Projekt ustawy ws. wspólnot gruntowych przekazany do podkomisji
Podkomisja zajmie się rządowym projektem o wspólnotach gruntowych. Ma on uregulować ich stan prawny m.in. umożliwić przekształcenie wspólnoty we współwłasność, co pozwoli na zakładanie ksiąg wieczystych dla tych nieruchomości i ułatwi ich sprzedaż.
Wspólnoty gruntowe są reliktem stosunków własnościowych powstałych w XIX wieku na terenach byłych zaborów rosyjskiego i austriackiego w wyniku likwidacji pańszczyzny. Są one gruntami wspólnymi dla danej wsi, w których poszczególni rolnicy mieli udziały zależne od powierzchni posiadanych gospodarstw. Stanowią one szczególnego rodzaju własność, niepodlegającą podziałowi, rządzącą się własnymi odrębnymi zasadami.
Nowela ma umożliwić ustalenie, które nieruchomości stanowią wspólnoty gruntowe, bądź mienie gromadzkie oraz kto jest uprawniony do korzystania ze wspólnoty i jakie przysługują mu udziały w gruntach wspólnotowych.
Jak mówił na środowym posiedzeniu sejmowej komisji rolnictwa Kazimierz Plocke, problem dotyczy ok. 3,5 tys. wspólnot na 5,1 tys. zarejestrowanych, które łącznie dysponują gruntami o powierzchni 107 tys. hektarów.
Według wiceministra, obecnie w wielu przypadkach nie da się ustalić, które grunty należą do wspólnoty, a które stanowią mienie grodzkie. Taka sytuacja jest niekorzystna dla gmin, gdyż utrudnia opodatkowanie gruntów jak i dla samych rolników, którzy mają kłopoty przy ubieganiu się o dopłaty bezpośrednie. Projektowane przepisy mają umożliwić wydawanie decyzji administracyjnych, w których będą wskazani uprawnieni do korzystania ze wspólnoty gruntowej i zostanie określona wielkość przysługujących im udziałów.
Będzie to następowało na wniosek osób fizycznych lub prawnych posiadających gospodarstwa rolne, które rok przed wejściem w życie obecnie obowiązującej ustawy tj. przed 5 lipca 1963 faktycznie korzystały z tej wspólnoty. Są to tzw. "pierwotni uprawnieni". Osoby te muszą złożyć wniosek do 30 czerwca 2016 r.
Jeśli ustalenie pierwotnych uprawnionych lub ich spadkobierców nie będzie możliwe, wniosek o ustalenie udziałów we wspólnocie będą mogły złożyć również osoby fizyczne lub prawne, które posiadają gospodarstwa rolne i korzystają z gruntów wspólnotowych od 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2015 r.
Nowelizacja wprowadza także możliwość przekształcenia wspólnoty gruntowej we współwłasność w rozumieniu Kodeksu cywilnego: uprawnieni do udziału we wspólnocie gruntowej będą mogli podjąć uchwałę o przekształceniu wspólnoty gruntowej we współwłasność w częściach ułamkowych, co umożliwi zakładanie ksiąg wieczystych dla tych nieruchomości i ułatwi ich sprzedaż.
W przypadku, gdy nie będzie możliwe ustalenie uprawnionych we wspólnocie gruntowej, wówczas jej tereny nieodpłatnie przejmą gminy właściwe ze względu na położenie nieruchomości. Grunty uzyskane w ten sposób gminy będą mogły przeznaczyć m.in. na cele inwestycyjne, mieszkaniowe lub inne cele publiczne.
Gdyby jednak gmina nie chciała lub nie mogła przejąć takiego terenu, przejdzie on na rzecz Skarbu Państwa.
Nowelizacja ustawy nie zakłada zniesienia istniejących wspólnot gruntowych. Będą one mogły funkcjonować nadal w dotychczasowej formie organizacyjnej i gospodarować na dotychczasowych zasadach, jeżeli taka będzie wola samych uprawnionych - zaznaczył Plocke.
Posłowie podkreślali, że największym problemem jest brak możliwości wpisania tych gruntów do ksiąg wieczystych.
Ustawa miałaby wejść w życie 1 stycznia 2016 r.