NRR: SOR właściwie ocenia pułapki rozwojowe i wyznacza kierunki rozwoju

Pozytywną ocenę strategii oraz wytyczonych kierunków obniża jednak, zdaniem NRR, widoczny w obecnej wersji dokumentu brak spójności pomiędzy "obszarami koncentracji działań" i "obszarami wpływu" na działania kluczowe oraz realizację podstawowego celu operacyjnego, za jaki można uznać "tworzenie warunków dla wzrostu dochodów mieszkańców Polski przy jednoczesnym wzroście spójności w wymiarze społecznym, ekonomicznym i terytorialnym".

W środę w Pałacu Prezydenckim odbyło się spotkanie, podczas którego prezydent Andrzej Duda wraz z ekspertami z Narodowej Rady Rozwoju przekazał opinię wicepremierowi, ministrowi rozwoju i finansów Mateuszowi Morawieckiemu. Poinformowała o tym w czwartek Kancelaria Prezydenta RP.

"Potencjał przyjętego wraz z transformacją modelu rozwoju gospodarczo-społecznego wyczerpuje się i Polska potrzebuje nowego impulsu, by wyrwać się z pułapki średniego rozwoju. Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju odpowiada na ten stan rzeczy, a intencją jej twórców jest dokonanie +przełomu w podejściu do strategii rozwojowych+. Nowa koncepcja rozwoju kraju jako dokument w nieszablonowy sposób programujący politykę państwa w perspektywie średniookresowej (i dłuższej) to +niezwykle ciekawe intelektualne wyzwanie i zaproszenie do refleksji i dyskusji na temat rozwoju kraju+" - zauważa w swej opinii NRR.

Według Rady w SOR właściwie zdiagnozowano pułapki rozwojowe (pułapka średniego dochodu, pułapka braku równowagi, pułapka przeciętnego produktu, kryzys demograficzny, słabości instytucjonalne państwa) i trafnie wyznaczono kierunki rozwoju.

W SOR jednak - dodano - "brakuje analiz wskazujących, że dobrane metody działania umożliwią zrealizowanie założonych efektów". "Ma to być dopiero przedmiotem analiz ex ante. Przyjęte instrumentarium działań wymaga zaś istotnych uzupełnień i doprecyzowania, a także pewnego uporządkowania. Brakuje +mapy drogowej+ dla realizacji Strategii (...) W szczególności +brakuje wyznaczonych kamieni milowych dla poszczególnych działań i sposobu ich weryfikacji+" - napisali eksperci NRR.

Zwrócili uwagę na wartość komponentu społecznego w SOR. Próba "zszycia" wizji rozwoju gospodarczego z polityką wzmacniania więzi społecznych to istotny walor tego dokumentu - ocenili.

Pozytywną ocenę otrzymał także sposób pracy nad SOR, polegający według NRR na utworzeniu 12 międzyresortowych zespołów tematycznych. To zdaniem rady "przełamywanie podejścia resortowego w programowaniu polityk publicznych".

"Cechą wyróżniającą (i zarazem mocną stroną) Strategii jest jej selektywność. Logika dokumentu wyraźnie dowartościowuje znaczenie projektów flagowych" - podkreślili eksperci Narodowej Rady Rozwoju. "Generalnie kierunki interwencji i projekty strategiczne zasługują na uznanie. Natomiast ich wspólną cechą jest niski poziom konkretności. Część z nich to propozycje po prostu niedookreślone. Te ostatnie należy traktować ze sporą rezerwą, bo mogą one okazać się działaniami pozornymi, zwłaszcza jeśli sprowadzają się do tworzenia nowych podmiotów" - zauważyli.

"Polska potrzebuje wielkich prorozwojowych projektów. Strategia zawiera takie projekty. Zarządzanie projektowe wymaga jednak zdefiniowania projektów przez określenie ich celów, przypisanie uprawnień i odpowiedzialności, wskazanie horyzontu czasowego realizacji oraz budżetu. Określenie ram projektów flagowych jest kluczowym czynnikiem wpływającym na ich późniejszą skuteczną realizację. Tymczasem Strategia nie wskazuje przekonująco składników takich projektów (cel, władztwo, odpowiedzialność, harmonogram, budżet). Cenne byłoby także dookreślenie metodologii i kryteriów wyłaniania projektów flagowych" - dodali.

Przypominają, że Strategia zakłada trwały wzrost gospodarczy oparty na innowacyjnych firmach, zarówno startupach, jak i dużych podmiotach przemysłowych o ugruntowanej pozycji. "Jest to założenie słuszne, jeśli Polska ma wyjść z "pułapki średniego rozwoju" i dołączyć do grupy krajów najwyżej rozwiniętych, wytwarzających i eksportujących produkty wysokoprzetworzone i wysokomarżowe, oparte o oryginalną myśl techniczną i trafiające w szybko rozwijające się nisze gospodarcze" - wskazują, dodając, że innowacyjność gospodarki jest podstawowym warunkiem m.in. wzrostu wydajności pracy.

"Z kolei wzrost wydajności pracy jest warunkiem koniecznym wzrostu wartości dodanej per capita, czyli wzrostu dochodów ludności i w konsekwencji wzrostu konsumpcji" - dodają w opinii.

Zauważają też, że zgodnie ze Strategią rząd planuje prowadzić politykę przemysłową wdrażającą tzw. inteligentną reindustrializację. "Ma to dawać impuls do rozwoju nowych, wyłaniających się gałęzi przemysłu opartych na technologiach cyfrowych, wymagających dużego zaangażowania nauki i wysoko wykwalifikowanej kadry pracowników, które będą tworzyć produkty przełomowe. Biorąc to pod uwagę Strategia powtarza słuszne postulaty zawarte w obowiązującej Strategii Rozwoju Kraju 2020, dotyczące wzrostu udziału w PKB przemysłów i usług średnio i wysoko zaawansowanych technologicznie" - wskazują.

Zastanawia ich jednak brak wskazania znaczenia sektora zbrojeniowego jako istotnego z punktu widzenia "inteligentnego" rozwoju gospodarczego. "Przedstawiciele resortu obrony narodowej podkreślają, że przemysł obronny jest wszędzie na świecie ważnym kołem zamachowym rozwoju i umacniania gospodarki, stąd wydaje się, że rola przemysłu zbrojeniowego w Strategii powinna być znacząco dowartościowana - podkreślają eksperci NRR.