Pierwsza praca szansą na poznanie siebie

Zdobycie pierwszej pracy to nie lada wyzwanie, zwłaszcza w czasach, kiedy wskaźniki bezrobocia biją rekordy, a wykształcenie nie daje żadnej gwarancji, jednak pomimo niełatwej sytuacji na rynku pracy, wielu ludziom udaje się znaleźć zatrudnienie. Nie zawsze jest to praca marzeń, ale na początku warto podjąć wyzwanie, jeśli ktoś daje nam taką szansę.

Rozpoczęcie pracy wiąże się z wieloma zadaniami do wykonania i formalnościami do wypełnienia, o których należy pamiętać, począwszy od podstawowych dokumentów, przez szkolenia, badania, aż po kwestie prawne i merytoryczne, które wiążą się z zajmowaniem danego stanowiska.

Najważniejsza jest umowa o pracę, która powinna zostać podpisana najpóźniej w dniu, gdy rozpoczynamy – najczęściej pracodawcy dają nowym pracownikom okres próbny, który może trwać maksymalnie 3 miesiące. To czas, w którym zarówno pracownik, jak i pracodawca mogą sprawdzić, czy warunki im odpowiadają i podjąć lub odrzucić temat dalszej współpracy. Inną formą umowy jest ta zawierana na czas określony – takich umów mogą być maksymalnie dwie, a trzecia, bez względu na zapis, formalnie jest umową o pracę na czas nieokreślony. Wydaje się, że najbardziej komfortowym wyjściem dla pracownika jest umowa o pracę na czas nieokreślony, jednak wielu pracodawców zakłada, że dając ją na początku, pozbawia pracownika chęci do uczenia się i podnoszenia swoich kwalifikacji, gdyż na starcie osiąga cel, do którego powinien dążyć i choć taka umowa daje poczucie stabilizacji, to nie jest zbyt motywująca dla młodego człowieka. Można też zatrudnić pracownika na zastępstwo oraz na czas wykonywania określonego zadania. Warto dobrze
zapoznać się z umową, gdyż jest ona punktem odniesienia w przypadku wątpliwości, czy sporów. W przypadku umów o pracę, właściwym kodeksem regulującym zależności pomiędzy pracodawcą a pracownikiem jest Kodeks Pracy, który dobrze jest mieć. Umowa o prace gwarantuje szereg świadczeń, takich jak urlopy, zwolnienie chorobowe czy emeryturę.

Z wielu badań wynika, że młodym ludziom zależy na zdobyciu doświadczenia i każdą praktykę traktują jak szansę na podniesienie kwalifikacji i lepsze warunki w przyszłej pracy, stąd liczba chętnych na praktyki czy staże z każdym rokiem zwiększa się. Można udać się do Urzędu Pracy i sprawdzić jakie formy praktyk czy staży są oferowane, ale warto też postarać się samemu zgłosić do miejsc, w których chciałoby się rozwijać. Ciekawa praktyka jest bezcenna, zwłaszcza jeśli ma być wstępem do podjęcia pracy, jednak wiele z nich opiera się na oddawaniu młodemu koledze czy koleżance zajęć, których nikt nie chce się podejmować, bez wdrażania w istotę rzeczy. Niekiedy taki czas jest stracony i warto sprawdzić miejsce i warunki takiej praktyki, czy stażu przed podjęciem wysiłku.

Należy, dla własnego bezpieczeństwa, pilnować spraw formalnych, niezbędnych przy zatrudnieniu, w pierwszej kolejności trzeba udać się na badania lekarskie (przed rozpoczęciem pracy), odbyć szkolenie BHP (zazwyczaj w miejscu pracy), dostarczyć i wypełnić dokumenty niezbędne do zgłoszenia pracownika do ubezpieczenia w ZUS (pracodawca ma na to 7 dni). Każda zmiana umowy, dodatkowe szkolenia, czy udzielane nam upoważnienia powinny być udokumentowane. Niekiedy pracodawcy próbują młodego pracownika wykorzystać do pracy po godzinach, płacąc część pensji na umowie, a część dając do ręki, czy odwlekając podpisanie umowy o pracę na rzecz umowy zlecenia argumentując to jego brakiem doświadczenia i tym, że musi się jeszcze wiele nauczyć, a także mając świadomość, że na jego miejsce szybko znajdą zastępstwo. Młodzi ludzie często zrzekają się swoich przywilejów, zadowalając się samym faktem, że mogą pracować. Znajomość własnych praw jest pomocna i pozwala na bycie asertywnym w stresujących niekiedy sytuacjach na linii
pracodawca – podwładny.

Kwestie obowiązków wynikających z danego stanowiska, wynagrodzenia oraz perspektywy rozwoju powinny być omówione na początku pracy, zwłaszcza, że nie zawsze wynikają one bezpośrednio faktu pełnienia danej funkcji – a są praktyką w konkretnej firmie. Dopiero po pewnym czasie, gdy mija pierwszy stres i wszystko nie jest już takie nowe, pracownik zauważa zalety i wady swojej pracy oraz jest w stanie ocenić co jest dla niego priorytetem.

Jednym z ważniejszych warunków, jakie bierzemy pod uwagę rozważając daną ofertę pracy jest wynagrodzenie. Oczywiście im wyższe, tym perspektywa wydaje się być ciekawsza, ale pierwsza praca to początek kariery i najczęściej nie mamy doświadczenia lub jest ono znikome, dlatego też pracodawcy proponują pensję na start, która najczęściej jest podstawowa i aby zmotywować pracownika dają premię – w zależności od wyników pracy. Praca na cały etat nie może być niższa od najniższej krajowej, która od stycznia 2013 roku wynosi 1600 zł brutto. Przeciętne wynagrodzenie osób, które zaczynają pracę jest średnio niższe od średniego wynagrodzenia wszystkich pracujących o ponad 30%. Można zatem mówić o przedziale 1700 – 3500 zł brutto, co daje średnią około 2 500 zł brutto. Trzeba wziąć jednak pod uwagę daną branżę, województwo oraz oczywiście dane stanowisko. W Polsce pierwszą pracę średnio rozpoczynamy w wieku 19-21 roku życia, coraz częściej jest łączona ze studiami lub wykonywana w wakacje jako praca sezonowa.
Kontynuowanie nauki na uniwersytecie jeszcze do niedawna było częstą praktyką, jednak coraz więcej młodych osób zaczyna pracę jeszcze przed ich podjęciem lub wybiera praktykę zamiast studiów, podobnie jak młodzi ludzie na Zachodzie, którzy nieco szybciej decydują się na rozpoczęcie pracy.

Często nieporozumienia wynikają z niewiedzy, dlatego też warto zasięgnąć rady specjalistów i wyjaśnić pewne kwestie, które na początku dla każdego młodego pracownika mogą wydawać się bardzo zawiłe. Jak zauważa ekspert, Patrycja Plaskiewicz, specjalistka ds. marketingu i PR w grupie Architekci Kariery, należy zwrócić młodym ludziom uwagę na pewne kwestie, które tak bardzo ich dotyczą, a często tak różnie są pojmowane:

1. Podczas rozmowy o pracę na pewno zostaniemy zapytani o wymagania finansowe, trzeba mieć świadomość, że wynagrodzenie netto zależne jest od rodzaju umowy, jaką zawieramy i taka sama wartość brutto może, w odniesieniu do różnych stosunków między pracodawcą a pracownikiem, mieć inny wymiar netto.

1. O stosunku pracy możemy mówić w sytuacji, gdy podpisujemy umowę o pracę (mamy prawo do urlopów, świadczeń zdrowotnych, emerytalnych, odprawy, określonych norm pracy, minimalnego wynagrodzenia) i chroni nas Kodeks Pracy. W przypadku umowy zlecenia czy o dzieło pracownikowi nie obowiązują takie prawa i przywileje, a kodeksem właściwym do rozstrzygania sporów jest Kodeks Cywilny.

1. Istotną zaletą umowy o pracę jest płatny urlop wypoczynkowy, o czym nie można mówić przy umowie cywilnoprawnej.

1. O ile czas pracy przy umowie zlecenie jest nieokreślony sztywnymi ramami (chyba że umowa mówi inaczej), o tyle czas pracy przy umowie o pracę ewidencjonowany i jasno określony. To pozwala obliczyć wynagrodzenie, urlop, czy wskazać kiedy dana osoba była nieobecna i z jakiego powodu.

1. Bardzo często nazwy umów: zlecenie i dzieło używane są zamiennie, co jest rażącym błędem. W przypadku zlecenia, zleceniobiorca zobowiązuje się wykonać usługę lub czynność, za którą otrzyma wynagrodzenie, innymi słowy jest to umowa starannego działania, natomiast dzieło to umowa skierowana na konkretny efekt w postaci dzieła (tekst, projekt), innymi słowy jest to umowa skutku. Z założenia brak jest podstaw przy obu typach umowy do powstania stosunku pracowniczego.

Bardzo często zdarza się, że umowy czytane są bardzo pobieżnie i bez zrozumienia, jednak warto poświęcić czas na przeanalizowanie dokładnie, krok po kroku przedłożonej nam umowy i każdą wątpliwość wyjaśnić z pracodawcą lub skonsultować ze specjalistą.

Anna Maria Sierpińska