Inteligencja emocjonalna zrobi z Ciebie szefa

Czy wszyscy ludzie na szczycie kariery to specjaliści o głębokiej wiedzy i mądrości? Bynajmniej. Statystyki pokazują, że najwyższych stanowisk nie zajmują osoby ponadprzeciętne umysłowo, a takie, które cechują się inteligencją emocjonalną.

Nie, nie każdy człowiek sukcesu rozwiązuje dla przyjemności zagadki Mensy. Nie każdy jest logikiem i strategiem, ani nie każdy umiał czytać w wieku czterech lat. Jednak duża część osób, która wiedzie udane życie zawodowe, w tym osoby na kierowniczych stanowiskach, są szczególnie obdarzone przez naturę: cechuje ich wysoka inteligencja emocjonalna. W dziedzinie zawodowej jest ona nie tylko pomocna. Jak się okazuje, bez rozwiniętych kompetencji emocjonalnych wręcz nie można skutecznie przewodniczyć grupie, ani stawiać czoła trudnościom – inteligencja ta jest więc warunkiem owocnej kariery.

EQ to nie IQ

Nieco teorii: termin inteligencji emocjonalnej (Emotional Intelligence Quotient – w skrócie EQ) to dość młode pojęcie, jak na sukces, który zdążyło odnieść – zostało opracowana przez Saloveya i Mayera, badaczy zagadnienia zarządzania, w 1990 r. Jest to ogólna nazwa na posiadanie 3 grup zdolności nazywanych także kompetencjami: związanych z rozpoznawaniem emocji, z przestrzenią międzyludzką i z działaniem.

EQ jest więc pewnym zestawem umiejętności. Podobnie jest w przypadku zwykłej inteligencji. Tam też liczą się zdolności, tyle że inne: analizowania informacji, posługiwania się intelektem. Struktura jest więc bliźniacza – dlatego obie nazywają się inteligencjami – jednak w tych dwóch typach główną partię grają inne instrumenty. To nie umysł decyduje o wysokiej inteligencji emocjonalnej, a psychika. W związku z tym poziom jednej z nich nie musi równać się poziomowi drugiej.

W pracy za pan brat z emocjami

Ktoś mógłby pomyśleć, że takie psychologiczne zdolności mogą przydać się co najwyżej pedagogom, wychowawcom czy tym, którzy na emocjach zarabiają – marketingowcom. Jest to jednak punkt widzenia dyletanta. Bo owe kompetencje są nieustannie używane niemal w każdej pracy. Umiejętność kierowania własnymi emocjami przekłada się na funkcjonowanie firmy. Dotyczy to przede wszystkim osób zarządzających zespołem, ale i szeregowego pracownika. Jakie znaczenie ma więc inteligencja emocjonalna w pracy zawodowej? – Inteligencja osób zarządzających zasobami ludzkimi wymaga umiejętności zarządzania emocjami – zauważa Małgorzata Radziwanowska, specjalista od doskonalenia zawodowego. A to dopiero początek listy zależności. Zdaniem specjalistów, ocena, ekspresja i kontrola emocji to podstawowe funkcje EQ wykorzystywane w efektywnej pracy. Właściwe odczytywanie swoich stanów i emocji innych osób pomaga utrzymywać stabilny stan własnego samopoczucia, a także reagowanie na wahania nastrojów współpracowników. – Osoby o
niewykształconej inteligencji emocjonalnej często nie potrafią nazywać własnych uczuć, mają trudności w wyrażaniu własnych emocji – tłumaczy Radziwanowska. Bo udana praca w grupie wymaga jasnego definiowania tego, co uważamy za problem w jej obrębie, jaka decyzja nas dotknęła, a co nas podbudowało. Tylko w ten sposób skutecznie rozwiązuje się problemy, zapobiega się powstawaniu konfliktów i błędnemu rozumieniu poleceń. Z tym też łączy się zagadnienie ekspresji – jeśli potrafimy właściwie wyrazić to, co czujemy, wówczas trafiamy ze swym przekazem do innych bez pudła. Jesteśmy dobrze rozumiani, a więc można powierzyć nam zarządzanie innymi pracownikami. Szczególnie istotna jest zdolność kontrolowania emocji. Osoby nie poddające się presji w kryzysowych sytuacjach są cenione w każdej organizacji. Furiaci zaś nie zyskują sobie szacunku. Kontrolowanie swych emocji zapobiega także poddawaniu się manipulacji. Osoba, która trzyma emocje w ryzach, nie da się tak łatwo nabrać na zwodzące komunikaty wykorzystywane w
reklamach.

Inteligencja emocjonalna opiera się także na zdolnościach związanych z życiem społecznym i skutecznym działaniem. To elementy, bez których udane życie zawodowe nie ma szans na realizację. Po pierwsze, praca niemal zawsze zakłada kontakt z ludźmi. W tym wypadku osoby o rozwiniętej umiejętności komunikowania się wiele zyskują. Odznaczanie się asertywnością i empatią czyni nas ludźmi, na których można polegać. Jeśli potrafimy współpracować, wpływać na innych i przewodniczyć grupie, drzwi do kariery managera stoją dla nas otworem. Po drugie, zdolności związane ze skutecznym działaniem, takie jak łatwość samomotywowania i dostosowywania się do zmiennych warunków, to atrybuty cennych pracowników na każdym szczeblu.

Zmądrzeć emocjonalnie

Tak jak nie wszyscy zostali po równo obdarzeni przez los inteligencją intelektualną, tak i poziom EQ może się różnić u każdego człowieka. Co ciekawe, rzadko idą ze sobą w parze te dwa typy zdolności: – Osoby o wyjątkowo wysokim ilorazie inteligencji zadziwiająco kiepsko radzą sobie w życiu prywatnym i często postrzegane są jako dziwaczne i nieprzewidywalne – np. Albert Einstein, Leonardo da Vinci – stwierdza psycholog Agata Ciurapińska.

Ciurapińska uważa ten fakt za problem, na jaki nie zwraca się uwagi w procesie kształcenia. Dzieci przyzwyczajane są do nauki przedmiotów w szkole, ale nikt nie pokazuje im, jak radzić sobie z trudną sytuacją międzyludzką. Ponadto mały intelektualista często nie musi motywować się do nauki, bo ta nie sprawia mu problemu. Jednak przyszła praca zawodowa może wymagać od niego pracy nad tą zdolnością, która jest mu zupełnie obca. W związku z tym należy rozwijać już u najmłodszych inteligencję emocjonalną przez kształcenie empatii na przykładach literackich i historycznych, pytanie ich o uczucia z nimi związane itp. Istnieje szansa, że na rynek pracy dotrą już jako emocjonalnie inteligentni ludzie.

To plan na przyszłość, tymczasem już dziś pracuje rzesza ludzi o niskim EQ. Jest to wartość mierzalna i często bada się ją już na etapie rekrutacji. Jeśli jednak przez sito HR-owców przemkną się emocjonalni inaczej, to jeszcze nie wszystko stracone. Można pracować nad wspomnianymi zdolnościami, bo część z nich nabywa się w ciągu życia. W tym celu warto skorzystać z pomocy trenerów, którzy organizują pracę nad emocjami np. poprzez takie proste ćwiczenia angażujące cały zespół:

- Grupę pracowników dzielimy na 3 lub 4 osobowe zespoły, wśród których zostają rozlosowane opisy sytuacji wywołujących negatywne emocje. Każdy z zespołów ma za zadanie znaleźć sposoby radzenia sobie z daną emocją, wywołaną przez wymyślone sytuacje. Wszystkie sposoby zostają zaprezentowane na forum i poddane dyskusji. To ćwiczenie sprawdza stopień umiejętności radzenia sobie z destrukcyjnymi stanami emocjonalnymi, takimi jak smutek, lęk czy złość oraz pozwala na odnalezienie sposobów radzenia sobie z nimi poprzez symulację działania własnego i innych – relacjonuje Małgorzata Radziwanowska.

Najlepiej jednak, kiedy zespołem dowodzi osoba o wysokiej inteligencji emocjonalnej. Dzięki swym sprawnościom potrafi kierować uczuciami innych osób i efektywnie pracować na emocjonalnym zasobie swego teamu. Sukces osób wchodzących w skład grupy, który został osiągnięty na bazie EQ, jest wówczas jego sukcesem.

Elżbieta Bartoszewska