Kadafi o roli Libii dla Zachodu; ONZ wyznacza wysłannika (synteza)

07.03. Warszawa (PAP) - Muammar Kadafi powiedział w poniedziałek, że Libia jest ważnym partnerem Zachodu, Francję oskarżył o ingerencję w sprawy wewnętrzne. ONZ wyznaczyła specjalnego przedstawiciela do konsultacji z reżimem. NATO potwierdziło, że nie zainterweniuje w Libii bez mandatu ONZ.

Libia jest ważnym partnerem Zachodu, a jej rola polega na powstrzymywaniu Al-Kaidy i nielegalnych imigrantów próbujących dostać się do Europy - oświadczył Kadafi w nadanym w poniedziałek wywiadzie udzielonym dzień wcześniej francuskiej telewizji.

Ocenił, że międzynarodowe media przekazują wypaczony obraz Libii i trwających tam od połowy lutego gwałtownych wystąpień antyrządowych. Kadafi dodał, że Unia Afrykańska wysyła do jego kraju komisję wyjaśniającą, która ma wykazać, iż medialne doniesienia o sytuacji w Libii są nieprawdziwe.

W wywiadzie Kadafi oskarżył również Francję o ingerencję w wewnętrzne sprawy Libii. Pytany o poparcie Paryża dla utworzonej przez powstańców w Bengazi na wschodzie kraju Narodowej Rady Libijskiej Kadafi oświadczył: "To śmieszne, to ingerencja w wewnętrzne sprawy. A jeśli my interweniowalibyśmy w wewnętrzne sprawy Korsyki czy Sardynii?". Dodał, że w Libii trwa spisek, i mówił o obecności "uzbrojonych ekstremistów", "frakcji" oraz "uśpionych komórek" Al-Kaidy, które "chwyciły za broń przeciwko policji i wojsku".

Rzecznik francuskiego MSZ Bernard Valero oświadczył w niedzielnym komunikacie, że Francja wyraża zadowolenie z powstania Narodowej Rady Libijskiej, stojącej tymczasowo na czele sił antyrządowych. Dodał, że Francja popiera "zasady, które nią kierują, i cele, jakie sobie stawia". Rada w sobotę ogłosiła się "jedynym przedstawicielem Libii".

Kontakty z Radą, uważaną za "twarz rewolucji" przeciwko Muammarowi Kadafiemu, "dyskretnie" nawiązały Włochy - ujawnił w poniedziałkowym wywiadzie telewizyjnym szef włoskiej dyplomacji Franco Frattini. Powtórzył, że Włochy gotowe są udostępnić swe bazy dla potrzeb ewentualnej operacji ustanowienia strefy zakazu lotów nad Libią, uzgodnionej w ramach rezolucji ONZ i NATO. "Trudno zaś - zastrzegł - wyobrazić sobie zaangażowanie włoskich samolotów na terytorium libijskim". Już wcześniej Frattini tłumaczył, że Włochy nie wzięłyby udziału w żadnej operacji w Libii z powodu swej kolonialnej przeszłości.

Plan ustanowienia nad Libią strefy zakazu lotów poparła Liga Państw Arabskich - poinformowało MSZ w Paryżu, powołując się na sekretarza generalnego Ligi Amra Musę. Z Musą rozmawiał w niedzielę podczas wizyty w Kairze szef francuskiej dyplomacji Alain Juppe. W czasie rozmowy Musa miał potwierdzić poparcie Ligi dla planów wyłączenia Libii ze strefy lotów.

W zeszłym tygodniu Liga Państw Arabskich sugerowała, że może poprzeć ustanowienie nad Libią strefy zakazu lotów, sprzeciwiając się jednocześnie interwencji wojskowej w tym kraju.

Także Francja i W. Brytania deklarowały poparcie dla utworzenia nad Libią strefy zakazu lotów, jeśli siły Kadafiego nie zaprzestaną ataków przeciwko ludności cywilnej. Pentagon oświadczył w ubiegłym tygodniu, że wprowadzenie zakazu lotów wojskowych nad Libią byłoby trudną i niebezpieczną operacją militarną, sugerując, że pragnie tego uniknąć.

Do tej opinii przychylił się również w poniedziałek sekretarz generalny NATO Anders Fogh Rasmussen. Odrzucił sugestie, że Sojusz powinien sam ustanowić strefę zakazu lotów nad Libią; podkreślił, że jest to bardzo skomplikowana operacja, która wymaga poważnych środków militarnych. Rasmussen zaznaczył, że najnowsza rezolucja RB nie przewiduje akcji zbrojnej w Libii, powtórzył też, że NATO nie ma zamiaru interweniować w tym kraju bez mandatu ONZ, nawet w sytuacji, gdy przywódcy Sojuszu Północnoatlantyckiego otrzymali instrukcje przygotowania się na wszelkie ewentualności.

Tymczasem sekretarz generalny ONZ Ban Ki Mun wyznaczył specjalnego przedstawiciela, którego zadaniem będą konsultacje z libijskim reżimem. "Nadzwyczajne konsultacje" z libijskimi władzami na temat kryzysu humanitarnego, spowodowanego walkami między powstańcami a siłami lojalnymi wobec Kadafiego, będzie prowadził były minister spraw zagranicznych Jordanii Abdelilah al-Chatib. Specjalny wysłannik ma jeszcze w tym tygodniu - przed rozpoczęciem pracy - udać się do siedziby ONZ w Nowym Jorku.

Trypolis zgodził się także na przyjazd do stolicy misji ONZ, mającej ocenić humanitarną sytuację w kraju. Misję wyśle do Libii ONZ-owskie Biuro Koordynacji Pomocy Humanitarnej. Nie sprecyzowano, kiedy misja ma się rozpocząć.

ONZ i pozarządowe organizacje humanitarne zaapelowały ponadto o pilne utworzenie funduszu w wysokości 160 mln dolarów na pomoc humanitarną dla ofiar konfliktu w Libii. "Postulowana kwota zakłada pomoc dla 400 tysięcy ludzi, które opuszczą Libię - wliczając w to prawie 200 tysięcy, które już to uczyniły, oraz dla 600 tysięcy ludzi, którzy mogą potrzebować pomocy humanitarnej w kraju" - napisała w komunikacie Valerie Amos, zastępca sekretarza generalnego ONZ ds. humanitarnych. Apel wystosowało 17 organizacji pomocy humanitarnej, w tym Handicap International, Światowa Organizacja Zdrowia, UNICEF i Światowy Program Żywnościowy.

Z kolei o nawiązanie dialogu do przywódców libijskiej opozycji zaapelował przedstawiciel władz, premier w latach 80. Dżadallah Azus Al-Talhi. Odczytał w telewizji apel do starszyzny z Bengazi, miasta uznawanego za stolicę powstańców. Według Reutera może to oznaczać, że Kadafi jest gotów zawrzeć ze swoimi przeciwnikami kompromis. W jego oświadczeniu nie pojawiły się jednak żadne szczegóły na temat ustępstw, na jakie gotowy jest rząd.

Powstańcza Narodowa Rada Libijska oświadczyła zaś, że nie ma miejsca na szeroki dialog z rządem, a jakiekolwiek rozmowy mogą być prowadzone tylko pod warunkiem, że pozostający u władzy od ponad 40 lat Kadafi ustąpi.

Dotychczas Kadafi i jego otoczenie nie wykazywali chęci podjęcia negocjacji i uznawali powstańców za uzbrojoną młodzież będącą pod wpływem narkotyków i zmanipulowaną przez Al-Kaidę i obce siły.

W poniedziałek libijskie lotnictwo zbombardowało pozostający w rękach powstańców strategiczny port naftowy Ras al-Unuf na wschodzie. Siły rządowe broniły się, wykorzystując artylerię przeciwlotniczą.

Z kolei rebelianci we wschodniej Libii ostrzegli, że siły lojalne wobec Kadafiego mogą zaatakować pola naftowe kraju, jeśli Zachód nie powstrzyma go, prowadząc taktyczne uderzenia z powietrza. "Zachód musi się ruszyć albo ten szaleniec uderzy w pola naftowe. On jest jak zraniony wilk. Jeśli Zachód nie interweniuje prowadząc taktyczne ataki z powietrza, Kadafi może na długo wyłączyć pola naftowe z użytku" - oświadczył rzecznik rebeliantów w Bengazi Mustafa Geriani.

Niektórzy analitycy ostrzegali, że Kadafi może uciec się do odcięcia libijskich dostaw ropy naftowej, ale na razie nic nie wskazuje, by tak się miało stać. (PAP)

cyk/ mc/