Sądy gospodarcze można lepiej wykorzystać

Nie będzie odrębnej procedury gospodarczej, ale wydziały w sądach zostaną.

Przesądzona jest likwidacja odrębnej procedury gospodarczej (patrz ramka). Ministerstwo Sprawiedliwości nie zamierza natomiast likwidować sądów gospodarczych, a dokładnie – odrębnych wydziałów gospodarczych w sądach rejonowych i okręgowych. Jednocześnie zdaniem niektórych prawników ich utrzymywanie nie ma sensu.

Nie stracić fachowców

– Przedsiębiorcy to także obywatele, dlatego zlikwidowanie odrębnej procedury gospodarczej to przywrócenie normalności. Jeżeli likwidujemy odrębne postępowanie, to po co zachowywać odrębność sądów gospodarczych? – pyta adwokat Andrzej Michałowski, p.o. prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej. – Nie znajduję żadnego uzasadnienia poza takim (oby to była prawda), że lata orzekania w sądach gospodarczych wykształciły specjalną klasę sędziów, którzy posiedli specjalne umiejętności przydatne w sporach gospodarczych. Doświadczenie tego jednak nie potwierdza, ale opinie oparte na doświadczeniu bywają złudne.

Innego zupełnie zdania jest adwokat Wojciech Błaszczyk, doradca zarządu Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan. – Obawiałbym się likwidacji sądów gospodarczych, moje doświadczenia są takie, że pracują tam fachowcy obeznani z materią przedsiębiorczości. Gdyby sprawami tymi mieli zająć się sędziowie, którzy orzekają, np. w sprawach rozwodowych, byłaby to zła wiadomość dla przedsiębiorców szukających sprawiedliwości w sądzie.

Mimo likwidacji procedury gospodarczej zachowane zostaną sądy gospodarcze. Uznano bowiem za celowe wykorzystanie dotychczasowej specjalizacji sędziów tych sądów w rozpoznawaniu spraw tego rodzaju.

– Samo organizacyjne wyodrębnienie wydziałów gospodarczych nie jest aż tak ważne, ważne jest natomiast, by sędziowie gospodarczy byli dokształcani w tematyce dotyczącej przedsiębiorczości i przede wszystkim, by do tych sądów były dobierane osoby, które interesują się tą tematyką – wskazuje adwokat Maciej Łaszczuk, lider w rankingu kancelarii prawnych 2010 „Rz” w dziedzinie procesów cywilnych i gospodarczych.

Na zalety specjalizacji sędziów wskazuje też mec. Piotr Zimmerman specjalizujący się w prawie gospodarczym. – To wymaga jednak jakiegoś wyodrębnienia wydziałów gospodarczych, tak jak rodzinnych czy pracy.

Jeżeli chodzi o likwidację odrębnej procedury, to projekt Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego przewiduje w zasadzie skreślenie wszystkich przepisów dotyczących postępowania w sprawach gospodarczych.

Jedna elastyczna procedura

Sprawy między przedsiębiorcami poddane mają być ogólnym regułom procedury cywilnej. Zniknie krytykowany w ostatnich latach jej rygoryzm, w szczególności tzw. prekluzja, nakazującą przedłożenie twierdzeń i dowodów już w pozwie (i odpowiedzi na pozew)
pod rygorem utraty prawa do ich powoływania.

Strony i ich prawnicy będą mieć obowiązek wspierania postępowania i prezentacji materiału procesowego „zgodnie z dobrymi obyczajami”. Zostaną też nałożone obowiązki (w tym także na sąd) w zakresie pozyskiwania od stron i prawników materiału procesowego w trybie tzw. informacyjnego słuchania stron na początku procesu.

– Ten obowiązek nie powinien być traktowany jako stronniczość sędziego, ale narzędzie uelastycznienia, usprawnienia procesu – wskazuje prof. Karol Weitz, współtwórca noweli.

– Jestem za jedną procedurą, ale powinny być do niej wprowadzone wszystkie te elementy, które rzeczywiście usprawniają postępowanie – dodaje mec. Zimmerman.

Zbigniew Wrona, wiceminister sprawiedliwości
Przewidujemy likwidację odrębnego postępowania gospodarczego, ale odrębnych sądów (wydziałów) gospodarczych nie zamierzamy likwidować. Byłoby to bowiem ze szkodą dla sądownictwa i przedsiębiorców, gdyż pracujący tam sędziowie mają dodatkową specjalistyczną wiedzę związaną z prawem gospodarczym, specyfiką działalności gospodarczej i, co jeszcze ważniejsze doświadczenie w rozstrzyganiu sporów między przedsiębiorcami. Nie można tego kapitału zmarnować. Jeśli zostanie uchwalona opracowana przez Komisję Kodyfikacyjną nowela znosząca odrębną procedurę gospodarczą (co powinno nastąpić w tym roku), sędziowie gospodarczy będą stosować ogólną procedurę – cywilną.

Marek Domagalski