Eksperci za kontrolą renty dożywotniej przez KNF; Komisja ma zastrzeżenia

Na początku lipca Ministerstwo gospodarki przekazało projekt ustawy o dożywotnim świadczeniu pieniężnym do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych. Takie świadczenie mogliby dostać seniorzy w zamian za mieszkanie oddane instytucjom oferującym tę usługę; w lokalu mogliby mieszkać do końca życia.

"Projekt proponuje objęcie nadzorem KNF podmiotów świadczących ofertę renty dożywotniej, ale nie daje organowi nadzoru instrumentów umożliwiających sprawowanie nadzoru nad nimi w sposób efektywny" - powiedział PAP Maciej Krzysztoszek z Departamentu Komunikacji Społecznej KNF.

Jak podkreślił, usługę zarówno odwróconego kredytu hipotecznego, jak i renty dożywotniej powinny świadczyć wyłącznie wyspecjalizowane instytucje finansowe, które mają doświadczenie w zarządzaniu ryzykiem.

Krzysztoszek zaznaczył, że szczegółowe uwagi do projektu KNF przekaże MG w ramach konsultacji publicznych.

Formalnie odwrócona hipoteka jeszcze w polskim prawie nie istnieje, natomiast renta dożywotnia jest uregulowana w kodeksie cywilnym. Projekt ws. odwróconego kredytu hipotecznego, autorstwa resortu finansów, rząd przyjął pod koniec kwietnia. W obu przypadkach chodzi o umożliwienie starszym osobom spieniężenia posiadanej nieruchomości, a jednocześnie pewność mieszkania w niej do końca życia. Najważniejsza różnica dotyczy momentu przeniesienia prawa własności do nieruchomości. W przypadku kredytu bank przejmuje ją dopiero po śmierci uprawnionego, pod warunkiem, że jego spadkobiercy nie skorzystają z prawa do jej wykupu. Jeśli chodzi o rentę, nieruchomość od razu przechodzi na własność spółki oferującej tego typu usługę.

Prezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego prof. Elżbieta Mączyńska oceniła w rozmowie z PAP, że renta dożywotnia i odwrócony kredyt hipoteczny daje możliwość poprawy bytu seniorów. "Równocześnie obydwa produkty są obarczone pewnym ryzykiem i dlatego powinny być wprowadzane jednocześnie, by dać osobom starszym możliwość wyboru. Powinny być one zabezpieczone przed możliwymi nieprawidłowościami. Zwłaszcza dotyczy to renty dożywotniej" - zaznaczyła.

Zauważyła, że instytucje oferujące rentę dożywotnią często bankrutują, albo znikają z rynku lub też umowy zawierane ze świadczeniobiorcami są dla nich bardzo niekorzystne.

"Dobrze, że Ministerstwo Gospodarki zadbało w projekcie o to, by nie dopuścić do nadmiernego poziomu ryzyka. Najważniejsza jest jednak edukacja w tym zakresie. Trzeba jak najwięcej mówić o różnicach między rentą dożywotnią a odwróconym kredytem hipotecznym" - zaznaczyła.

Mączyńska zwróciła uwagę, że obecnie renta dożywotnia nie jest gwarantowana przez państwo. "Słuszne są propozycje resortu gospodarki, by Komisja Nadzoru Finansowego objęła nadzorem instytucje, które będą świadczyły takie usługi" - podkreśliła.

Dożywotnie świadczenia pieniężne - zgodnie z projektem MG - będą mogły oferować spółki akcyjne o kapitale zakładowym wynoszącym co najmniej 2 mln euro. Potrzebne będzie zezwolenie KNF. Komisja będzie mogła je cofnąć w przypadku stwierdzenia naruszeń prawa przez spółkę lub zaniechania przez nią obowiązków określonych w ustawie. W zależności od rodzaju naruszeń KNF będzie mogła nakładać kary do 200 tys. zł lub do 500 tys. zł. Również wysokie kary finansowe są przewidziane dla zarządu spółki za wykonywanie działalności bez zezwolenia KNF - 10 mln zł albo do pięciu lat więzienia, albo te dwie kary łącznie.

"Podpisuję się pod tymi rozwiązaniami resortu gospodarki. Tutaj ostrożności nigdy nie za wiele. Temat jest bardzo wrażliwy społecznie i równocześnie często dotyczy ludzi słabo wyedukowanych ekonomicznie. Rynek nie ma wrogów, ale ma wiele ofiar, ze względu na nieznajomość brutalnych jego reguł" - zaznaczyła.

Również dyrektor w Związku Banków Polskich Norbert Jeziorowicz pozytywnie ocenił powstanie projektu ws. renty dożywotniej. Żałuje jednak, że resort gospodarki przygotował go tak późno. "Regulacje dotyczące renty dożywotniej i odwróconego kredytu hipotecznego powinny być procedowane równolegle i wejść w życie w tym samym czasie, by klienci nie czuli się zdezorientowali" - ocenił.

"Niewątpliwie bardzo dobrym rozwiązaniem jest to, żeby podmioty świadczące rentę dożywotnią były nadzorowane przez państwo. Dobrze, że wymogi wobec członków zarządu instytucji oferujących takie świadczenie będą restrykcyjne" - podkreślił Jeziorowicz.

MG podkreśla, że celem projektu nie jest upowszechnienie usługi renty dożywotniej na rynku, lecz zabezpieczenie seniorów, będących słabszą stroną takich umów.