządkować tę sprawę z obecnym lub z następnym pracodawcą.
– W przypadku umów o pracę (stosunku pracy)
, zakaz konkurencji to osobna umowa podpisywana z pracownikiem – wyjaśnia Karolina Radziszewska, HR Manager w firmie doradztwa personalnego Randstad. – Ma ona umocowanie prawne w Kodeksie pracy, to znaczy, że zasady dotyczące praw, obowiązków, wynagrodzenia, konsekwencji są z góry określone i nie podlegają negocjacjom. W przypadku innych form współpracy np. umów zlecenia, o dzieło, kontraktu menedżerskiego, współpracy poprzez własną działalność gospodarczą, zakaz konkurencji może zostać uzgodniony w formie klauzuli do umowy o współpracę lub też osobnej umowy. W tym przypadku, postanowienia nie są w żaden sposób ustalone – obie strony mogą wnieść swoje propozycje i obie strony muszą się na nie zgodzić.
*Polecamy: * Sporne godziny nadliczbowe
Umowa o zakazie konkurencji może dotyczyć okresu ciągłego zatrudnienia lub określonego okresu po ustaniu stosunku pracy. – W przypadku naruszenia umowy dotyczącej okresu bieżącego zatrudnienia, pracodawca może wyciągnąć konsekwencje w stosunku do pracownika. Może to być wniosek o odszkodowanie, może być również rozwiązanie stosunku pracy. Co więcej, niepodpisanie takiej umowy może skutkować niepodpisaniem umowy o pracę lub wypowiedzeniem umowy obecnie trwającej – przedstawia Przemysław Pogłódek, prawnik, specjalista prawa pracy, współwłaściciel firmy „Kancelaria Prawna P. Pogłódek M. Różański S.C.”. – Jeśli chodzi o kwestię odszkodowania dla pracownika za podpisanie takiej umowy, w trakcie trwania stosunku pracy to świadczenie takie nie przysługuje. Oczywiście pracodawca może na korzyść pracownika wprowadzić do umowy zapis o wypłacie stosownego świadczenia. W szczególnych przypadkach może to być rozsądne, np. jeśli stosunek pracy powstaje na podstawie umowy na pół etatu. Pracodawca wypłaca wtedy
„odszkodowanie” za to, że w wolnym czasie pracownik nie współpracuje z innymi podmiotami gospodarczymi. Jest to jednakże świadczenie zupełnie dobrowolne.
Nieco inna sytuacja zachodzi w przypadku umowy o zakazie konkurencji trwającej po zakończeniu stosunku pracy. – W umowie takiej określa się okres obowiązywania zakazu konkurencji oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy w zamian za powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej w tym okresie. Odszkodowanie jest obligatoryjne (bez niego umowa będzie nieważna) i nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji – wyjaśnia Anna Telec, radca prawny, założycielka Kancelarii Prawa Pracy. – W przeciwnym razie mogło by dojść do sytuacji, że po zakończeniu współpracy pracownik nie może wykonywać zawodu, nie może zarabiać pieniędzy. To byłoby niedopuszczalne naruszenie zasad współżycia społecznego, zawartych w art. 8 Kodeksu pracy.
-- Tego typu umowy często spotyka się w przypadku wysokich stanowisk menedżerskich, kiedy pracownicy mają dostęp do szczególnie ważnych informacji o firmie – dodaje Przemysław Pogłódek z Kancelarii Prawnej P. Pogłódek M. Różański S.C.
*Polecamy: * Sporne godziny nadliczbowe
Tyle mówią przepisy w zakresie podpisywania umowy o zakazie konkurencji. A co dzieje się, gdy postanowienia takiej umowy zostaną naruszone? – Przede wszystkim, samo naruszenie umowy nie musi skutkować egzekwowaniem kary. Odszkodowanie przysługuje wtedy, gdy pracodawca poniesie szkodę na skutek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji. A to trzeba udowodnić – mówi Anna Telec z Kancelarii Prawa Pracy. Jeśli pracodawca lub pracownik zdecydują się wystąpić na drogę sądową, sprawa trafia do sądu pracy. – Oskarżony pracownik ma prawo się bronić np. poprzez odwołanie od rozwiązania stosunku pracy. Ciężar udowodnienia naruszenia umowy o zakazie konkurencji spoczywa na pracodawcy. Pracownik ma prawo przedstawić własne dowody na brak naruszenia umowy lub brak skutków jej naruszenia. W tym przypadku, każdy dowód jest dopuszczalny: zakres obowiązków, raport z wykonanych zadań, opinia drugiego pracodawcy – wylicza Przemysław Pogłódek z Kancelarii Prawnej P. Pogłódek M. Różański S.C.
Mariusz Ludwiński,MA,WP.PL