Projekty ustaw o ochronie gruntów skierowane do podkomisji

Są to dwa projekty poselskie i jeden prezydencki.

Wszystkie te projekty przewidują umożliwienie wykorzystania dobrych jakościowo gruntów pod zabudowę bez zgody ministra rolnictwa. Obecnie przekształcenie gruntów I-III klasy w tereny nierolne wymaga zgody ministra rolnictwa, co w opinii wnioskodawców utrudnia opracowywanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i inwestycje na terenie gmin.

Dlatego posłowie PSL w 2013 r. przygotowali propozycję zmiany przepisów w tym zakresie dopuszczając w niej, by o przeznaczeniu niewielkich działek (0,5 hektarowych) mających glebę I-III klasy decydował samorząd lokalny, a nie minister rolnictwa.

Ustawa zawierająca ten przepis została uchwalona przez Sejm 10 czerwca 2014 r. Pod koniec lipca zawetował ją jednak prezydent, a Sejm weta nie odrzucił. W opinii głowy państwa, taka zmiana przepisów znacznie zmniejszała ochronę gruntów najbardziej wartościowych rolniczo. Grunty rolne klas I-III stanowią zaś tylko 25 proc. powierzchni wszystkich gruntów ornych w Polsce.

Prezydent zapowiedział wówczas, że przygotuje projekt nowelizacji ustawy.

Projekty nowelizacji ustawy o ochronie gruntów przygotowali też posłowie PSL i PO. Według posłów-wnioskodawców (Artura Dunina z PO i Mirosława Maliszewskiego - PSL) propozycja zmian przepisów powstała pod wpływem uwag samorządowców, którzy wskazywali na konieczność każdorazowego uzyskiwania zgody na zabudowę działek od ministra rolnictwa znacznie utrudnia i wydłuża proces inwestycyjny.

Według projektu PSL, na zagospodarowanie działki "w zwartym obszarze" do 0,5 hektara nie będzie potrzebna zgoda szefa resortu rolnictwa. Projekt posłów PO dopuszcza przeznaczenie do 0,5 ha działek I-III klasy gruntów na cele nierolne bez zgody ministra rolnictwa, jeżeli jest ona położona w zwartym obszarze projektowanym, w granicach miejscowego planu zagospodarowania oraz na gruncie przeznaczonym na cele użyteczności publicznej.

Najdalej idący pod względem ograniczeń jest projekt prezydencki. Zakłada on, że co do zasady przekształcenie gruntów rolnych w nierolne wymaga zgody ministra rolnictwa, ale nie jest ona konieczna jeżeli zostaną spełnione łącznie następujące warunki: działki znajdują się na terenie zwartej zabudowy obszarów wiejskich (położone między gruntami zabudowanymi), w odległości nie większej niż 50 metrów od drogi publicznej, ich powierzchnia nie może przekraczać 0,5 ha, bez względu na to, czy stanowią jedną całość, czy stanowią kilka odrębnych części.

Nowym rozwiązaniem w stosunku do poprzednich nowelizacji jest to, by nowe przepisy pozwalały na zmianę użytkowania gruntów w odniesieniu do realizowanych inwestycji publicznych jak drogi, linie energetyczne czy obiekty kultury.

Minister w Kancelarii Prezydenta Olgierd Dziekoński uzasadniając projekt prezydencki powiedział, że naturalnym procesem rozwoju gospodarczego jest zmiana przeznaczenia ziemi, chodzi jednak o to by była ona racjonalna i dokonywała się tam, gdzie jest to rzeczywiście konieczne.

Zaznaczył, że zmiana przepisów wyłączających działki 0,5 hektarowe spod kontroli ministra rolnictwa bez konieczności sporządzania miejscowego planu zagospodarowania doprowadziłaby do nieracjonalnego wykorzystania cennych gruntów rolnych.

W uzasadnieniu do projektu tej ustawy czytamy: "projektowane przepisy przyniosą niewielkie pozytywne skutki społeczne związane z ułatwieniem inwestowania na terenach wiejskich. Umożliwi to - w zależności od sytuacji - bliskim rolników pracującym poza gospodarstwem rolnym wzniesienie budynków na własne cele mieszkaniowe albo sprzedanie ograniczonej ilości gruntów w celu poprawienia sytuacji finansowej rolników".