Praca społeczna zamiast więziennych krat

Kara ograniczenia wolności ma być zmodyfikowana w taki sposób, żeby mogła stać się realną alternatywą dla pozbawienia wolności, zwłaszcza z warunkowym zawieszeniem.

Takie propozycje znalazły się w przygotowanej w Ministerstwie Sprawiedliwości obszernej nowelizacji kodeksu karnego i kodeksu karnego wykonawczego, normującego sam proces wykonywania kar. Jeszcze w tym roku ma się nią zająć Sejm.

Grzywnę wymierza się w tzw. stawkach dziennych. Podczas jej ustalania sąd uwzględnia dochody sprawcy, jego warunki rodzinne, możliwości majątkowe i zarobkowe. Dlatego najniższa stawka dzienna to 10 zł, a najwyższa 2 tys. zł. To się nie zmieni. Nie zmieni się też najniższa grzywna wynosząca dziesięć stawek dziennych.

Polecamy: » Poradnik emigranta » Potrzebujesz odpisu księgi wieczystej? Złóż on-line wniosek do ksiąg wieczystych » Codzienny przegląd prasy ekonomicznej src="http://www.money.pl/u/money_chart/graphchart_ns.php?ds=1485298860&de=1485385140&sdx=0&i=&ty=1&ug=1&s%5B0%5D=USDPLN&colors%5B0%5D=%230082ff&fg=1&tid=0&fr=1&w=300&h=140&cm=0&lp=1"/>src="http://www.money.pl/u/money_chart/graphchart_ns.php?ds=1485298860&de=1485385140&sdx=0&i=&ty=1&ug=1&s%5B0%5D=EURPLN&colors%5B0%5D=%230082ff&fg=1&tid=0&fr=1&w=300&h=140&cm=0&lp=1"/>(
http://www.money.pl/u/money_chart/graphchart_ns.php?ds=1485298860&de=1485385140&sdx=0&i=&ty=1&ug=1&s%5B0%5D=CHFPLN&colors%5B0%5D=%230082ff&fg=1&tid=0&fr=1&w=300&h=140&cm=0&lp=1 )

O połowę natomiast mają wzrosnąć górne granice (ramka obok). Najwyższa grzywna, także wymierzana w wypadku przestępstw z chęci zysku obok kary pozbawienia wolności, to obecnie 360 stawek (z nadzwyczajnym obostrzeniem - 540), w razie zawieszenia kary pozbawienia wolności - 180, a zawieszenia kary ograniczenia wolności - 90 stawek. W ocenie autorów nowelizacji zwiększy się w ten sposób potencjalna liczba sprawców, w stosunku do których sąd będzie mógł zrezygnować z pozbawienia wolności, zastępując ją grzywną jako karą stanowiącą dostateczną represję, stosowną do szkodliwości przestępstwa i winy sprawcy.

Sceptycznie odnosi się do tego prof. Romuald Kmiecik, karnista z UMCS. W jego ocenie karę pozbawienia wolności stosuje się właściwie i łagodnie. Ponieważ jest przewidziana za przestępstwa, w wypadku których chodzi także o element izolacyjny, a grzywna jej nie zastąpi.
_ Każdy pomysł zmierzający do ograniczenia stosowania kary więzienia za drobne przestępstwa jest dobry, byle alternatywą nie były drakońskie grzywny _- uważa prof. Piotr Kruszyński, karnista z UW. _ Podobnie jest z karą ograniczenia wolności, przydałoby się jej ożywienie, gdyż choć jest od dawna przez prawo przewidziana - ledwie funkcjonuje. _

Krytycznie funkcjonowanie kary ograniczenia wolności oceniają też sędziowie, kuratorzy sądowi, przedstawiciele gmin, których opinie zebrało Ministerstwo Sprawiedliwości. Kara ta jest zbyt kosztowna dla zatrudniających skazanych. Wymaga też wiele zachodu ze strony sędziów i kuratorów, a jej resocjalizacyjne, wychowawcze oddziaływanie na sprawców bywa bardzo wątpliwe. W rezultacie sądy sięgają do niej niechętnie, a alternatywą bywa niejednokrotnie pozbawienie wolności.

Nie zmienia się istota tej kary, na którą składa się przede wszystkim obowiązek wykonywania nieodpłatnej, dozorowanej pracy na cele społeczne, z możliwością orzeczenia zamiast tego obowiązku potrącania od 10 do 25 proc. wynagrodzenia sprawcy. Proponuje się poszerzenie placówek, w których skazani mogą tę pracę wykonywać. W rezultacie zwiększyć się powinny możliwości ich zatrudniania.

Wszystkie koszty tego zatrudniania, z ubezpieczeniem od następstw nieszczęśliwych wypadków włącznie, przejąć ma Skarb Państwa.

Proponuje się też, by wiele czynności w zakresie wykonywania tej kary obciążających teraz sąd przejęli kuratorzy zawodowi. To oni mają wskazywać skazanemu rodzaj, miejsce i termin wykonywania pracy oraz monitorować jej przebieg.

Karę ograniczenia wolności sąd może orzec zamiast kary pozbawienia wolności za wszystkie przestępstwa zagrożone pozbawieniem wolności do lat pięciu. Dziś zawsze ograniczenie wolności może trwać tylko 12 miesięcy. Przedłużenie jej do dwu lat, w razie orzekania jej jako kary zamiennej, spowodować powinno, że sądy częściej korzystać będą z tej możliwości.

Limity represji majątkowej

*Wysokość grzywny, jeśli kodeks karny nie ustala konkretnej górnej liczby stawek dziennych, i orzekanej dodatkowo za przestępstwa z chęci zysku: *
obecna
przy stawce dziennej najniższej 10 zł: od 100 zł do 3 600 zł
przy stawce najwyższej 2000 zł: od 20 000 do 72 000 zł

proponowana
stawka 10 zł: 100 zł – 5400 zł
stawka 2000 zł: 20 000 – 1 080 000 zł

*Maksymalna grzywna przy nadzwyczajnym obostrzeniu wymierzania kary łącznej za kilka przestępstw: *
obecna
stawka 10 zł: 5400 zł
stawka 2000 zł: 1 080 000 zł

proponowana
stawka 10 zł: 8100 zł
stawka 2000 zł: 1 620 000 zł

*Maksymalna grzywna przy zawieszeniu pozbawienia wolności: *
obecna
stawka 10 zł: 1800 zł
stawka 2000 zł: 360 000 zł

proponowana
stawka 10 zł: 2700 zł
stawka 2000 zł: 540 000 zł

Ograniczenia wolności:
obecna
stawka 10 zł: 900 zł
stawka 2000 zł: 180 000 zł

proponowana
stawka 10 zł: 1350 zł
stawka 2000 zł: 270 000 zł

Izabela Lewandowska, Marek Domagalski
Rzeczpospolita