Traktat Ateński, na mocy którego 1 maja 2004 r. doszło do poszerzenia UE o 10 państw, w tym o Polskę, podpisano w stolicy Grecji 16 kwietnia 2003 roku.
W konferencji zorganizowanej w Warszawie przez DemosEuropa - Centrum Strategii Europejskiej i Ambasadę Finlandii wzięli udział były premier Finlandii Paavo Lipponen, dyrektor Departamentu Polityki Europejskiej w MSZ Henryka Mościcka-Dendys, b. minister sprawa zagranicznych Andrzej Olechowski, szef DemosEuropa Paweł Świeboda, a także ambasador Finlandii w Polsce Jari Vilen.
Olechowski zwrócił uwagę, że po 1989 r. Polska, w przeciwieństwie na przykład do Ukrainy, znalazła się w grupie tych postkomunistycznych państw, które wybrały drogę radykalnych reform gospodarczych i politycznych, a za ostateczny cel swej transformacji obrały członkostwo w Unii Europejskiej.
Były szef MSZ, a także były minister finansów przekonywał, że po dziesięciu latach po podpisaniu Traktatu Akcesyjnego można z całą pewnością powiedzieć, że droga obrana wtedy przez Polskę okazała się właściwa.
Jak mówił, świadczą o tym nie tylko wskaźniki gospodarcze, ale także przemiany społeczne m.in. to, że według sondaży obecnie większość ludzi w Polsce wysoko ceni wolny rynek i popiera zagraniczne inwestycje w kraju.
Olechowski zwrócił uwagę, że Polska, jako duże państwo, zawsze była ważnym krajem dla UE, choć początkowo, ze względu na słabą gospodarkę czy brak doświadczenia, byliśmy partnerem trudnym. Pytany, jakie wydarzenie sprawiło, że Polska przemieniła się z trudnego partnera w ważnego gracza w UE, odparł, że nasz kraj nadal nie jest ważnym graczem na unijnej arenie.
- Polska jest jednak obecnie częścią rozwiązania, a nie problemem, który należy rozwiązać - zaznaczył Olechowski. Jego zdaniem zdecydował o tym sukces w radzeniu sobie z kryzysem gospodarczym.
Lipponen, odnosząc się do słów Olechowskiego, ocenił, że Polsce przez blisko dziesięć lat członkostwa w UE udało się zdobyć rolę ważnego unijnego gracza. - W tej kwestii nie mogę zgodzić się z panem Olechowskich. Kraje takie jak Polska, czy Finlandia mogą w dobie kryzysu wspierać Niemcy w trosce o to, czy wszyscy są nadal na pokładzie - powiedział były szef fińskiego rządu.
Mościcka-Dendys zauważyła, że wśród wyzwań, jakie w dalszym ciągu stoją przed Polską jako członkiem UE jest zniwelowanie luki w poziomie życia w kraju oraz w krajach tzw. starej Unii. Jej zdaniem Polska powinna też dążyć do uzyskania pozycji silnego gracza w regionie oraz do członkostwa w strefie euro, które oznacza bycie w tzw. twardym jądrze wspólnoty.
Zgodził się z nią Świeboda, który również przekonywał, że członkostwo w eurostrefie oraz budowanie mocnego potencjału ekonomicznego, to jedne z najważniejszych wyzwań, przed jakimi stoi Polska obecnie.
Szef DemosEuropa zwrócił uwagę, że przez blisko dekadę naszego członkostwa w UE pozbyliśmy się większości lęków i "duchów przeszłości" z nią związanych. Jak mówił, tuż przed akcesją niektóre środowiska przestrzegały Polaków przez Niemcami, którzy będą masowo wykupywać polskie grunty. - Byliśmy w tej kwestii paranoiczni. Jednak od dawna to już nie jest temat debat - zauważył.
Traktat ateński (akcesyjny) został podpisany 16 kwietnia 2003 r. w Atenach. Stanowi prawną podstawą przystąpienia 10 krajów Europy Środkowej i Południowej (Cypru, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Malty, Polski, Słowacji, Słowenii i Węgier) do Unii Europejskiej.
W imieniu Polski traktat akcesyjny podpisali ówczesny premier Leszek Miller, szef MSZ Włodzimierz Cimoszewicz oraz jako trzecia - ówczesna minister ds. europejskich Danuta Huebner.
Treść traktatu jest wynikiem negocjacji zakończonych w Kopenhadze 13 grudnia 2002 roku. W dziewięciu krajach mających wstąpić do UE, oprócz Cypru, odbyły się referenda dotyczące zgody społeczeństwa na przystąpienie.
W Polsce referendum w sprawie przystąpienia do UE odbyło się 7 i 8 czerwca 2003 roku. 77,45 proc. Polaków opowiedziało się w nim za akcesją. 1 maja 2004 r. Polska formalnie stała się pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej wraz z 9 innymi krajami Europy.
Obecnie Unia Europejska liczy 27 państw, bowiem 1 stycznia 2007 roku do UE przystąpiły Rumunia i Bułgaria. 1 lipca tego roku do grona unijnych państw dołączy także Chorwacja.
