Jak zgłosić nianię do ubezpieczeń? ZUS wyjaśnia

Możliwość taką przewiduje Ustawa z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi do lat 3.

Rodzice muszą zawrzeć z nianią tzw. umowę uaktywniającą. Umowa określa m.in. czas i miejsce sprawowania opieki nad pociechą, obowiązki niani, wysokość wynagrodzenia i czas, przez jaki umowa ma obowiązywać. Po zawarciu takiej umowy jeden z rodziców zgłasza w Zakładzie na formularzu ZUS ZFA siebie jako płatnika składek, a na formularzu ZUS ZUA - nianię jako ubezpieczoną, jeżeli niania będzie podlegała ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jeżeli natomiast niania podlega już ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu (np. pracuje już w innym miejscu lub prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą)
, to należy ją zgłosić jedynie do ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZZA.

Składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe i wypadkowe) oraz na ubezpieczenie zdrowotne za nianię, która zarabia nie więcej niż wynosi minimalne wynagrodzenie w kraju, czyli obecnie 1386 zł, pokryje ZUS z budżetu państwa. Rodzice pokryją składki w przypadku, gdy pensja niani przekroczy minimalne wynagrodzenie. Opłacą jednak składki tylko od kwoty, o którą pensja przekracza minimalne wynagrodzenie. Jeżeli więc opiekunka w umowie miałaby określoną pensję na poziomie 2 tys. zł, to ZUS opłaci składki od podstawy wynoszącej 1386 zł, a rodzice od 614 zł. Na życzenie niani można ją również zgłosić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, ale składkę na to ubezpieczenie sfinansuje niania z własnych środków, a jeden z rodziców będący płatnikiem składek będzie ją opłacał do ZUS.

W celu rozliczenia składek za nianię rodzic pełniący rolę płatnika składek będzie musiał złożyć w ZUS dokumenty rozliczeniowe ZUS DRA (deklaracja rozliczeniowa) i ZUS RCA (imienny raport miesięczny składkowy). Jeżeli pensja niani nie przekroczy minimalnego wynagrodzenia, wówczas te dokumenty trzeba będzie złożyć tylko raz. W kolejnych miesiącach ZUS sam wygeneruje potrzebną dokumentację rozliczeniową. Ponowne złożenie dokumentów rozliczeniowych byłoby wymagane wyłącznie w razie gdyby niania za dany miesiąc pobierała np. zasiłek chorobowy. Wówczas bowiem należałoby przedłożyć w ZUS także dokument ZUS RSA (imienny raport miesięczny świadczeniowy). Gdy pensja niani będzie wyższa niż minimalne wynagrodzenie, to dokumenty rozliczeniowe trzeba będzie przedkładać w ZUS co miesiąc. Wówczas złożymy w ZUS dwa druki RCA: jeden z rozliczeniem składek od podstawy nie przekraczającej minimalnego wynagrodzenia, drugi – od kwoty która stanowi nadwyżkę ponad minimalne wynagrodzenie. Na razie dokumenty trzeba składać w formie
papierowej. Jednak już od marca przyszłego roku rodzice będą mogli skorzystać z elektronicznego, internetowego systemu rozliczeń za pośrednictwem programu e-płatnik.

Rodzice, którzy będą mieli jakikolwiek problem ze zgłoszeniem czy rozliczeniem składek za nianię, zawsze mogą liczyć na pomoc pracowników ZUS, którzy pomogą wypełnić niezbędne formularze. Specjalnie dla rodziców zatrudniających nianie została też uruchomiona infolinia pod numerem 801 400 400. Zapraszamy również na stronę internetową ZUS: www.zus.pl/nianie.