Balcerowicz: plan reform z 1989 r. był początkiem przełomu

Polska w okresie transformacji walczyła z galopującą inflacją, a plan reform zapoczątkowany w 1989 r. był początkiem przełomu - mówił w czwartek podczas uroczystości z okazji 20. rocznicy rozpoczęcia transformacji gospodarczej w Polsce prof. Leszek Balcerowicz.

Jak zaznaczył, przy pracach nad każdą dużą zmianą należy wykonać trzy operacje - zdiagnozować sytuację, określić cele, które chce się zrealizować i zdecydować się na konkretne działania. Powiedział, że w okresie przemian w Polsce najtrudniejsze było wykonanie projektu gospodarczego, "zarówno pod względem intelektualnym, jak i praktycznym". Dodał też, że grupa ludzi w Ministerstwie Finansów, która w 1989 r. pracowała nad budżetem, miała pouczcie misji.

Przypomniał, że jednym z wyzwań tamtych czasów była "galopująca inflacja, od 20 do 50 proc. miesięcznie" a plan reform wcielony w 1989 r. był początkiem przełomu. Jak zaznaczył, reformy na przełomie 1990-1991 roku prowadzone były w trakcie dwóch kampanii wyborczych (prezydenckiej oraz parlamentarnej). - Skupienie się tych zmian w trakcie tak gorącego okresu siłą rzeczy musiało wpłynąć na spadek popularności reform oraz ich twórców - mówił.

Podkreślił, że warunki życia, zarówno gospodarcze jak i niegospodarcze krajów naszego regionu, były o wiele bardziej zbliżone do siebie w 1989 roku, niż po dwudziestu latach zmian. - Na szczęście Polska pod względem głównych wskaźników gospodarczych należy do czołówki - zaznaczył.

Jego zdaniem, należy jednak wzywać prezydenta i główne partie opozycyjne do tego, aby dążyły wspólnie z rządem do reformy finansów naszego państwa. - Ważnym wyzwaniem jest wyprowadzenie polityki z przedsiębiorstw - mówił Balcerowicz podkreślając znaczenie prywatyzacji.

Dodał, że dobrze byłoby, gdyby obecnie powstało porozumienie ponad podziałami, podobnie jak 20 lat temu, bo sam rząd nie jest w stanie rozwiązać wszystkich problemów państwa, nie jest w stanie uchwalać ustaw bez opozycji. - Aby uzdrawiać finanse naszego państwa trzeba na przykład wydłużać wiek emerytalny - powiedział dziennikarzom już po uroczystościach.

Obecny na spotkaniu minister finansów Jacek Rostowski powiedział, że gdy posłowie w Sejmie głosowali nad ustawami planu Balcerowicza, on był w grupie resortu finansów, która prowadziła negocjacje z Międzynarodowym Funduszem Walutowym. - Leszek Balcerowicz opracował plan, który był naprawdę całościowy. Wiele innych krajów przeszło z komunizmu do kapitalizmu często po wielu mękach, ale na ogół te inne kraje nie miały całościowego planu - podkreślił.

Jak zaznaczył Rostowski, plan ten wykorzystywał silne strony polskiej gospodarki - relatywną otwartość na gospodarkę światową, w niektórych obszarach wolne ceny, zręby ładu korporacyjne i samorządy pracownicze. Przypomniał, że w parze z tym szły największe słabości polskiej gospodarki - szalejąca inflacja, puste pułki i kompletny brak rezerw.

- To, co plan Balcerowicza zrobił - ostro deprecjonując walutę, a potem otwierając gospodarkę, wprowadzając wymienialność efektywną w handlu zagranicznym i stały kurs - pozwoliło na odbudowę rezerw w ciągu 6 miesięcy i zabezpieczenie całego systemu (...) finansowego w Polsce - podkreślił i dodał, że zapewniło to także "spokój społeczny".

B. wicemarszałek Senatu, opozycjonista z czasów PRL Andrzej Wielowieyski powiedział, że ważniejszym od samego planu Balcerowicza, była odwaga, wola i konsekwencja zrealizowania go z ekipą skutecznych i odpowiedzialnych osób.

Jak zaznaczył plan Balcerowicza były zabezpieczeniem polskiej przyszłości. - Za ten wysiłek, do którego nas zmusił, za to musimy mu być wdzięczni, bo wycisnął z nas to, na co nas było stać i dzięki temu mamy otwarta historyczną szansę, by iść do przodu - powiedział.

Marszałek Sejmu Bronisław Komorowski, który w czwartek otworzył konferencję z okazji 20. rocznicy rozpoczęcia transformacji gospodarczej z udziałem prof. Leszka Balcerowicza, podziękował osobom wywodzącym się z rożnych środowisk politycznych, które uczestniczyły w pracach nad przygotowaniem reform gospodarczych w Polsce. Marszałek podziękował też społeczeństwu za wiarę, jaką obdarzyło osoby wprowadzające reformy. Podziękował też rządowi Tadeusza Mazowieckiego "od premiera do każdego ministra z każdego ugrupowania i w sposób naturalny - Leszkowi Balcerowiczowi".

Podkreślił, że przed 20 laty jedni się trzęśli ze strachu, inni mieli odwagę powiedzieć, że świat trzeba zmienić, i że Polskę trzeba przebudować. - Nie zawsze to było modne i nie zawsze było to przyjemne - zaznaczył.

Komorowski wspominał rozmowy z obozu internowania w Jaworzu, kiedy zastanawiano się nad ustrojem wolnej Polski. Jak mówił, cały obóz internowania, w którym byli przyszli premierzy, ministrowie, marszałkowie, słuchał dyskusji o wyższości modelu socjalizmu jugosłowiańskiego.

- Nikt nie odważył się myśleć, że trzeba odejść od socjalizmu ku kapitalizmowi. Nikt nie odważył się mówić o tym głośno - dodał Komorowski. Ocenił, że "to był wielki, trudny proces dojrzewania polskiej świadomości, docenienia potrzeby głębokich zmian".

- Nie jest rzeczą przypadkową, że ten stan świadomości trwał aż do 1989 roku, do momentu przełomu, kiedy okazało się, że zbankrutował poprzedni system - podkreślił marszałek.

- Warto więc dziś, wspominając początek trudnych prac nad pakietem ustaw gospodarczych, tu w polskim Sejmie X kadencji oddać hołd i podziękować za odwagę polityczną tych, którzy mieli i chcieli wziąć udział w pracach nad ustawami, a wywodzili się z rożnych środowisk politycznych - mówił.

Komorowski podziękował też ludziom, którzy wywodzili się z tradycji lewicowej socjalistycznej, że w imię nadrzędnego interesu państwa polskiego chcieli i umieli wyciągnąć daleko idące wnioski i uczestniczyli w przebudowie Polski.

Marszałek podziękował także polskiemu społeczeństwu za wytrwałość, wiarę, optymizm i zaufanie.

Podziękował też związkom zawodowym, a przede wszystkim Solidarności, że miała odwagę poprzeć najtrudniejsze reformy i uznać je za swoje. "To nie jest takie proste, to jest specyfika polska, że związek zawodowy Solidarność dwukrotnie wsparł reformy: czasu rządów Tadeusza Mazowieckiego i Leszka Balcerowicza oraz reformy Jerzego Buzka" - dodał.

- Warto podziękować sobie samym, że w tym gronie jest wiele osób, które miały odwagę wziąć udział w tej trudnej sytuacji, stanąć przed innymi ludźmi i powiedzieć, że tak trzeba, innej drogi nie ma, że nie ma pomysłu na trzecią drogę, na półśrodki, trzeba zmienić Polskę. Koniec i kropka - podkreślił Komorowski.

Po wyborach 4 czerwca 1989 r. i objęciu rządu przez Tadeusza Mazowieckiego, wicepremier i minister finansów w jego rządzie Leszek Balcerowicz wraz ze współpracownikami, przygotowali plan ustrojowych przekształceń gospodarczych.

Zmiany prowadzące od socjalizmu do kapitalizmu zostały nazwane planem Balcerowicza. Zespół pod kierownictwem Balcerowicza prowadził prace nad planem w ekspresowym tempie - od września do października. W październiku, założenia planu stały się ogólnodostępne i opublikowane w "Rzeczpospolitej".

Równolegle z pracami nad planem, rząd zaapelował do Zachodu o pomoc m.in. o redukcję zadłużenia, wsparcie funduszu stabilizacyjnego i o kredyty z Banku Światowego.

7 grudnia 1989 Leszek Balcerowicz przedstawił w Sejmie założenia 11 projektów. Między 17 a 27 grudnia pracowała nad nimi komisja nadzwyczajna pod przewodnictwem Andrzeja Zawiślaka. 10 ustaw z planu Balcerowicza Sejm i Senat przyjęły między 27 do 29 grudnia. 30 grudnia podpisał je ówczesny prezydent - Wojciech Jaruzelski. Jedenastą ustawę planu - o demonopolizacji odesłano do dalszych prac i uchwalono w lutym.

Uroczyste spotkanie marszałka Sejmu Bronisława Komorowskiego z osobami pracującymi w 1989 roku nad przygotowaniem systemowych reform gospodarczych w Polsce zorganizowane zostało wraz ze Społeczną Inicjatywą RAZEM'89. Spotkanie rozpoczęło się od projekcji filmu zawierającego fragmenty wystąpienia Leszka Balcerowicza w Sejmie 17 grudnia 1989 r.