Klauzula dot. unikania opodatkowania może być sprzeczna z konstytucją

Chodzi o przygotowaną przez resort finansów propozycję nowelizacji ordynacji podatkowej, która przewiduje wprowadzenie tzw. klauzuli obejścia prawa podatkowego. To przepis, który pozwala organom podatkowym zakwestionować skutki podatkowe transakcji, jeżeli uzna, że jej głównym celem było osiągnięcie korzyści podatkowej, a nie określonego efektu gospodarczego.

- Nasza główna obawa i wszystkich przedsiębiorców w Polsce jest taka, że w rezultacie Ministerstwo Finansów i organy skarbowe otrzymają narzędzie umożliwiające w łatwy sposób kwestionowanie planowania podatkowego, które do tej pory uchodziło za bezpieczne - powiedział w środę podczas spotkania z dziennikarzami starszy menedżer w zespole postępowań podatkowych PwC Jan Tokarski.

Ekspert z PwC Mariusz Marecki zwrócił uwagę, że klauzula obejścia prawa podatkowego była już w polskich przepisach. Ze względu m.in. na swoją ogólnikowość - dawała zbyt duże uprawnienia organom podatkowym i powodowała niepewność podatników - została uznana przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodną z ustawą zasadniczą. Marecki powiedział, że napisanie generalnej klauzuli, która byłaby zgodna z konstytucją jest trudne i on sam na pewno by się tego nie podjął.

Zdaniem Mareckiego stosowanie klauzuli powinno być ograniczone do największych spraw, powinno służyć zwalczaniu wielkich struktur, dzięki którym ktoś nie płaci podatku. - Takie skrajne unikanie opodatkowania, ocierające się o granice oszustwa prowadzi do zakłócenia konkurencji - zwrócił uwagę Marecki.

Według Tokarskiego nowa klauzula prawdopodobnie też zostanie poddana ocenie Trybunału Konstytucyjnego. Jego wątpliwości budzi też zaproponowana przez MF kara, która będzie mogła zostać nałożona na podatnika unikającego - zdaniem fiskusa - opodatkowania. Ma wynieść 30 proc. domniemanego podatku, który należałoby zapłacić. - Takie przepisy administracyjne też mają swoją historię, jeżeli chodzi o niekonstytucyjność. Wydaje się, że w sytuacji zapłaty podatku z odsetkami, potencjalnej kary karno-skarbowej, to dodatkowa sankcja budzi wątpliwości z punktu widzenia konstytucji - uważa Tokarski.

Według niego potrzebna jest merytoryczna dyskusja nad propozycjami Ministerstwa Finansów, aby ostateczna propozycja dotycząca klauzuli unikania opodatkowania spełniała standardy podobnych klauzul, które są stosowane na całym świecie.

Zdaniem przewodniczącego Rady Podatkowej przy Konfederacji Lewiatan Andrzeja Nikończyka groźny jest nie tyle sam przepis przygotowany przez MF, ale sposób, w jaki będą go stosować inspektorzy, czy kontrolerzy skarbowi. - Widzę bardzo duże pole do nadużyć przez organy podatkowe - powiedział. Ostrzegł, że w skrajnych przypadkach można sobie wyobrazić, iż błąd popełniony przy zaliczeniu jakiś wydatków do kosztów uzyskania przychodu będzie mógł być potraktowany jako unikanie opodatkowania (co wiązałoby się z 30 proc. karą), podczas gdy nieewidencjonowanie sprzedaży, które jest oszustwem podatkowym, taką karą nie jest zagrożone.

Resort finansów przedstawiając na początku maja br. propozycję wprowadzenia klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania tłumaczył, że "standardem w innych rozwiniętych gospodarczo krajach jest klauzula generalna przeciwko unikaniu opodatkowania albo rozwinięta linia orzecznictwa sądowego, zwalczająca nadużycia podatkowe". Według MF Polska należy do nielicznych krajów, gdzie nie ma takich instrumentów; wprowadzenie klauzuli zaleca też Komisja Europejska.

Zgodnie z projektem minister finansów będzie wydawał tzw. opinie zabezpieczające dotyczące stosowania takiej klauzuli. Resort będzie w nich wyjaśniał, jakie działanie podatnika będzie uznane za dopuszczalną optymalizację podatkową, a jakie - za unikanie opodatkowania.

Resort planuje też powołanie niezależnej od administracji skarbowej Rady do Spraw Unikania Opodatkowania; będzie ona wydawać opinie w sprawach dotyczących klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. "Tym samym polski system zwalczania unikania opodatkowania będzie w dużym stopniu korzystał ze standardów bezpieczeństwa, wypracowanych przez inne kraje" - wyjaśnił resort finansów.