Co zrobić, aby uniknąć gwałtownego spowolnienia

Planowany wzrost może być trudny do osiągnięcia, bowiem w opinii PKPP Lewiatan gospodarka sygnalizuje możliwość gwałtownego spowolnienia.

Potrzebne są pilne działania, przede wszystkim:

• współpraca wszystkich sił politycznych, także na polu legislacyjnym, szczególnie: szybkie podpisanie przez Prezydenta ustawy o Komitecie Stabilności Finansowej oraz nowelizacji ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, a także szybkie procedowanie projektu ustawy o udzielaniu przez Skarb Państwa wsparcia instytucjom finansowym, który wpłynął do Sejmu i czeka na pierwsze czytanie
• system stałych konsultacji Komitetu Stabilności Finansowej z przedsiębiorcami i sektorem finansowym dla zmniejszenia asymetrii informacji, która prowadzi do wzrostu ryzyka w podejmowaniu decyzji przez obie strony – regulatorów i biznes
• współprac związków zawodowych, które, rozumiejąc powagę sytuacji i jej skutki dla rynku pracy, ograniczą nieuzasadnione roszczenia i protesty
• wspólne, energiczne i konsekwentne działania skupione na stworzeniu warunków do jak najszybszego przyjęcia w Polsce euro
• uchwalenie i podpisanie przez Prezydenta ustawy o emeryturach pomostowych
• maksymalne ograniczanie deficytu finansów publicznych i prowadzenia reform zwiększających efektywność wydatkowania pieniędzy publicznych
• podjęcia przez Ministerstwo Finansów, Narodowy Bank Polski i Komisję Nadzoru Finansowego jak najszybszych działań zmierzających do wsparcia sektora bankowego instrumentami pozwalającymi na zachowanie przez banki płynności i zmniejszenie tym samym ryzyka braku płynności krótkoterminowej i długoterminowej w przedsiębiorstwach.

Dziś kluczowe dla osłabienia skutków światowego kryzysu w polskiej gospodarce jest zapewnienie z jednej strony bezpieczeństwa sektora finansowego, z drugiej zaś nieodcinanie sektora przedsiębiorstw od finansowania. Dlatego PKPP Lewiatan szuka rozsądnego kompromisu między tymi wyzwaniami. W tym celu prowadził konsultacje z prezesem NBP (5 listopada), ministrem finansów (6 listopada) i przewodniczącym KNF (7 listopada) z udziałem przedstawicieli banków i przedsiębiorców, dyskutując pakiet działań antykryzysowych. Został on przesłany 18 listopada 2008 naszym rozmówcom i będzie dalej konsultowany i, oby jak najszybciej, wdrażany. Proponowane działania dotyczą krótkiej perspektywy. Działania średnio i długookresowe wymagają odrębnych dyskusji i ustaleń.

Rekomendacje dla Ministra Finansów;

• jak najszybsze uruchomienie mechanizmów pozwalających na skuteczne i adekwatne do potrzeb gwarantowanie depozytów oraz transakcji na rynku międzybankowym
• zobowiązanie wszystkich banków do podpisania umowy ramowej dotyczącej możliwości korzystania z tych mechanizmów
• warunkiem uzyskania gwarancji powinno być zapewnienie przez banki, że akcja kredytowa pozostanie na poziomie nie niższym niż w 2008 r. powiększonym o dynamikę nominalnego PKB (6-7%), aby zapewniony był dopływ pieniądza do gospodarki
• uruchomienie innych instrumentów poprawiających płynność sektora finansowego, m.in. zezwolenie na bezpośrednie zawieranie transakcji dwustronnych przez fundusze inwestycyjne i fundusze rynku pieniężnego
• wprowadzenie gwarancji dla kredytów udzielanych pod projekty inwestycyjne w infrastrukturę gospodarczą, które uniezależnią inwestycje infrastrukturalne istotne dla rozwoju gospodarczego od sytuacji na rynku finansowym
• wprowadzenie gwarancji dla kredytów udzielanych pod projekty realizowane w oparciu o środki z funduszy strukturalnych
• terminowe realizowanie zobowiązań sektora publicznego wobec przedsiębiorstw
• terminowe realizowanie zobowiązań Instytucji Wdrażających i Instytucji Pośredniczących wobec Beneficjentów funduszy unijnych
• bezpośrednie dotacje (za pomocą niższych stawek) dla poszczególnych branż bądź firm rozpoczynających działalność, wspierających poziom zatrudnienia oraz strategię rządu
• oferowanie przez agencje rządowe kredytów hipotecznych nabywcom mieszkań o niższych dochodach, którzy nie będą w stanie spełnić nowych, bardziej restrykcyjnych warunków kredytowych stawianych przez banki
• zwiększenie obecnego poziomu ulgi podatkowej dot. kredytów hipotecznych dla nabywców mieszkań na rynku pierwotnym
• umożliwienie wszystkim przedsiębiorstwom (nie tylko MSP) zaliczania 100% wydatków inwestycyjnych w koszty uzyskania przychodów (prawo, a nie obowiązek)
• uporządkowanie zasad i profesjonalizacja kontroli skarbowych w przedsiębiorstwach
• urealnienie założeń makroekonomicznych do budżetu państwa na 2009 r. Rekomendacje dla prezesa Narodowego Banku Polskiego:

• poszerzenie możliwości Operacji Otwartego Rynku (OOR) m.in. przez zapewnienie OOR o szerszym wachlarzu terminów zapadalności, wprowadzenie OOR takich jak kompensacja, rozszerzenie listy zabezpieczeń dla kredytu lombardowego, czy zapewnienie efektywnej współpracy NPB z KDPW
• akceptacja obligacji korporacyjnych jako zabezpieczenia w operacjach otwartego rynku NBP
• uproszczenie operacji swapów walutowych, rozpoczęcie operacji w CHF; zaoferowanie dłuższych terminów zapadalności, powyżej 7 dni, zwłaszcza do 3 miesięcy; poprawa cen stóp w kierunku poziomów rynkowych
• obniżenie wymogu z tytułu rezerwy obowiązkowej z 3.5% do 2% (wymóg EBC to 2%)
• przedterminowy wykup obligacji NBP wydanych w zamian za zmniejszenie rezerwy obowiązkowej (KRN)
• dalsze rozszerzenie listy możliwych zabezpieczeń pod zastaw kredytów lombardowych, w tym o zastaw na hipotekach i kredytach korporacyjnych (przy wyższej redukcji)
• obniżenie stopy kredytu lombardowego (tj. zwężenie korytarza stawki referencyjnej, tak jak zrobił to EBC)
• zwiększenie dostępności podmiotów, które mogą skorzystać z kredytu lombardowego
• obniżenie 3-miesięcznej stawki WIBOR celem zbliżenia jej do celu wyznaczonego przez RPP i stanowiącego warunek uczestnictwa w "Pakiecie Zaufania
• obniżenie przez RPP oficjalnych stóp procentowych.

Rekomendacje dla przewodniczącego Komisji Nadzoru Bankowego:

• zmiana istniejących praktyk rachunkowych, zgodnie z którymi niezrealizowane zyski oraz straty na portfelu handlowym (zwłaszcza w odniesieniu do zadłużenia w papierach polskiego rządu) są uwzględniane przy pomiarze adekwatności kapitałowej. Zmiana tych praktyk mogłaby być czasowa (np. 6 lub 12 miesięcy)
• regulacje nakładane na Fundusze Inwestycyjne oraz Fundusze Rynku Pieniężnego powinny pozwolić na potrzebną dziś elastyczność (np. pożyczanie środków pomiędzy funduszami lub pomiędzy funduszami a Ministerstwem Finansów)
• zaostrzenie mechanizmów kontrolnych w odniesieniu do polityki udzielania kredytów w walutach obcych w zakresie limitów maksymalnego zaangażowania i/lub dodatkowych wymogów kapitałowych w zależności od waluty
• wspieranie fuzji banków (system bankowy jest bardzo rozproszony)
• pomoc bankom w „upłynnieniu” w większym stopniu ich bilansu poprzez wykorzystywanie portfeli kredytowych jako zabezpieczenia.

Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan
Warszawa, 19 listopada 2008 r.