Najstarsze waluty świata. Wiekowe, ale wciąż w obiegu

Najnowszą walutą świata jest funt Sudanu Południowego, który wprowadzono do obiegu 18 lipca 2011 roku. Najważniejsze waluty na globie wcale nie mogą się poszczycić wiele dłuższą historią. W pierwszej trójce jest jednak taka, której tradycja jest już ponad 1200-letnia.

WP.PL przygotowała zestawienie najstarszych walut świata, które jeszcze są w obiegu. Wiele pozycji jest zaskakujących.

Dziesiąte miejsce zajmują dwie waluty: Kanady i Chile. Pierwsze dolary kanadyjskie zostały wprowadzone do obiegu przez Bank of Montreal w 1817. Dolar kanadyjski wzorowany był na walucie USA. Prowincje atlantyckie Kanady pozostały natomiast przy brytyjskiej walucie, która z czasem została wyparta. Od 1 stycznia 1858 r. przyjęły one dolar kanadyjski jako oficjalną walutę i w tym samym roku rozpoczęły emisję pieniądza.

Peso chilijskie po raz pierwszy wprowadzono w 1817 r. i było równe co do wartości ośmiu hiszpańskim realom kolonialnym. Do 1851 peso było w obiegu równolegle ze srebrnymi monetami liczonymi w realach i złotymi liczonymi w escudos (1 escudo to 2 pesos). Dopiero w 1851 r. zaprzestano używania jednostek płatniczych w escudo i realach. W ramach dewaluacji peso zostało zastąpione escudo 1 stycznia 1960. Obecne peso ponownie wprowadzono w 1975.

Pierwsze gourde zostało wprowadzone na Haiti w 1813 roku i zastąpiła poprzednią walutę liwr.

Haiti jest najstarszym niepodległym państwem w Ameryce Środkowej, więc i waluta jest prawie najstarsza na kontynencie. Niepodległość zawdzięcza polskim legionistom, nie chcącym walczyć jako okupanci w imieniu Napoleona Bonaparte. Cesarstwo Haiti powstało w 1804 roku. W 1870 roku gourde zostało zrewaluowane po kursie 10 do 1. Pozostawiono w obiegu tylko banknoty, emitowane wyłącznie przez rząd.

"Dwa tysiące peset kolumbijskich dla pana Waldka na cargo." Okazuje się, że waluta wybranej w komedii "Kiler", jako "klucz do Sezamu", to jedna z najstarszych nadal używanych walut świata. Konkretnie ósma waluta w zestawieniu.

Peso jest walutą Kolumbii od 1810 roku. Zastąpiło reala po kursie wymiany 1 peso za 8 reali. Real stał się podrzędną jednostką walutową, tak jak grosze do złotego. Nazwa reali zmieniona została na decimo w 1853 roku, ale nie pozostały długo w obiegu, bo w 1880 roku z nich zrezygnowano, a jako kolumbijskie grosze występowały centavos, po raz pierwszy użyte w 1819 roku na pierwszych banknotach.

Rial został wprowadzony w Iranie w 1798 roku jako moneta warta 1250 dinarów lub jedna ósma tomana. W 1825 roku zastąpiono riala qiranem wartym 1000 dinarów, co miało związek z wprowadzeniem systemu dziesiętnego.

Rial jednak wrócił i zastąpił qirana w 1932 roku, choć nie był dzielony już na tysiąc dinarów, ale na sto nowych dinarów.

Najważniejsza obecnie waluta świata, najpotężniejszego kraju, w której dokonuje się prawie 45 proc. obrotów międzybankowych. Początkowo dolar amerykański był wzorowany na hiszpańskim dolarze, który używano przez trzy wieki (od XVI do XIX) w części Ameryki zajętej przez ówczesną światową potęgę - Hiszpanię.

Co ciekawe, dolar hiszpański (poprzednik peso), był pierwszą walutą na świecie (1770), której symbolem był "$", dopiero później Stany Zjednoczone zaadaptowały ten symbol do swojej waluty.

Pierwsza moneta dolarowa zeszła z taśmy produkcyjnej w 1792 roku w mennicy USA. Wczesne monety amerykańskie nie przedstawiały wizerunków prezydentów.

Obecny wzór dolara pojawił się dopiero na początku XX wieku. Przedtem stronę monety z głową wypełniały postaci z greckiej lub rzymskiej mitologii lub wierzeń Indian.

W 1704 roku car Piotr Wielki zreformował stary rosyjski system monetarny, zlecając bicie 28-gramowej srebrnej monety, która była odpowiednikiem 100 miedzianych kopiejek. Od 1710 roku podział na ruble i kopiejki był jedynym obowiązującym.

Wraz z utworzeniem Związku Radzieckiego w 1922 roku, rubel rosyjski zastąpiony został rublem sowieckim, ale podstawową nazwę utrzymano.

W 1584 roku wprowadzono do obiegu na terenie królestwa Danii kilka złotych monet, takich jak engelot, dukat, rosenobel oraz największą z nich - portugał. Wtedy właśnie po raz pierwszy wybita została ze złota "korona".

Duński system monetarny oparto jednak na koronie dopiero od 1619 roku. W złocie wybito monety o nominale 2, 1 i 1/2 korony, natomiast w srebrze - 1, 1/2, 1/4, 1/8 i 1/16 korony. Moneta ćwierćkoronowa zwana była "ortskrone". Korona złota zawierała 2,73 gramów czystego złota, natomiast korona srebrna ważyła 37,82 gramów i zawierała 32,5 gramów czystego srebra.

Ze względu na to, że Dania nie przystąpiła do strefy euro w 2002 roku, to podobnie jak dwa inne kraje skandynawskie - Szwecja i Norwegia, nadal ma własny środek płatniczy.

Podczas swoich pięcioletnich rządów od 1540 do 1545 roku, sułtan Sher Shah Suri wyemitował srebrną monetę ważącą tyle co 178 ziaren zboża, którą nazwano rupią. Ta moneta pozostała w użyciu przez kolejne lata, włącznie z czasem Indii Brytyjskich. Pierwsze rupie papierowe pojawiły się w 1770 roku. Indie ominęła brytyjska dyrektywa imperialna z 1825 roku, która miała wprowadzić funta szterlinga we wszystkich koloniach.

Po powstaniu w 1857 roku, brytyjski rząd przejął bezpośrednią kontrolę nad Indiami Brytyjskimi. Brytyjczycy chcieli zastąpić rupie innymi walutami. To jednak ostatecznie się nie udało.

Po uzyskaniu niepodległości Indii Brytyjskich w 1947 roku, rupia zastąpiła wszystkie waluty używane przedtem.

Na drugim miejscu podium walut z największymi tradycjami jest ta emitowana przez naszych "bratanków". Na Węgrzech bity we Florencji, floren, który później stał się forintem, używany był już od 1325 roku za rządów króla Karola I (Karola Roberta), władcy Węgier i Chorwacji.

Forint został wprowadzony jako waluta już niepodległych Węgier 1 sierpnia 1946 roku, po tym jak wycofano poprzedzające je pengo, które dotknęła najwyższa w historii hiperinflacja. Nowego forinta wprowadziła Węgierska Partia Komunistyczna, stosując wymianę w stosunku 1 forint = 4×1029 pengo, czyli kasując aż 29 zer.

Najstarsza walutą świata, która jeszcze pozostaje w użyciu jest funt szterling. Ma już ponad 1200 lat. Pierwsze pensy szterlingi były używane już w 775 roku, jeszcze w czasach Anglo-Sasów.

Pierwsze drukowane banknoty pojawiły się w 1853 roku. Wcześniej Bank Anglii drukował tylko noty bankowe ze znaczkiem "?" i pierwszą cyfrą. Kolejne cyfry wpisywane były ręcznie, a nota musiała być jeszcze podpisana przez urzędnika w kasie banku.

Funt jest obecnie trzecią najważniejszą waluta świata, po dolarze i euro, z prawie 9-procentowym udziałem w transakcjach międzybankowych. Jest nadal używany nie tylko w Wielkiej Brytanii, ale i w jej koloniach, czyli na Gibraltarze, Falklandach czy na wyspach Południowej Georgii.

Bank Anglii planuje rozpocząć wymianę papierowych banknotów na plastikową wersję już od tego roku. Polimerowe banknoty są bardziej trwałe, pozostają czystsze przez dłuższy okres czasu i mają być trudniejsze do podrobienia.