Bezrobocie - czy jest się czego bać? - nasz raport z ankiety

Boimy się bezrobocia. W Polsce trudno jest znaleźć pracę i jednocześnie łatwo ją stracić - takiego zdania jest 40 % internautów biorących udział w ankiecie przeprowadzonej przez serwis praca.wp.pl

37 % wskazuje na fakt, iż nawet wykształcone osoby pozostają dzisiaj bez pracy, zaś 9 % uważa, iż nie ma zapotrzebowania na umiejętności, jakimi dysponują (zobacz wyniki ankiety)
.

Optymizmu w wypowiedziach ankietowanych niewiele. Zaledwie 3 % uważa, że ich pozycja na rynku pracy jest ugruntowana na tyle, że nie muszą się obawiać utraty pracy, natomiast 10 % uznało, iż zawsze można znaleźć jakąś posadę.

Lęk przed nagłym zwolnieniem dominuje również w opiniach internautów. Bardzo często podkreśla się poczucie niepewności, jakiego doświadcza się na co dzień, nie wiedząc, czy sytuacja firmy nie pogorszy się na tyle, że konieczne będą kolejne zwolnienia... Okazuje się także, że niejednokrotnie szef czy kierownik zdają się wykorzystywać trudności na rynku, wymuszając pracę po godzinach lub grożąc zwolnieniem...

Żyjemy w czasach, w których ważny jest sukces, sława i wolność, w świecie, gdzie istotną rolę odgrywa poziom konsumpcji dóbr. Ludzie, którzy nie mogą w pełni korzystać z uroków rynku towarów i usług spychani są na margines. Pozostają na uboczu życia społecznego, najczęściej traktowani jako Inni- czyli gorsi. Taką grupę Innych stanowią bezrobotni.
Według najświeższych danych w Polsce około 2 miliony 809 tys. osób nie ma pracy. Jacy są ci Inni, bezrobotni? Jakie są psychologiczne konsekwencje braku pracy?

Inny czyli bezrobotny
Z socjologicznego punktu widzenia rola zawodowa, jaką pełni człowiek, konstytuuje jego „ja”. Stanowi istotny element jego tożsamości. Po utracie pracy ludzie, niejako na nowo, muszą siebie określić. A to nie przychodzi łatwo.
Osoby pozbawione zatrudnienia najczęściej odczuwają swój nowy status jako ciężar. Etykieta bezrobotnego piętnuje ich w kontaktach społecznych. Zamożna część społeczeństwa uważa bezrobotnych za istoty leniwe, niechętne do pracy czy po prostu pasożytnicze. Bycie bezrobotnym naznacza, staje się stygmatem.
Ludzie pozbawieni zatrudnienia unikają sytuacji, w których mogliby być opatrzeni owym negatywnym terminem. Stąd najczęstszą reakcją jest izolacja. Bezrobotni odseparowują się od swego otoczenia. Towarzyszy im poczucie naznaczenia i wstydu. Przez co stają się jeszcze bardziej nieszczęśliwi, sfrustrowani i agresywni.

Reakcja na zwolnienie
Pierwszymi pojawiającymi się reakcjami na utratę pracy są poczucie pokrzywdzenia, szoku, oburzenie, furia, czasami strach, chęć zemsty. Zwolnienie jest wydarzeniem o szczególnie stresującym charakterze. Zmusza ono jednostkę do zmiany dotychczasowego stylu życia. Zwolnienie z pracy staje się głębokim zawodem wyzwalającym uczucie cierpienia.
Jedną z najważniejszych czynności dla dobrostanu osoby, która utraciła pracę jest odpowiedź na pytanie o przyczyny tego stanu rzeczy; *„Dlaczego to właśnie ja zostałem zwolniony?” * Wytłumaczenie niepowodzenia służy do przywrócenia kontroli nad zdarzeniem, na które nie miało się bezpośredniego wpływu. Dokonanie interpretacji pozwala na emocjonalną jego akceptację, pomaga przystosować się do nowej sytuacji. Natomiast brak akceptowalnego wyjaśnienia poniesionej porażki utrudnia skupienie uwagi na przyszłości.
Dla samooceny jednostki istotne jest także, gdzie osoba ta lokuje przyczyny utraty pracy. Jeśli lokuje przyczynę w sobie jej samoocena ulega obniżeniu.

Czas pozostawania bez pracy
Najważniejszym czynnikiem wpływającym na sytuację psychologiczną bezrobotnego jest czas pozostawania bez pracy.
Większość bezrobotnych Polaków dotyka długotrwałe bezrobocie czyli okres od 12 miesiąca. Aż 50% spośród nich pozostaje bez pracy dłużej niż dwa lata – wynika z raportu przeprowadzonego przez CBOS.
Długotrwałe pozbawienie miejsca zatrudnienia powoduje najpoważniejsze konsekwencje psychologiczne. W miarę upływu czasu następuje stopniowe osłabienie motywacji, zwiększa się poczucie frustracji, a negatywne konsekwencje pogłębiają się.
U osób bezrobotnych obserwuje się spadek aktywności. Brak zaangażowania zarówno w poszukiwania nowego miejsca zatrudnienia, jak i w sferę związaną z prowadzeniem domu. Bezrobotni zwykle nie zastępują pracy nowym rodzajem aktywności. Ich styl życia cechuje bierność.
Osoba bezrobotna ma poczucie, że cele warte realizacji nie istnieją, nie ma więc sensu rozpoczynać jakiegokolwiek działania. Stąd nieumiejętność planowania. Poczuciu bezcelowości często towarzyszy brak sensu życia.
Skutkiem długotrwałego bezrobocia jest wyuczona bezradność. Zjawisko to polega na utracie przez człowieka wszelkiej nadziei na zmianę swojej sytuacji. Wiąże się to z brakiem zainteresowania przyszłością oraz niechęcią do podejmowania czynności, mających na celu znalezienie pracy.
Po 1,5 rocznym okresie pozostawania bez pracy bezrobotni- jak wynika z badań- odznaczają się o wiele gorszym stanem zdrowia niż pracujący. Liczba samobójstw i prób samobójczych jest w tej grupie dwa razy częstsza niż w całej populacji.

Zaangażowanie w rolę zawodową
Im silniej osoba, która traci pracę, identyfikuje się z wykonywanym uprzednio zawodem, im większą wagę przywiązuje do wykonywanej czynności, tym mocniej odczuje utratę pracy. Osoby o największym stopniu identyfikacji narażone są na depresję, myśli samobójcze czy rozpad więzi rodzinnych.

Stres finansowy
Trudności finansowe, które są skutkiem braku pracy, wpływają na pogorszenie się zdrowia psychicznego. Złe warunki materialne są jednym z głównych czynników wywołujących stany depresyjne związane z poczuciem braku stabilności i bezpieczeństwa socjalnego. Niskiej kondycji psychosomatycznej towarzyszy w szczególności wzrost zapadalności na niektóre choroby zakaźne, choroby społeczne - nerwice, choroby serca oraz znaczny wzrost zachorowalności na czynną gruźlicę płuc, tradycyjnie już uznaną za chorobę będącą wynikiem biedy i niedożywienia.
Z polskich badań wynika, że większość rodzin dotkniętych bezrobociem nie uzyskuje dochodów na poziomie minimum socjalnego.

Destabilizacja życia rodzinnego
Bezrobocie, z jednej strony przyczynia się do osłabienia więzi między ludźmi, z drugiej zaś uzależnia jednostkę od otoczenia. Osoba pozbawiona pracy czuje się winna złej sytuacji materialnej, w jakiej znalazła się jej rodzina. W gospodarstwach domowych ludzi nie pracujących często pojawiają się wzajemne żale, konflikty oraz zachowania agresywne. Brak pracy sprzyja rozwodom.
Szczególnie mężczyźni tracą poczucie własnej wartości oraz silnie przeżywają utratę autorytetu w oczach domowników.
Osoby bezrobotne częściej niż ludzie pracujący sięgają po alkohol. Najsilniej skutkami dezaktywacji zawodowej zagrożeni są ludzie młodzi. W tej grupie lęk o przyszłość może prowadzić do narkomani, prostytucji i przestępczości.

Czy boisz się bezrobocia? Czekamy na Wasze opinie