Jadą na kredytach lub bankrutują. Prawda o "firmach zombie" w Polsce

"Firmy zombie" to przedsiębiorstwa, które mimo stosunkowo długiego stażu na rynku, nie są w stanie wygenerować zysku wystarczającego, by pokryć bieżące zobowiązania odsetkowe. Zgodnie z badaniem w 2022 r. Polska miała najwyższe w Europie koszty finansowania kredytowego, ze średnią stopą procentową dla przedsiębiorstw na poziomie 3,57 proc.

Relatywnie wysokie koszty finansowania, w tym obrotowego, były jednym z powodów wyższej niż w poprzednich latach skali bankructw – oceniono. Jak stwierdzono, zjawisko "firm zombie" to wyzwanie także dla polskiej gospodarki.

Jak wynika z raportu, w Polsce najbardziej narażone na "zombifikację" są podmioty sektora finansowo-ubezpieczeniowego, w tym również branży windykacyjnej i obsługi długu. W 2022 r. na listę trafiły trzy takie podmioty. Zagrożony jest również sektor rynku nieruchomości, gdzie spora część firm jest finansowana kredytem.

Dodano, że innym przykładem może być sektor mediów i telekomunikacji, który doświadcza rosnących kosztów przy ograniczonej możliwości ich przerzucenia na klientów końcowych. "Zagrożenie jest poważne, gdyż utrzymywanie "firm zombie" to duże obciążenie dla gospodarki" – oceniono.

Jakub Siekierzyński wskazał, że całkowite zadłużenie polskich "firm zombie" wynosi prawie 320 mln dolarów. Wraz z zaangażowaniem kapitałowym na poziomie ok. 280 mln dolarów, utrzymywanie takich przedsiębiorstw może kosztować polską gospodarkę nawet ok. 600 mln dolarów – zaznaczył ekspert.

Należy jednak pamiętać, że statystyka nie obejmuje firm mniejszych, w tym jednoosobowych działalności gospodarczych, które też zostały objęte wsparciem publicznym. Przykładając ten sam odsetek (2,8 proc.) do wielkości zadłużenia polskich przedsiębiorstw ogółem, obciążenie to mogłoby urosnąć nawet do 1 mld dolarów – przekazał Siekierzyński.

Zgodnie z raportem, liczba "firm zombie" w ujęciu globalnym wzrastała średnio o 8 proc. rocznie w latach 2010-2022. Dodano, że 4,8 proc. spółek giełdowych na świecie należy do tej kategorii.

"Zjawisko jest szczególnie niepokojące w obliczu aktualnej sytuacji gospodarczej, w której kapitał robi się coraz droższy, a dostęp do niego trudniejszy" – oceniono. Jak wyjaśniono, "firma zombie" działa na granicy rentowności i utrzymywana jest przez rządowe dotacje lub dostęp do taniego finansowania, związanego z niskimi stopami procentowymi. Powoduje to, że kapitał lokowany jest w nieefektywne przedsięwzięcia, a dostęp do niego jest utrudniony.

Siekierzyński wskazał, że zdecydowana większość "firm zombie" to przedsiębiorstwa o rocznych przychodach poniżej 500 mln dolarów, przy czym najszybszy ich wzrost występuje wśród firm największych. "Ich liczba wzrosła w 2022 roku o 165 proc., podczas, gdy wśród firm średniej wielkości przyrost wyniósł 66 proc. W okresie tym w "firmach zombie" pracowało 2,1 mln osób – cztery razy więcej, niż rok wcześniej" – stwierdził ekspert.

Jak wynika z raportu, podniesienie stóp procentowych może tylko przyspieszyć proces powstawania tego typu podmiotów. Zgodnie z przeprowadzoną przez Kearney symulacją, w związku z globalnie rosnącymi stopami procentowymi, 1,5-krotny wzrost kosztów odsetkowych zwiększy liczbę "firm zombie" o 15,6 proc., a dwukrotny – o 21,5 proc.

Eksperci Kearney przewidują, że wraz ze wzrostem stóp procentowych tempo "zombifikacji" firm oraz ich znikanie z rynku może w najbliższych latach przyspieszyć. Zaznaczono, że dotyczy to zwłaszcza tych przedsiębiorstw, które będą zmuszone refinansować pożyczki o stałym oprocentowaniu, co przy wysokich stopach procentowych oznacza wyższe koszty.