Działalność e‑commerce - jak skutecznie zacząć?

Bez względu na to, czy przedsiębiorca wybiera gotową platformę oferującą ograniczone rozwiązania modelowe, czy też tworzy od podstaw własny serwis internetowy, dostosowany do konkretnych potrzeb i planów rozwoju, musi samodzielnie zadbać zarówno o ochronę swoich praw, jak i o ograniczenie ryzyka związanego z możliwością naruszenia prawa dotyczącego prowadzenia działalności z wykorzystaniem internetowego kanału dystrybucji.

• Prawa własności intelektualnej do serwisu internetowego i jego zawartości;

1. Legalne przetwarzanie danych osobowych klientów w sposób realizujący cele przedsiębiorcy;

• Zorganizowanie ram prawnych modelu biznesowego w sposób zabezpieczający zarówno przed nierzetelnością konsumentów, jak i przed roszczeniami z tytułu naruszenia ich praw ustawowych.

Zamawiając stworzenie serwisu internetowego u wykonawcy, należy pamiętać o zawarciu umowy, która szczegółowo opisze zamówiony u wykonawcy efekt, wraz z funkcjonalnościami i założeniami dotyczącymi usability serwisu. Na tym etapie należy również pomyśleć o wytycznych dotyczących optymalizacji konstrukcji serwisu z punktu widzenia SEO, czy innych planowanych praktyk marketingu efektywnościowego w Internecie. Bezpiecznie jest przyjąć założenie, że wykonawca nie zrobi niczego, co wyraźnie nie zostało wskazane w umowie lub zrobi to w sposób wygodny dla siebie, a niekoniecznie korzystny dla zamawiającego.

Niestety, nie można skutecznie nabyć po prostu "wszystkich praw autorskich" do dzieła tak jak ma to miejsce, gdy kupuje się rzecz. Dlatego tylko dobrze przemyślana i skonstruowana umowa zagwarantuje przedsiębiorcy prawo do zgodnego z oczekiwaniami wykorzystania zamówionego serwisu oraz możliwość jego samodzielnej modyfikacji, rozbudowy i ulepszania, a także wykorzystania jego elementów bez konieczności uzyskiwania dodatkowych zgód i ponoszenia dodatkowych opłat na rzecz jego twórcy. Kluczowe znaczenie będzie miała w tym zakresie zwłaszcza konstrukcja i zakres nabywanych praw do zastosowanego przy tworzeniu serwisu CMS (Content Management System) - systemu, dzięki któremu przedsiębiorca będzie mógł samodzielnie zarządzać treściami udostępnianymi w serwisie.

Nie mniej istotne będzie także zadbanie o prawidłowy wybór domeny, pod którą będziemy działać oraz zadbanie o zagwarantowanie sobie "pierwszeństwa" korzystania z niej. Inaczej ryzykujemy spory o odszkodowania oraz utratę możliwości jej wykorzystania w przyszłości.

Powszechnym zwyczajem jest regulowanie zasad funkcjonowania serwisu e-commercowego w formie regulaminu. Jego wybór nierzadko polega w praktyce na skopiowaniu regulaminu, wykorzystywanego już przez kogoś, kto prowadzi podobną działalność (co samo w sobie jest naruszeniem praw autorskich twórcy kopiowanego regulaminu). Taki regulamin - niczym garnitur kupiony przez Internet - niekiedy będzie pasował do danego modelu biznesowego lepiej, niekiedy gorzej, a czasem w ogóle.

Na tym jednak nie koniec ryzyk. Dość powiedzieć, że obecnie funkcjonuje właściwie osobna gałąź biznesu, w ramach której wyspecjalizowane fundacje (nierzadko powiązane osobowo i kapitałowo z kancelarią prawną) wyszukują regulaminy naruszające prawa konsumentów po to, aby złożyć właścicielowi serwisu internetowego propozycję zawarcia ugody w zamian za zapłatę określonej kwoty pod groźbą wytoczenia powództwa przed Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów i zwiększenia w ten sposób kosztów po stronie przedsiębiorcy.

Można więc być mądrym przed lub po szkodzie. Albo liczyć na szczęście, "losując" regulamin z Internetu.

Już samo zapisanie danych osobowych użytkownika w bazie danych powiązanej z serwisem internetowym stanowi w świetle prawa przetwarzanie danych osobowych. Z faktem ich przetwarzania wiąże się zaś szereg obowiązków.

Z pierwszej kolejności konieczne jest ustalenie, czy na ich przetwarzanie konieczne jest uzyskanie zgody konsumenta. A następnie wybranie prawidłowej formuły klauzuli o wyrażeniu takiej zgody, zapewniającej rzeczywistą możliwość wykorzystania danych zgodnie z potrzebami przedsiębiorcy.

W większości wypadków będzie też konieczne zgłoszenie prowadzonego zbioru danych Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych oraz sformułowanie polityki bezpieczeństwa danych osobowych i instrukcji zarządzania systemem informatycznym, w którym dane będą przetwarzane. Dokumenty te w praktyce liczą najczęściej kilkadziesiąt stron, żeby w pełni uczynić zadość wymogom wynikającym z przepisów prawa.

Zadanie z ochrony danych osobowych warto odrobić. Naruszenie regulacji prawnej nie tylko uniemożliwi przedsiębiorcy wykorzystanie danych klientów zgodnie z zamierzeniami, ale także narazi na kontrolę ze strony GIODO i grzywny, a nawet na karę pozbawienia wolności.

Radca prawny dr Tomasz Szczurowski
partner zarządzający
Svitlana Shaidullina
prawnik
Kancelaria Prawna Waluga Szczurowski i Wspólnicy sp. k.